Hoe zetten jullie je voor lhbti+ emancipatie in?

Laila: Tien jaar geleden ben ik omwille van gezondheidsredenen gestopt met mijn baan. Ik ben toen vrijwilligerswerk gaan doen bij de stichting VluchtelingenWerk en het COC. Ik heb zes jaar in het bestuur gezeten van COC Tilburg-Breda, waarvan ik de laatste vier jaar als voorzitter actief was. Momenteel houd ik me voornamelijk bezig met de Cocktail-groep, een COC-groep voor lhbti+ vluchtelingen en nieuwkomers, en lhbti+ personen met een (licht) verstandelijke beperking die in de groep Happy Boys & Girls zitten. Binnen deze COC-groepen kunnen mensen in contact komen met lotgenoten om gedachten en gevoelens rondom seksualiteit en gender uit te wisselen. Ook organiseren we sociale activiteiten. Nieuwkomers komen door Cocktail-activiteiten ook in contact met Nederlandse lhbti+ personen. Dit doorbreekt het sociale isolement waarin veel lhbti+ asielzoekers zich in bevinden als ze naar Nederland komen. Een keer per week hebben we een inloop bij de openbare bibliotheek voor asielzoekers uit de omgeving. Daar beantwoord ik juridische vragen– ik heb Rechten gestudeerd en ik heb mede door mijn werk bij de IND ook verstand van vreemdelingenrecht. Zo maak ik namens het COC steunbrieven voor lhbti+ vluchtelingen die we kennen. Ook ben ik het aanspreekpunt in deze regio voor de landelijke organisatie Zonder Stempel: een onderdeel van COC Nederland voor lhbti+ personen met een beperking.

Miranda: Bij de Dusty Foundation ben ik actief om mensen te ondersteunen die last hebben (gehad) van discriminatie of geweld door wie ze zijn. Sinds 2018 ben ik mede-organisator van Geldrops Pride. Voorheen ben ik ook een aantal jaar wethouder geweest in mijn woonplaats Geldrop waar ik onder andere verantwoordelijk was voor het dossier lhbti+ emancipatie. Momenteel begeleid ik nog een aantal sportverenigingen op het gebied van lhbti+ beleid. Verder ben ik betrokken bij de GSA (Gender & Sexuality Alliance, een groep leerlingen die zich sterk maakt voor een veilige omgeving op school) van een middelbare school in Geldrop, waar ongeveer vijftig leerlingen lid van zijn.

'De theorie van ‘iedereen samen’ is mooi, maar de praktijk wijst iets anders uit.'

Wat zijn de specifieke uitdagingen voor de lhbti+ gemeenschap in Noord-Brabant?

Laila: Zelf ben ik momenteel vrij positief over de sfeer in Noord-Brabant. Mensen denken dat het vooral in de grotere steden fijn is voor lhbti+ personen, maar ik weet niet of dat per se waar is. Misschien is het juist prettiger wonen in Tilburg als lhbti+ persoon dan in de Randstad, want er is hier relatief weinig lhbti+ gerelateerd geweld. Maar ik heb natuurlijk niet overal zicht op. Er spelen wel problemen voor lhbti+ personen in gesloten gemeenschappen, zoals religieuze groepen of bewoners in (zorg)instellingen. Dat blijft een uitdaging.

Miranda: Ik merk om me heen dat het moeilijker is om in de kleinere gemeenten en dorpen uit de kast te komen, dan in de grotere steden. Er heerst soms een gevoel van schaamte tegenover de familie. Zo wachten sommige lhbti+ personen met het uit de kast komen tot ze ergens anders wonen, omdat ze niet willen dat hun moeder er in het dorp op aangekeken wordt. In de stad heb je toch wat meer anonimiteit. In een dorp ben je eerder ‘die homo’. Tegelijkertijd zie ik dat jongeren steeds jonger uit de kast komen en dat lhbti+ onderwerpen een stuk bespreekbaarder zijn geworden dan voorheen. Dus er zijn positieve ontwikkelingen, ook in de kleinere gemeenten.

Laila: Mij valt hetzelfde op bij mensen met een (licht) verstandelijke beperking. Ze gaan liever naar een andere stad om hun seksualiteit te ontdekken en durven dat niet zo snel in de eigen woonplaats.

Miranda: Verder is er weinig te doen voor lhbti+ personen in Noord-Brabant. Als ik op zoek moet naar een vrouwenkroeg in de buurt, dan ben ik wel even onderweg. Er was in Eindhoven ooit iets voor lesbiennes en misschien is er een vrouwenmiddag in Den Bosch of in Tilburg te vinden. Maar in de verste verte is eigenlijk niets te doen in het Oosten van Brabant. Op Geldrops Pride na natuurlijk.

Laila: Voorheen waren er in Tilburg ook wat gay bars die het goed deden, maar momenteel is er weinig op dat vlak. Ik denk dat het ook wel iets met de vorige emancipatiegolf te maken heeft. Er wordt verondersteld dat ook lhbti+ personen zich op hun plek kunnen voelen in de reguliere horeca, maar het is juist ook fijn om samen te komen met gelijkgestemden. En social media spelen natuurlijk ook een rol.

Miranda: De theorie van ‘iedereen samen’ is mooi, maar de praktijk wijst iets anders uit. Veel lhbti+ personen vinden het ook gewoon leuk om samen te komen met anderen die toevallig ook ‘zo’ zijn. Tegelijkertijd is het op momenten wél goed om gezamenlijk op te trekken. Zo richten we ons met Geldrops Pride niet alleen op de lhbti+ gemeenschap, maar op alle bewoners van Geldrop. We vinden het belangrijk dat ook hetero personen ons leren kennen, dat is goed voor de acceptatie. Een voorbeeld: in 2019 hadden wij Mr. Leather op bezoek in Geldrop en mensen vonden het geweldig dat hij er was. Terwijl er van te voren veel stennis was over zijn bezoek. Toen het publiek hem leerde kennen wilden veel mensen opeens met hem op de foto. Dat toont aan dat mensen ook af kunnen stappen van de ideeën die ze van te voren over iemand hebben.

'Je scant als lhtbi+ persoon altijd de omgeving om zeker te weten of je veilig bent, waar je ook woont.'

Wat zijn jullie eigen ervaringen zijn als het gaat om jezelf kunnen zijn in jullie provincie?

Laila: Ik ben opgegroeid in Roosendaal, waar het in de jaren tachtig nog enorm lastig was voor lhbti+ personen. Van Roosendaal werd ik niet gelukkig. Gelukkig had ik een lesbische buurvrouw die mij introduceerde aan het uitgaansleven van Tilburg, en daar kon en kan ik nog steeds ik wél mezelf zijn. Toen ik in Roosendaal woonde, was het huwelijk nog niet opengesteld voor homokoppels en voelde ik me een tweederangsburger. Tegenwoordig voel ik me niet meer zo en kom ik direct uit de kast als ik mensen leer kennen, ik heb geen zin om mezelf te verbergen. Ik vind het als lesbienne fijn wonen in Tilburg. Maar je scant als lhtbi+ persoon altijd de omgeving om zeker te weten of je veilig bent, waar je ook woont.

Miranda: Als ik met mijn partner hand in hand loop, ben ik me ervan bewust dat er iemand om zou kunnen kijken. Ik ben zelf geboren en getogen in Geldrop en heb tot mijn 29e nooit bewust stilgestaan bij mijn seksualiteit. Ik ben voorheen ook met een man getrouwd geweest. Toen ik enorm verliefd werd op een vrouw begreep ik dat het huwelijk waar ik in zat niet klopte. Mijn ouders waren heel open en er kwamen ook homo vrienden over de vloer, dus dat was het probleem niet. Ik was simpelweg niet bewust van het feit dat ik op vrouwen viel. Ik ben nooit super ongelukkig geweest, maar ik ervaar nu wel wat een echte verliefdheid betekent. Momenteel ben ik zes jaar met een vrouw. Gelukkig is er vanuit onze omgeving goed gereageerd op onze relatie. Een paar jaar geleden heeft mijn vrouw toen wij samen tijdens carnaval uit waren klappen gehad van een man die homofobe opmerkingen maakte. Mijn vrouw probeerde voor een vriend van ons die homo is op te komen en werd geslagen en uitgescholden voor ‘kankerpot’. Zodoende zijn we ook bij Dusty Foundation terechtgekomen, waar ik me nog altijd voor slachtoffers van homogerelateerd geweld inzet.

Zijn er voorbeelden van mooie initiatieven in Noord-Brabant die je graag zou willen benoemen. En waar andere provincies misschien iets van kunnen leren?

Laila: De Roze Maandag in Tilburg vind ik geweldig, en de gemeente faciliteert dat ook goed. Ongeveer 25 jaar geleden is dat begonnen op de Tilburgse kermis. Henk Krol was destijds de hoofdredacteur van de GayKrant en omdat zijn ouders in Tilburg woonden begon hij een ludieke actie om lhbti+ personen bij elkaar te brengen op de maandag, de rustigste dag van de kermis. Tegenwoordig is dat de drukst bezochte dag, waarop alle attracties roze zijn en alles om de lhbti+ gemeenschap draait. De gemeente Tilburg probeert ook op andere momenten voor inclusiviteit te staan. Zo hangt de progressieve regenboogvlag permanent op het stadhuis. Ook is er een onderzoek gedaan naar de geschiedenis van de lhbti+ gemeenschap in Tilburg en daar is een boek – Van Willem II naar Roze Maandag - over verschenen. Dat het dubbelgraf van het eerste openlijk lesbische koppel een monument is geworden, vind ik ook een mooi initiatief. Het graf zou eerst geruimd worden maar het COC heeft dat kunnen voorkomen.

Miranda: Ik kom ieder jaar op Roze Maandag en het is inderdaad een dag waar iedereen honderd procent zichzelf kan zijn. Je kan je kleden zoals je wilt, en niemand kijkt ergens van op. Diezelfde sfeer heerst ook tijdens Geldrops Pride. Je kan helemaal losgaan en de beste versie van jezelf laten zien. Amsterdam Pride is toch een commercieel gebeuren waarin de grote bedrijven met het meeste geld de grootste boot krijgen. Bij Geldrops Pride zetten we ons voor iedereen in onze gemeenschap in. Zo staan er ook mensen met een beperking bij het podium. Pride staat wat ons betreft ook voor trots, niet alleen voor protest. En we werken alleen met organisaties die dit allemaal ondersteunen, bij enige twijfel werken we niet samen. Ik weet niet of we in Noord-Brabant per se voorop lopen. Zo is het elk jaar opnieuw de vraag of de gemeente de regenboogvlag wil hijsen en of de burgemeester daarbij aanwezig kan zijn. Dat kan echt beter. 

‘Pride staat wat ons betreft ook voor trots, niet alleen voor protest.’

Waar hopen jullie dat Noord-Brabant over tien jaar staat als het om lhbti+ emancipatie gaat?

Laila: De strijd van lhbti+ personen en vrouwen, tegen het eeuwenoude patriarchaat, is al jaren bezig. Als je momenteel naar de wereld kijkt, dan zie je dat er een enorme backlash is omdat we zoveel progressie hebben geboekt de afgelopen tijd. Je ziet steeds meer tegenbewegingen opkomen, zoals in de Verenigde Staten waar het abortusrecht wordt ingeperkt. En er zijn veel andere overheden die actiever op de lhbti+ gemeenschap zijn gaan jagen. Ook hier in Noord-Brabant zijn er mensen die bang zijn om hun privileges op te geven en zich bedreigd voelen door de strijd voor lhbti+ rechten. Ik hoop dat we als lhbti+ gemeenschap sterk en verenigd blijven, zodat we niet omvallen.

Miranda: Dat is een uitermate sterke analyse, en daar ben ik het volledig mee eens. Ook ik zie dat er vanuit allerlei hoeken tegenbewegingen opkomen omdat we steeds meer successen boeken als lhbti+ gemeenschap. Dus we moeten goed blijven opletten, ook in Noord-Brabant. Mijn vrouw en ik hebben vorig jaar besloten om over tien jaar (inmiddels negen dus) een vrouwenkroeg te openen in Geldrop. Verder hoop ik dat we over tien jaar niet meer hoeven uit te leggen waarom een Pride nodig is. En dat er in Noord-Brabant meer te doen is voor de lhbti+ gemeenschap.