Oplossingsgericht werken is in maart 2017 erkend als effectieve sociale interventie door de erkenningscommissie Maatschappelijke ondersteuning, participatie en veiligheid. Wat houdt Oplossingsgericht werken in? En wat levert de erkenning op?

Het doel van OW is mensen in staat te stellen om op hun eigen manier en samen met mensen uit hun omgeving het probleem waarvoor zij hulp vragen aan te pakken. In de praktijk wordt Oplossingsgericht werken ingezet bij veel van de mensen die zich bij het sociaal werk en elders in de eerstelijnshulpverlening aandienen. De methode wordt gebruikt bij individuele cliënten, bij (echt)paren, bij groepen cliënten en bij gezinnen of sociale netwerken. Lees meer over Oplossingsgericht werken in de uitgebreide interventiebeschrijving.

Samen construeren van oplossingen

In de kern uitgedrukt is Oplossingsgericht werken een methodische en gestructureerde manier van bevragen van de cliënt zodat deze in staat is om:

• te bepalen wat zijn probleem is en een andere kijk daarop te ontwikkelen;
• zich bewust te worden van zijn interne en externe hulpbronnen;
• zijn doelen concreet en in detail te formuleren;
• hoop en vertrouwen te ontwikkelen;
• zelfbedachte stappen te zetten om de situatie te verbeteren;
• zelf te bepalen wanneer hij zonder professionele hulp verder kan.

Herman Prüst (een van de auteurs van de interventiebeschrijving en sinds 2006 Oplossingsgericht werkend) legt uit: ‘Bij Oplossingsgericht werken staat heel nadrukkelijk de cliënt als actieve zelfhelper centraal met zijn of haar wensen, doelen, mogelijkheden en oplossingen. Daar buiten blijven als hulpverlener is heel lastig, maar gelukkig wel te leren en het werkt prachtig.’

Effectief volgens goede aanwijzingen

Dat Oplossingsgericht werken is erkend als effectief met goede aanwijzingen voor effectiviteit houdt in dat er voldoende kwalitatieve goede onderzoeken zijn die goede aanwijzingen geven voor de effectiviteit van de interventie. Er zijn verschillende studies uit Nederland en uit het buitenland met vrij sterke tot sterke bewijskracht. Omdat er sprake is van een generalistische benadering is er een grote mate van variatie in doelgroepen, settingen en uitkomstmaten bij de verschillende onderzoeken. Lees meer over het erkenningstraject en beoordelingscriteria.

Belang van de erkenning voor het werkveld

Wat betekent de erkenning voor Oplossingsgericht werken? Opnieuw Herman Prüst: ‘Het is een erkenning voor de visie op de eigen kracht van iedere cliënt; een cliënt als mens met (ook) kwaliteiten in plaats van alleen als mens met problemen’. Sjef de Vries, die honderden maatschappelijker werkers trainde in deze methode: ‘Het bevestigt hoe centraal het werken met empowerment dient te staan. Dit is een erkenning voor een generalistische methode zonder een specifieke diagnose van een probleem en een specifiek behandelingsplan. Er wordt in het sociaal werk nog nauwelijks onderzoek gedaan naar generalistische methoden, die door sociaal werkers veel ingezet worden. Nu is er dus erkenning voor dat ook die bewezen effectief kunnen zijn. En is dus ook een erkenning die vooral van belang is voor het werkveld. Sociaal werk moet steeds meer verantwoording afleggen over de werkwijze.’

‘Bij Oplossingsgericht werken geldt niet 'het korte is goed', maar 'het goede is (mogelijk) korter’

Maatwerk kunnen bieden

Praktijkervaringen laten zien dat veel sociaal werkers de methode enthousiast en veelvuldig gebruiken en integreren in hun generalistische manier van werken. Niet altijd wordt Oplossingsgericht werken toegepast zoals deze is bedoeld. Soms gaat het vooral om het inzetten van een aantal gesprekstechnieken. Herman Prüst: ‘Het toepassen van enkele oplossingsgerichte technieken kan al een heel ander gesprek opleveren. Dat biedt professionals meer en nieuwe mogelijkheden. Dat is natuurlijk positief.’ Sjef de Vries: ‘Het inzetten van een aantal technieken past ook bij het leveren van maatwerk door sociaal werkers: wat werkt bij deze cliënt in deze situatie?’

Pleidooi voor goed aanleren en implementeren

Maar er zit volgens Herman Prüst ook een risico aan het slechts deels toepassen van Oplossingsgericht werken. ‘Wanneer professionals Oplossingsgericht werken niet goed onder de knie hebben, kennen zij niet de vele mogelijkheden en loopt men eerder vast. Dan is het dus belangrijk om te reflecteren op je eigen handelen en met behulp van oefenen, intervisie, supervisie of scholing te leren hoe op een Oplossingsgerichte manier deze lastige situatie effectief te hanteren is’. Hij pleit voor het goed aanleren en implementeren van Oplossingsgericht werken. En dat kost tijd, want de hele organisatie moet daar op worden ingesteld en ingeregeld. Herman Prüst: ‘Bij Oplossingsgericht werken geldt niet 'het korte is goed', maar 'het goede is (mogelijk) korter’.