Ouders met een migratieachtergrond zitten soms klem tussen hun eigen culturele tradities en gedragsregels en de verwachtingen van de Nederlandse samenleving. Als opvoedondersteuner kun je hen hierbij helpen, mits je goed weet waar je op moet letten. ‘Het is hierbij belangrijk om aan te sluiten bij de waarden en normen van de ouders', zegt expert Najat Toub-Arssi in deze video. ‘Vervolgens kiezen zij de ruimte voor vrijheid en zelfstandigheid voor hun opgroeiende kind.' Maar het is nooit geoorloofd om druk of dwang uit te oefenen bij bijvoorbeeld studie- of partnerkeuze.

Ook als podcast beschikbaar

Beluister de video als podcast op Spotify. 

'Professionele opvoedondersteuning is nog vaak onbekend of de stap ernaartoe is te groot'

Onbekend

Ouders zoeken steeds vaker op verschillende plekken naar advies in de opvoeding: in hun netwerk, gespreksgroepen, online. Toub-Arssi: ‘Ze willen niet enkel regels opleggen, maar uitleggen waaróm ze bepaalde verwachtingen hebben. Het is belangrijk om dit te waarderen en te stimuleren.' Professionele opvoedondersteuning is echter nog vaak onbekend of de stap ernaartoe is te groot. Daarin kunnen ook ervaringen met racisme en discriminatie meespelen, dit is voor deze ouders aan de orde van de dag. Ook merken ze soms bij professionals twijfels over hun opvoedvaardigheden. Niet alleen nieuwkomers ervaren dit, dit geldt ook voor de tweede en derde generatie. Andersom hebben mensen met een migratieachtergrond ook aannames over Nederlandse opvoedmethoden. Dat ook Nederlandse ouders bezorgd zijn over het gedrag van hun kinderen en conflicten hebben over uitgaan en vriendjes is voor hen soms moeilijk voor te stellen.  

Botsende waarden en normen

Er zijn grote verschillen in wat ouders hun kinderen willen meegeven en hoe. Ze zijn hierin gevormd door de normen en waarden die zij meekregen uit hun cultuur, geloof en sociale klasse, en op basis van eigen ervaringen en mogelijkheden. Voor kinderen tussen 12 en 20 jaar is identiteitsvorming en zoeken naar verbinding met de samenleving belangrijk. Ze zoeken hierin balans tussen de verwachtingen van de ouders en die van de Nederlandse samenleving. Dit kan lastig zijn als ouders niet bekend zijn met de Nederlandse samenleving, cultuur of het schoolsysteem. Als hun kinderen hier steeds meer in thuis raken, kan een kloof tussen ouders en kinderen ontstaan. Vooral rond bewegingsvrijheid, seksualiteit en maagdelijkheid van dochters kunnen problemen ontstaan. Zeker als ze meer zelfstandigheid opeisen en de dubbele moraal ten aanzien van hun broers aan de orde stellen. Het vraagt van ouders balanceerkunst: zij voelen de ogen van de samenleving op zich gericht, maar vaak ook die van hun familie of gemeenschap.

 Klik op de afbeelding om deze groter te zien.

Een luisterend oor

Om ouders goed te kunnen begeleiden in dit spanningsveld is het belangrijk goed te verkennen wie er tegenover je zitten. Wat is de achtergrond, opleiding, werk, sociaaleconomische status? Zijn ouders hier geboren en getogen? Zijn ze op de Nederlandse samenleving gericht of (ook) op de familie, gemeenschap en de media uit het herkomstland? Luister goed naar hun verhaal, respecteer hun wensen en opvattingen, houd rekening met eventuele schaamte of boosheid en laat je eigen mening achterwege. Zo geef je ruimte en bouw je aan een vertrouwensband.

Tip over vaders

Vaak spelen de moeders de hoofdrol in de opvoeding en blijven vaders op de achtergrond. Nodig ook de vader nadrukkelijk uit voor het gesprek. KIS-onderzoeker Marjolijn Distelbrink zegt op KIS.nl: ‘Opvoedprofessionals en moeders met een migratieachtergrond hebben veel contact en wisselen behoorlijk wat informatie uit. Maar vaders daarentegen krijgen weinig aandacht, zowel van de opvoedprofessionals als van onderzoek. Ze zijn mondjesmaat in beeld bij professionals.’ Bekijk ook Trias Pedagogica - onafhankelijk adviesbureau voor interculturele pedagogiek en opvoeding & vaderschap.

'Nodig ouders uit om een open gesprek met hun kind te voeren en verbinding te leggen'

Een open gesprek met kind

Vanuit deze vertrouwensband kun je onderzoeken waar ruimte zit voor (meer) bewegingsvrijheid en zelfstandigheid van het kind. Realiseer je daarbij dat ouders – bijvoorbeeld vanuit hun geloof – op sommige punten geen onderhandelingsruimte hebben naar hun kind. Adviseer ouders dan dat ze hun kinderen laten weten dat zij er altijd voor hen zullen zijn, ook als het kind andere keuzes maakt. Nodig ouders uit om een open gesprek met hun kind te voeren, (meer) naar hun kind te luisteren en verbinding te leggen. Dit kan voor ouders nieuw zijn omdat ze zelf niet zo zijn opgevoed. Geef tips hoe je zo’n open gesprek met je kind kunt voeren. Ten slotte: geef informatie over de ontwikkelingsfasen van jongeren, over hormonale veranderingen en dat het voor een kind ook lastig is, ook om ‘tussen twee culturen’ op te groeien. En: het helpt als zij voorbeelden horen van andere ouders, bijvoorbeeld in groepen.

Als het misloopt

Soms ontsporen conflicten tussen ouders en kinderen, in bijvoorbeeld dwang of geweld. Bij signalen hiervan zijn professionals verplicht de stappen van de Meldcode te volgen. Zie voor meer informatie:

• Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling | Augeo
• De Meldcode bij (vermoedens van) eergerelateerd geweld | Movisie
• Huwelijksdwang en achterlating dichterbij dan je denkt - Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en achterlating