Overzicht bieden aan mantelzorgers: zo doen ze dat in Renswoude

In Renswoude, de kleinste gemeente van de provincie Utrecht, hielden ze zich de afgelopen tijd in het kader van In voor mantelzorg-thuis bezig met twee experimenten: mantelzorgers in balans krijgen en houden & bruggen bouwen tussen organisaties en tussen mantelzorgers en organisaties. Wij gingen in gesprek met Rianne van Ginkel, werkzaam bij SWO als welzijnswerker en projectleider van het In voor Mantelzorg-thuis project, en met Pauline Dirven-Meijer, oud-huisarts in Renswoude, over hoe zij het project hebben ervaren.

De focus lag in Renswoude op twee doelgroepen: mantelzorgers van mensen met niet-aangeboren hersenletsel en van mensen die 24-uurs zorg nodig hebben. Er was reeds een mantelzorgpunt opgericht in Renswoude, vertelt van Ginkel. ‘Mantelzorgers hebben een punt nodig waar ze terecht kunnen als ze uit balans raken. We hebben een flyer ontwikkeld, om dit punt beter onder de aandacht te brengen en mantelzorgers duidelijk te maken dat ze daar te allen tijde terecht kunnen. Nu ligt de flyer op een paar verschillende plekken, zoals bij de huisarts, bibliotheek en revalidatiecentra. Daarnaast is het de bedoeling dat de flyer op een gegeven moment huis-aan-huis verspreid wordt. Het doel is om het mantelzorgpunt in de toekomst vorm te geven als balie in de lokale bibliotheek. Zo kunnen mensen makkelijk aankloppen en vragen stellen aan sociaal werkers en vrijwilligers.’

‘Ik ben heel trots op de flyers die we gemaakt hebben, je hebt iets concreets in handen waar je daadwerkelijk iets mee kunt.‘

Bruggen bouwen

Door elkaar intensief te leren kennen en een stappenplan te volgen, is een groep van medewerkers van thuiszorgorganisaties, van de gemeente, sociaal werkers, een vrijwilliger uit de Adviesraad Sociaal Domein, de huisarts en twee mantelzorgers aan de slag gegaan met het versterken van de samenwerking. Dirven-Meijer licht toe: ‘Het was leuk en belangrijk om elkaar eerst goed te leren kennen. Zo zijn we niet gehaast aan de slag gegaan, maar hebben we goed nagedacht over wat nodig was. Door verschillende opdrachten leerden we elkaar steeds beter kennen en hoorden we elkaars visies.

Zo was één van de opdrachten het spelen van een toneelstukje: de telefoon gaat, een mantelzorger geeft aan dat hij/zij overbelast is, wat is volgens jou een geschikte gang van zaken om hiermee om te gaan? Omdat je het dan uitbeeldt blijft dat lang hangen, het wordt gevisualiseerd.’ Uiteindelijk heeft de groep gezamenlijk een eindproduct opgeleverd: een flyer voor mantelzorgers met daarop alle adressen van verschillende soorten hulpverleners en hoe zij te bereiken zijn. Dirven-Meijer: ‘We hebben een paperclip om de flyers laten maken, want het is de bedoeling dat er op termijn meerdere flyers gebundeld kunnen worden. Een vervolg is bijvoorbeeld het project Een tegen Eenzaamheid, waar een flyer over steun bij eenzaamheid ontwikkeld kan worden. Zo kunnen mantelzorgers deze informatie makkelijk erbij pakken en lezen, dat is makkelijker voor de wat oudere doelgroep dan het opzoeken op de computer.’

Tips voor andere gemeenten

  • Betrek mantelzorgers: praat niet alleen over mantelzorgers, maar ook mét mantelzorgers. Zij zijn ervaringsdeskundig en kunnen vanuit een hele andere hoek meedenken.
  • Neem de tijd: leer elkaar persoonlijk kennen, investeer daar tijd in. De basis voor de samenwerking moet goed zijn, anders haken mensen af.
  • Laat een huisarts aansluiten: zij kunnen waardevolle aanvullingen bieden, maar zet daar wel iets tegenover. Laat een huisarts inzien wat de meerwaarde is van een goede samenwerking.

Mantelzorgmap

Als onderdeel van In voor mantelzorg-thuis heeft Wijzelf een mantelzorgmap gemaakt voor mantelzorgers van mensen met niet aangeboren hersenletsel (NAH). Zij ontwikkelen en testen specifieke tools voor mantelzorgers van mensen met NAH. Het doel is om mantelzorgbelasting te verminderen door vroegtijdig informele hulp te betrekken en mantelzorgers toe te leiden naar (regionale) ondersteuning. Het doel van deze map sloot perfect aan bij de vragen van Renswoude. Daarom hebben ze in Renswoude de map getest, met positieve resultaten. De map geeft mensen daadwerkelijk houvast. Zo is het een mooie aanvulling op reeds online vindbare informatie. Er wordt onderzocht hoe de tools in de toekomst verder worden ingezet.

‘Er zit nu een gat tussen de periode in het revalidatiecentrum en het thuiskomen. Deze flyer met informatie vult dit gat op.‘

Korte lijntjes

Ondanks het kleine aantal inwoners, 5.500 inwoners waarvan nu zicht is op 60 mantelzorgers, is Renswoude een zelfstandige gemeente. Van Ginkel vertelt: ‘De lijntjes waren in deze kleine gemeente al kort, maar zijn nóg korter geworden door dit project. We hebben elkaar goed leren kennen en weten waar we voor staan. Daardoor bel je sneller iemand op. Of je denkt sneller aan een samenwerking als je iets nieuws opstart. Je hebt elkaar nodig en moet elkaar versterken.’ Toch heeft deze kleinschaligheid een schaduwkant, vindt van Ginkel. ‘Mensen houden hier veel bij zichzelf en binnen hun eigen kring. In Renswoude duurt het lang voordat mensen om hulp vragen. Wanneer ze dan aankloppen denk je: ‘Had eerder gebeld!’. We hopen dat we dit door dit project meer kunnen voorkomen in de toekomst en dat de mantelzorgers ons sneller aanspreken.’