Hoe ontwikkel je als beleidsmedewerker gemeentelijk lhbti+ beleid? Hoe houd je als hulpverlener rekening met een cliënt met transgender gevoelens? Wat is intersekse? Wat moet je weten over biseksualiteit? En, misschien wel de belangrijkste – onderliggende – vraag, waarom is het zo belangrijk om gender-, sekse- en seksuele diversiteit niet te negeren, maar er juist oog voor te hebben?

Op deze en tal van andere vragen bieden de factsheets, handreikingen, en onderzoeken van Movisie (soms in samenwerking met partnerorganisaties) antwoorden. In dit artikel bieden we een overzicht in vier delen. Het eerste gedeelte richt zicht op lhbti+ beleid in brede zin, en is met name interessant voor beleidsmedewerkers van gemeenten, en bestuurders en politici. Wil je – duurzaam – aan de slag met lhbti+ beleid of inclusiebeleid? Wij bieden aanknopingspunten. Het tweede gedeelte is ook deels op beleid gericht, maar gaat meer in op specifieke groepen en thematiek. Het derde deel geeft met name sociaal professionals en vrijwilligers houvast bij de ondersteuning van lhbti+ personen. Tot slot is er de laatste categorie, waarin onderzoek naar ‘wat werkt’ de boventoon voert – we willen immers wel dat voorgenomen beleidsplannen en ontwikkelde interventies effectief zijn. Alle titels, inclusief links, zijn aan de rechterkant van dit artikel nog eens op een rij gezet.

Tekst gaat verder onder het kader

Duurzaam lhbti+ beleid ontwikkelen

Om te beginnen is er de Regenbooggids voor gemeenten: dé gids voor beleidsadviseurs, Raadsleden, en wethouders die lhbti+ beleid willen ontwikkelen of bestaand inclusiebeleid willen uitbreiden – met een handig stappenplan en een onderbouwing van het belang van lokaal lhbti+ beleid (deze gids wordt dit jaar vernieuwd). Als aanvulling op deze gids is er de handreiking Gratis lhbt-beleid, met tips voor acties die de gemeente kan ondernemen om de emancipatie van deze groep te bevorderen zonder extra geld uit te geven.  Verder zijn gemeenten, sinds de decentralisaties in het sociaal domein, verantwoordelijk voor goede en toegankelijke zorg en ondersteuning voor ál hun inwoners. Deze handreiking helpt beleidsmedewerkers in het sociaal domein om de lhbti+ inwoners binnen hun gemeente niet ‘over te slaan’. 

Om effectief beleid te maken en de resultaten van dat beleid te kunnen meten, is het voor gemeenten zinvol om zicht te hebben op (de leefsituatie van) haar lhbti+ inwoners – de handreiking Gemeentelijke monitoren en lhbti komt daarbij van pas. Om dit inzichtelijk te maken en om de veiligheid te bevorderen kunnen meldpunten opgericht worden. In de handreiking 'Veiligheid en melden' wordt onder andere het doel uitgelegd  en worden tips gegeven over het opzetten hiervan. 

Ook wil je als gemeente weten wat het effect is van je beleid. Daarvoor is er deze publicatie over outcome en effect. Daarnaast is het natuurlijk goed dat inwoners zien wat de gemeente allemaal doet ter bevordering van de (sociale) acceptatie en veiligheid van lhbti+ personen, Kortom: de communicatie en zichtbaarheid van lokaal lhbti-beleid. Tot slot is het niet onbelangrijk om goed beleid te behouden en dus te borgen. Hier is te lezen hoe je dat kunt aanpakken.

Tekst gaat verder onder het kader

Beleid over specifieke thema's en ondersteuning van specifieke groepen 

Naast materialen die (vooral) gemeenteambtenaren helpen bij het ontwikkelen van ‘algemeen’ lhbti+ beleid, hebben we aan een aantal thema’s en groepen specifiek aandacht besteed. 

Over het thema eenzaamheid onder lhbt personen bieden we in deze handreiking meer informatie. Verder blijkt uit onderzoek dat transgender personen vaak kwetsbaarder zijn dan homoseksuele mannen, lesbische vrouwen, en bi+ personen en dat zij vaker last hebben van discriminatie. Lees hier wat gemeenten voor hen kunnen betekenen.

Ook in de sport is er nog veel werk aan de winkel als het gaat om de sociale acceptatie van lhbti+ personen. Lees hier over hoe gemeenten op lokaal niveau een accepterend, open, en veilig sportklimaat kunnen stimuleren. 

Daarnaast zijn lhbti+ personen met een licht verstandelijke beperking of laag IQ vrijwel onzichtbaar. Gemeenten kunnen een belangrijke rol spelen in het ondersteunen van deze groep. Deze handreiking laat zien hoe gemeenten dat kunnen aanpakken. 

Gemeenten kunnen ook een rol spelen in het versterken van de positie van christelijke lhbti+ personen. Binnen sommige christelijke geloofsgemeenschappen heersen negatieve opvattingen ten aanzien van lhbti+ personen, waardoor christelijke lhbti+ personen zich in een kwetsbare positie bevinden. In deze handreiking zijn kennis, tips en voorbeelden uit de praktijk gebundeld om gemeenten te helpen in het faciliteren en stimuleren van het gesprek hieromtrent. 

Tevens is het van belang om aandacht te hebben voor dak- en thuisloze lhbti+ jongeren. Uit onderzoek blijkt dat de huidige ondersteuning en opvang voor deze jongeren niet altijd veilig is. Er is te weinig oog voor seksuele- en genderdiversiteit. In de handreiking ‘Driedubbel Kwetsbaar’ staan aanbevelingen voor diverse instanties waaronder de overheid en de maatschappelijke opvang en wat zij kunnen betekenen.

Verder is er de Alliantie Verandering van Binnenuit, gericht op het bevorderen van acceptatie van gender- en seksuele diversiteit en gelijkwaardigheid binnen migranten- en vluchtelingengemeenschappen. Vanuit deze alliantie is een handreiking beschikbaar voor gemeenten om deze gemeenschappen te ondersteunen, en een toolbox voor (vrijwilligers van) migrantenorganisaties waarin allerlei relevante kennis is gebundeld. 

Daarnaast vormen lhbti+ vluchtelingen en asielzoekers een groep die onze aandacht verdient. In deze publicatie staan ervaringsverhalen, feiten en cijfers, en handzame tips voor onder meer gemeenten.

Tot slot kan het voor vertegenwoordigers van lhbti+ organisaties interessant zijn om gemeenten te bewegen om het subsidiebeleid aan te scherpen – zodat lhbti+ personen zich welkom voelen en zichzelf kunnen zijn. Het aanscherpen van het subsidiebeleid zou kunnen betekenen dat inclusief te werk gaan een voorwaarde is om subsidies te ontvangen. In deze handreiking staan tips over hoe dit bereikt kan worden in gemeenten. 

Tekst gaat verder onder het kader

Professionals en vrijwilligers: hoe ondersteun ik lhbti+ personen?

De materialen die hier worden genoemd, zijn vooral bedoeld voor sociaal professionals en vrijwilligers in zorg en ondersteuning. Voor hen is het prettig om te weten hoe zij, bijvoorbeeld als ze in een zorginstelling werken, kunnen omgaan met lhbt ouderen. Dit kan alleen door kennis te hebben over en oog te hebben voor de specifieke issues waar deze groep mee te maken kan hebben. Hetzelfde geldt voor jongerenwerkers die met lhbt jongeren te maken hebben. Verder kun je deze handreiking doorbladeren als je meer wilt weten over het ondersteunen van transgender personen. Daarnaast ontwikkelden we een handreiking om lhbt personen met een biculturele achtergrond te (onder)steunen – zij staan vaak weer voor andere typen uitdagingen dan lhbt personen zonder biculturele achtergrond (deze handreiking wordt in 2022 herzien). Naast oog te hebben voor deze verschillende groepen is het belangrijk dat professionals zich realiseren dat lhbti+ personen vaker te maken krijgen met geweld. De handreiking 'Onzichtbaar Geweld' geeft professionals - die werkzaam zijn binnen het veld van huiselijk geweld en kindermishandeling - inzicht over lhbti+ specifieke kennis en geweld. Tot slot biedt deze beslisboom handvatten om biculturele lhbt personen te ondersteunen en specifieke problematiek van deze groep te herkennen. 

Tekst gaat verder onder het kader

Doen wat werkt / onderzoek 

Dit laatste onderdeel wijst op de verschillende onderzoeksrapporten die Movisie over lhbti+ publiceerde – met name gericht op wat nu effectieve interventies zijn om acceptatie van lhbti+ personen (bijvoorbeeld op school, op het werk, in bepaalde gemeenschappen) te vergroten. Verder bekeken we ook wat de ervaringen van jongeren zijn met Gender and Sexuality Alliances op scholen.

En lees verder over wat werkt…
...bij gemeentelijk lhbti beleid;
…bij het verminderen van discriminatie in brede zin;
…bij het verminderen van bi+ discriminatie;
…bij het stimuleren van de acceptatie van lhbt onder vluchtelingen;
…bij het geven van voorlichting en workshops over lhbti acceptatie, bijvoorbeeld op scholen;
…bij het inzetten van bepaalde typen interventies, bijvoorbeeld theater of een spelletje.