Kinderen in het vizier krijgen die gedurende de coronacrisis buiten beeld raken door mogelijke verwaarlozing of mishandeling. Dat is uiteindelijk waar zowel onderwijs als Veilig Thuis zich hard voor maken. Daartoe moeten beide goed op elkaar zijn afgestemd.

Die behoefte was er ook al voor corona vertelt Annette Kellenaers, projectleider Aanpak Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Zuidoost-Brabant. ‘We zochten een werkvorm om tegemoet te komen aan de huidige vragen vanuit het onderwijs, en die te bespreken met Veilig Thuis. Samen met Hilde Bakker van Movisie en Claudia Versteeg van het NJi waren we bezig leertafels over de Meldcode te organiseren. Het idee: kleine groepen van professionals die elkaar inspireren en aan de hand van mooie voorbeelden laten zien hoe je vermoedens van huiselijk geweld bespreekbaar kunt maken. Omdat dit fysiek niet kon en we wél vermoedden dat huiselijk geweld toeneemt in deze stressvolle tijd, én er veel vragen leven onder leerkrachten, besloten we tot deze online sessie voor een veel grotere groep.’

Misstanden bespreekbaar maken 

Na een korte inhoudelijke introductie door Hilde Bakker gingen de deelnemers onder leiding van Claudia Versteeg met elkaar en Veilig Thuis in gesprek. Scholen vinden het vaak lastig om een Veilig Thuis-melding te doen omdat ze bang zijn dat dit de vertrouwensband met ouders in gevaar kan brengen. Daarom kwamen hier tijdens de online sessie vanuit de onderwijshoek veel vragen over, vertelt Annette. ‘Hoe ze vermoedens van misstanden effectief bespreekbaar kunnen maken, waar ze terecht kunnen, en in het verlengde: hoe zit het bij zo’n melding met de AVG? Ook kregen we vragen als: hoe ga je om met andere culturele achtergronden, andere gebruiken, een andere taal?’

Bij zorgen over veiligheid geven wij de tip om langs te gaan.

5200 scholieren uit beeld

Uit een peiling van de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) onder 968 schoolleiders in het basis- en voortgezet onderwijs blijkt dat 1 op de 5 scholen niet alle leerlingen in beeld heeft. In totaal gaat het om ongeveer 5200 scholieren, van wie een deel in een onveilig gezin leeft. Overigens: er zijn ook kinderen die wel in beeld zijn en bij wie de professionals uit het onderwijs hun zorgen hebben over huiselijk geweld, mogelijke verwaarlozing en mishandeling.

Els Berghout reageerde met een paar collega’s namens Veilig Thuis Zuidoost-Brabant op de vragen die hier logischerwijs over werden gesteld. ‘Bij zorgen over veiligheid geven wij de tip om langs te gaan – terwijl je anderhalve meter afstand houdt, een raambezoek – zodat je toch even een gesprekje kunt voeren. Scholen hebben al contact en het komt op ouders niet vreemd over als scholen even komen kijken. Leerkrachten kunnen dan de situatie inschatten en uit belangstelling vragen stellen. Wij kunnen natuurlijk wel adviseren hoe je dat contact legt, het gesprek voert en zo nodig vertelt dat je uit zorg een Veilig Thuis-melding gaat doen. We proberen te voorkomen om uit het niets bij ouders op de stoep te staan. Uiteindelijk zoeken we samen altijd naar mogelijkheden om zo laagdrempelig mogelijk een gezin binnen te komen.’ 

Adviesfunctie Veilig Thuis

De organisatie Veilig Thuis is niet alleen met meldingen bezig, maar heeft ook een adviesfunctie. Els: ‘Samen met scholen kunnen wij bepalen welke volgende stap wijs is. Scholen vroegen tijdens de sessie vooral om tools. Daar hebben we over doorgepraat, want die tools kunnen per casus verschillen. Verder proberen wij in deze tijden meer dan ooit met samenwerkingspartners op te trekken. Het doel is om patronen bij huiselijk geweld en kindermishandeling te doorbreken, samen kom je verder. Wij bieden geen hulpverlening, maar stellen wel veiligheidsvoorwaarden die we ook monitoren – een wettelijke taak die wij er sinds januari bij hebben gekregen. Dat monitoren doen we bij de mensen zelf en de hulpverlening waar we naar doorverwezen hebben.’ 

Gescheiden ouders

Er leven veel vragen over kindermishandeling, wat signalen daarvan zijn, waar je als school op moet letten als je een kind aan de telefoon hebt en welke vragen je kunt stellen. Els: ‘Via de chat hebben we een aantal weblinks gedeeld; een site met signalen van kindermishandeling, maar ook de site van Villa Pinedo waar kinderen van gescheiden ouders contact kunnen leggen met ervaringsdeskundige buddy’s. Relevant, want gescheiden ouders gebruiken corona soms om een kind bij hun partner weg te houden en we werken er met man en macht aan om zicht te krijgen op die mensen die bewust onder de radar proberen te blijven. Overigens stijgt momenteel zowel de vraag naar buddy’s als het aanbod ervan.’  

De maatschappij moet nu aan de bak.

Minder meldingen

Het aantal Veilig Thuis-meldingen ligt op dit moment opvallend genoeg lager dan voor de coronacrisis, zegt Els van Veilig Thuis. ‘Misschien is de drempel om een melding te doen hoger nu veel mensen thuis zijn, of dat melders toch bang zijn dat te herleiden is van wie de melding komt – terwijl wij anonimiteit garanderen.’ Annette heeft wel een idee van de oorzaak. ‘Professionals komen vanwege de coronamaatregelen nauwelijks bij mensen achter de voordeur. De maatschappij moet nu dus aan de bak, maar voor burgers is de drempel om te melden vaak hoog. Je bemoeit je niet met andermans gang van zaken thuis, is de teneur, of: bij sommige relaties horen nu eenmaal stevige ruzies. Dit mag echter geen reden zijn om je zorgen niet te bespreken met diegene die het betreft of, als je dat moeilijk vindt, met Veilig Thuis.’ 

Vragen en zorgen delen 

Deze online sessie was een succesvol experiment, dus volgen er vermoedelijk meer, besluit Annette. ‘Deelnemers wilden vooral hun vragen stellen en zorgen delen, merkten we in de chat. Je hoeft eigenlijk alleen maar de juiste mensen bij elkaar te brengen, een geschikte onlinetool te gebruiken en goede begeleiding aan te bieden om een effectief gesprek te laten ontstaan.’  

Verder lezen

• Recent schreef Hilde Bakker een artikel over wat je in deze tijd als sociaal professional kunt doen tegen huiselijk geweld.   
• Via Villa Pinedo kunnen kinderen van gescheiden ouders contact kunnen leggen met ervaringsdeskundige buddy’s.
• Bekijk het aanbod van Augeo Academy over het herkennen van signalen van kindermishandeling.
• Het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) informeert kinderen, ouders, opvoeders, professionals en beleidsmakers over de gevolgen van de coronacrisis. Je vindt er betrouwbare informatie, antwoorden op vragen en links naar relevante sites. 
• Care-Free is app over kindermishandeling voor jongeren van 10 jaar en ouder.
• Kijk naar signalen waar je op kunt letten, praat erover en vraag om hulp via Ik vermoed huiselijk geweld.
• Bel Veilig Thuis.­ Ook als je twijfelt. Via 0800-2000 of bezoek Veilig Thuis.

Auteur: Wilfred Hermans