Wat is Peer-supported Open Dialogue? 

‘Peer-supported Open Dialogue is een innovatieve werkwijze die ruimte maakt voor alle perspectieven. Cliënten, naasten en hulpverleners zoeken samen naar wat er speelt en welke zorg of ondersteuning er nodig is op alle levensgebieden. Immers, psychische problemen staan vaak niet op zichzelf. Dit kan gepaard gaan met inkomensproblemen, life events of het gebrek aan een netwerk. In dit proces staat de cliënt centraal: niks over de cliënt, zonder de cliënt. Binnen het reguliere aanbod van zorg en ondersteuning is die afstemming er niet altijd. Daardoor sluiten zorg, begeleiding en ondersteuning niet altijd optimaal aan.

'Het feit dat niets wordt besproken over de cliënt zonder de cliënt, zorgt voor vertrouwen en stimuleert openheid'

Wat werkt wel? In Finland is in de jaren tachtig Open Dialogue ontwikkeld. Dit is een werkwijze die de cliënt centraal stelt en het sociaal netwerk betrekt. Deze benadering is ook in andere landen steeds meer in praktijk gebracht. Bijvoorbeeld in Engeland en Nederland, waar ervaringsdeskundigheid (peer-support) aan de werkwijze is toegevoegd. Daarom spreken we hier van Peer-supported Open Dialogue, ofwel POD.’ 

Wat is de kracht van POD?  

‘POD stimuleert de dialoog tussen cliënt, naasten en hulpverleners. Het feit dat niets wordt besproken over de cliënt zonder de cliënt, zorgt voor vertrouwen en stimuleert openheid. Iedereen hoort elkaars inzichten en ervaringen. Door het gesprek over de psychische ontwrichting te voeren in termen van betekenis in plaats van in termen van ziekte, ontstaat een ander soort dynamiek en nieuwe betekenissen, inzichten, ideeën en creativiteit. In deze gesprekken zeggen mensen vaak dingen tegen elkaar die ze eerder niet durfden te delen. Dat lucht op en brengt mensen dichter bij elkaar. Zo komt men samen tot betere zorg, begeleiding en ondersteuning. En soms is een POD-gesprek op zich al voldoende om zelf weer verder te kunnen.’ 

Werkt het echt? 

‘Er is nog niet veel onderzoek gedaan naar POD. Er loopt nu een groot onderzoek in Engeland. Eerder onderzoek in Finland liet zien dat Open Dialogue bijdraagt aan minder symptomen, minder medicatie en minder afhankelijkheid van zorg en sociale steun. 72% van de mensen kon weer aan het werk. Onderzoek naar de implementatie van POD in een zorgteam in Engeland laat zien dat cliënten meer betrokken zijn bij de zorg en zowel meer steun als meer continuïteit ervaren. Maar meer onderzoek is nodig om een beter beeld te krijgen van het effect van (P)OD.’ 

'Soms is een POD-gesprek op zich al voldoende om zelf weer verder te kunnen'

Waarom past POD volgens jou goed bij de meer laagdrempelige ondersteuning in het sociaal domein? 

‘Binnen POD gaat het om denken met in plaats van denken over, samen met het netwerk van de cliënt. Dit netwerk beperkt zich niet tot alleen familie of naasten. Juist ook andere betrokken hulpverleners, sociale instanties, werk of opleidingen kunnen aansluiten. De vraag en de eigen regie van de cliënt staan centraal en die vraag gaat vrijwel altijd over alle leefgebieden en is dus domeinoverstijgend: een mens past immers niet in hokjes. Dit echt willen kijken vanuit de leefwereld sluit goed aan bij de visie binnen het sociaal domein. POD heeft daarnaast toegevoegde waarde als werkwijze. Denk bijvoorbeeld aan OGGZ-teams die veelal te maken krijgen met complexe en weerbarstige problematiek. POD kan hen handvatten geven om – in geval van complexe ontwrichting – bij te dragen aan meer inzicht in wat er speelt, wat kan helpen en daarmee aan een betere kwaliteit van leven van de mensen om wie het gaat.’ 

Wat vraagt het? 

‘Deze werkwijze vraagt in de eerste plaats vaardigheden van hulpverleners. Vaardigheden om nog meer dialogisch te werken dan ze al doen, juist wanneer het lastig wordt en de dialoog vastloopt. Hoe blijf je dan toch in verbinding? Dat vraagt om het kunnen verdragen van onzekerheid en ongemak in situaties waar vooralsnog geen eenvoudige antwoorden voorhanden zijn. Het vraagt om ruimte maken voor alle verschillende en vaak tegenstrijdige perspectieven en dat je ervoor waakt om niet gelijk in oplossingen schieten. Ook vraagt het om de organisatorische flexibiliteit om netwerkgesprekken te organiseren en iedereen te betrekken die betrokken moet worden.’ 

Hoe leer je werken volgens POD? 

‘In een POD-basistraining leer je de principes van de POD-werkwijze. Daarbij staan selfwork (wat kom ík tegen?), het verdragen van onzekerheid, systemisch werken en de kernwaarden van openheid, authenticiteit en onvoorwaardelijke warmte centraal. Je ontwikkelt vaardigheden om – ook als het ingewikkeld wordt – in gesprek te blijven, inclusief alle onzekerheid, niet-weten en meerstemmigheid. Je leert ruimte te maken voor wat er is (presentie) en voor de gelijkwaardige inbreng van ervaringskennis, professionele en wetenschappelijke kennis van álle betrokkenen (netwerkzorg). Het is een verrijkende werkwijze, waar sociaal professionals in een wijkteam met aandachtsgebied ggz en OGGZ-teams veel baat bij kunnen hebben in hun dagelijkse praktijk.’ 

Meer weten? 

Op deze site kun je meer lezen over POD en het trainingsaanbod.