Ondanks dat iedere doorstroomcoach na enig nadenken antwoord zal kunnen geven op bovenstaande vragen, bleek in de praktijk behoefte aan typeringen van jongeren. Wat is hun vraag, hoe ziet hun leven eruit, waar lopen zij tegenaan? Niet om jongeren in een hokje te plaatsen, wel om het gesprek tussen professionals en met beleidsmakers te bevorderen en beleid en begeleidingsaanbod nog meer op maat te maken.

Echte levens

De input voor de persona’s werd opgehaald tijdens bijeenkomsten in zes Doorstroompunt-regio’s waaraan doorstroomcoaches samen met jongeren deelnamen. Daarnaast werden bijeenkomsten georganiseerd met dak- en thuisloze jongeren en tienermoeders. Roos van Schaijk is een van de ontwikkelaars die vanuit Movisie de persona’s ontwierp. ‘De anekdotes uit de levens van de jongeren en de ervaringen van de doorstroomcoaches hebben we verwerkt in de typeringen. Onze schetsen hebben we tussentijds teruggekoppeld naar de jongeren. De persona’s zijn dus niet verzonnen, maar gebaseerd op echte levens en echte ervaringen.’

Download de persona's op de website van Ingrado

In een korte film worden de acht persona’s voorgesteld. De verhalen zijn herkenbaar voor de aanwezigen. Annelieke Kersbergen uit Zwolle noemt het ‘verhalen van jongeren, gewoon zoals het is. Het laat zien waar onze jongeren nu staan.’ Corien van Starkenburg, bestuurder van Ingrado, is geboeid en geraakt door de persona’s. ‘Erg mooi en indrukwekkend. Het maakt me nieuwsgierig naar wat deze jongeren echt helpt.’

Uitdagingen

Roos van Schaijk vertelt dat de focus niet ligt op de problemen van de jongeren. ‘Het zijn hun kracht en de uitdagingen die centraal staan. Neem Dylan, de persona die dak- en thuisloos is. Hij heeft veel meegemaakt, maar bezit ook enorm veel veerkracht en drive om het beter te krijgen. De persona’s laten de krachten van de jongeren zien en stimuleren professionals om daarvan gebruik te maken.

De persona’s laten de krachten van de jongeren zien

Per persona organiseerden Roos van Schaijk en haar collega’s van Movisie twee bijeenkomsten waar zij input ophaalden. ‘In de eerste bijeenkomst met jongeren en Doorstroompunten (RMC's) haalden we informatie op. Het creëren van een veilige sfeer was de start. Dat deden we middels een rondje ‘wie is wie?’. Door zelf persoonlijke verhalen te delen nodigden we de jongeren uit dat ook te doen. We stelden ons voor aan de hand van een profiel op
sociale media, een game of foto’s. Vervolgens gingen we met de hele groep in een brainstorm bouwen aan het profiel van de persona. Wat zijn de hobby’s, de woonplek, de woonsituatie, werk of bijbaantje, relaties en vrienden, vrije tijd? Aan de hand van associatiekaarten schetsten de aanwezige jongeren een beeld van hun verleden. Daar vroegen we op door. Tenslotte maakten ze een tekening die een beeld geeft van hun toekomst.

‘Met alle informatie zetten we het verhaal van de persona in de steigers. Tijdens de tweede bijeenkomst stelden we de persona voor aan dezelfde groep jongeren en vroegen we feedback. Daarna maakten we keuzes om de persona tot leven te brengen. De jongeren beantwoordden vragen als wel/geen bijbaantje, wel/geen diploma, uiterlijk, vrienden, sociaal netwerk. Dat kan soms heel gedetailleerd. Zo was er bij Bo discussie over haar trui. Het moest een hoodie zijn, maar wat doen we met de capuchon? Uiteindelijk werd besloten dat hij niet op moest.’

‘Alleen al een appje “hé, hoe is het nu met jou?” kan zoveel betekenen'

Even geen druk

Sabina van Loo en Lisanne Goertz, doorstroomcoaches in de regio Eindhoven, ontwikkelden onder leiding van Movisie en met jongeren het persona Bo. Sabina van Loo: ‘Met vier loopbaanbegeleiders en vier jongeren gingen we aan de slag.’ Lisanne Goertz: ‘Het gegeven dat haar vader was overleden had veel impact. Dat kwam ook erg binnen bij het hele groepje. Ze had wel een fijne stiefvader.’ Roos van Schaijk: ‘Bij Bo kwam bovendien heel duidelijk naar voren dat ze behoefte had aan een pauze. Even geen druk. Ze stond op het punt om wat dingen over zichzelf uit te zoeken. Waarom had ze bijvoorbeeld zoveel moeite om een baantje langer dan drie maanden vol te houden. Wat ligt daaronder? Ze was zoekende. Ook al weet ze nu niet wat ze precies wil, Bo vindt het belangrijk en fijn als de doorstroomcoach contact blijft houden door middel van appjes. Voor de doorstroomcoaches was dit een eyeopener. Omdat er vaak geen reactie komt op een appje, bestaat de neiging ermee te stoppen. Volhouden en laten merken dat je de jongere niet vergeten bent is dus belangrijk. De jongeren gaven aan dat ze daardoor vertrouwen hadden in de begeleider. Niet loslaten dus.’ Annelieke Kersbergen, Doorstroompunt-regio IJssel Vecht herkent dit. ‘Alleen al een appje “hé, hoe is het nu met jou?” kan zoveel betekenen.’ Met collega Antje van Slooten en een groep jongeren ontwikkelde ze eerder samen met Movisie het persona van Deniz. De groep die input leverde bestond uit 12 jongeren die een Entree-opleiding volgen binnen de sociale werkvoorziening. ‘Goudeerlijk waren ze. Het gebrek aan respect, dat ze gekleineerd werden als ze een keer te laat waren, in het openbaar werden aangesproken, maakte indruk.’

Schaamte

Inmiddels hebben Annelieke Kersbergen en Antje van Slooten de train-the-trainer gevolgd en als vingeroefening nog een extra persona gemaakt: Joey. Joey kwam tot stand op basis van interviews die stagiaires hielden met vsv'ers. Er is met name ook doorgevraagd op hoe zij aankeken tegen de begeleiding vanuit Doorstroompunten (RMC's). Het verhaal van Joey hebben zij voorgelezen aan de doorstroomcollega’s. ‘Met de expliciete opdracht’, zegt Annelieke Kersbergen, ‘om zuiver te luisteren en achterover te leunen. Niet meteen te reageren, maar het verhaal van de jongere eerst eens op zich te laten inwerken. Wat doet het met je?’ Antje van Slooten: 'Collega’s hadden af en toe een gevoel van schaamte bij het horen van het verhaal van Joey. De persona liet ons bijvoorbeeld zien dat wij als Doorstroompunten (RMC's) vaak uitstralen dat wij wel weten wat goed is voor een jongere, dat we geneigd zijn direct in oplossingen te denken en de startkwalificatie heilig te verklaren. Het werken met persona’s kan je bewust maken van dergelijke patronen en automatismen. En kan dus helpen deze te doorbreken en werkwijze, methodieken en wijze van benadering tegen het licht houden.’

Dit artikel werd eerder geplaatst in Ingrado Magazine nr. 49 en is geschreven door Yolanthe van der Ree.