Hoe gaan gemeenten met een pgb om?

‘Gemeenten besteden weinig aandacht aan pgb. Op de website van gemeenten kun je er bijvoorbeeld nog maar weinig over vinden. Inwoners zijn afhankelijk van wat toegangsprofessionals vertellen. In de toeleiding naar zorg en ondersteuning valt het woord pgb niet vaak, is mijn inschatting. Er wordt op een pgb gewezen als de gemeente óf de zorg niet gecontracteerd heeft óf er wachtlijsten zijn.’

‘Het is vervelend dat pgb regelmatig slecht in het nieuws is. Terwijl het percentage gevallen waarin er daadwerkelijk sprake is van fraude, heel laag is, nog geen procent. Pgb is een geweldig instrument voor mensen die eigen regie willen en kunnen voeren over hun leven. Mensen die zelf kunnen bepalen wie, wanneer, waar en hoe zorg en ondersteuning geregeld wordt. Door de negatieve berichtgeving heeft het pgb een onterecht slecht imago gekregen. Dit is ook op de gemeentehuizen doorgedrongen. Gemeenten denken meer grip te hebben op natura-contracten en minder op pgb-zorg. En er zijn twijfels over de kwaliteit van de zorg – onterecht. Het is belangrijk dat inwoners tijdig goed worden voorgelicht. Dat je als inwoner niet door vallen en opstaan wijzer wordt. En nee, een foutje is niet gelijk fraude. Soms wordt daar wel zo mee omgegaan, maar dan heb je het over oneigenlijk gebruik.’

‘Gemeenten zijn soms bevreesd dat middels een pgb informele zorgers worden betaald. Het gaat echter niet over het betalen van gebruikelijke zorg, maar over bovengebruikelijke zorg: 20 uur per dag voor iemand zorgen is niet normaal. Mensen zeggen soms hun baan op, offeren zich op. Het gaat niet over het afkopen of inkopen van mantelzorg; belangrijk is dat de hulpvraag scherp in beeld komt: wat kan en wil iemand zelf en wat mag er in alle redelijkheid van naasten verwacht worden? Dan heb je het over gebruikelijke zorg. Daarnaast kunnen naasten ervoor kiezen een deel van de hulpvraag zelf te leveren, zonder dat daar een vergoeding tegenover staat, dus als mantelzorger.’

Wat kan een pgb opleveren?

‘Wij kennen geweldige verhalen van mensen die in feite afgeschreven waren, maar uiteindelijk toch weer participeren in de samenleving. Ik denk aan mijn eigen zoon, die machinist is. Hij heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Dankzij een uitstekende professional, ingehuurd via een pgb, heeft hij stapje voor stapje, op eigen kracht, zijn plek in de maatschappij gevonden. Geweldig toch! Dit levert kwaliteit van leven op en voorkomt crises, opname, stress en meer.’

‘Een pgb is bedoeld voor mensen die zeggen: ik wil mijn leven zelf regelen'

‘Een pgb is bedoeld voor mensen die zeggen: ik wil mijn leven zelf regelen. Ik wil zelf verantwoordelijk zijn voor de zorg en ondersteuning. En ik kan dat. Ik wil aan het stuur staan. Een pgb kan veel stress voorkomen, rust bieden en uiteindelijk ook veel kosten besparen. Gemeenten staan voor de opgave om goed voor inwoners te zorgen. Dan is het belangrijk dat je de hulpvraag goed aftast – alleen dan kan je passende zorg en ondersteuning organiseren. Passende zorg en ondersteuning is nou juist bij uitstek door middel van een pgb te realiseren. Middels een pgb kan je een op een afspraken maken met de zorgaanbieder, ben je niet afhankelijk van routes of openingstijden. Neem bijvoorbeeld 24-uurzorg voor een kind met een ggz-beperking, maar het kan ook gelden voor volwassenen. Die 24-uurszorg krijg je niet voor elkaar met zorg in natura. Met een pgb kan het wel. Ontzettend belangrijk dat zij, als ze in paniek raken, iemand kúnnen bellen. Dat geeft zoveel rust, dat kan dus met een pgb worden gerealiseerd. Het zou zo mooi zijn als inwoners een positieve, bewuste keus voor een pgb maken.’

Een positieve, bewuste keuze?

‘In veel situaties wordt er noodgedwongen voor een pgb gekozen. Er is dan geen passende zorg, er zijn veel wachtlijsten of de zorg is niet gecontracteerd. Dan rest een pgb, niet omdat je dat zelf wil. Bewust gaat erover dat je weet waarvoor je kiest. Veel budgethouders hebben geen idee, je staat met de rug tegen de muur. De keuze is: een pgb of een jaar op een wachtlijst. Nou, dan zou ik het ook wel weten. Je komt vervolgens in aanraking met een pgb, maar je weet amper wat het is en hoe het werkt. In de toegang zou afgetast moeten worden: hoe is iemand tot een pgb gekomen? Wat is de juiste route? Is het op basis van jouw eigen beslissing?’

Wat is er nodig in de toegang en toeleiding? 

‘Het is belangrijk dat inwoners vroegtijdig worden gewezen op twee varianten: zorg in natura of zorg via een pgb. Per Saldo kan budgethouders daarbij begeleiden. Wij geven voorlichting – hoe herken je of een aanbieder de juiste bedoeling heeft, hoe maak ik goede afspraken met mijn zorgverleners, met welke wet- en regelgeving heb ik te maken en hoe voorkom ik het maken van fouten? Voorlichting is essentieel. In het WRR-rapport ‘Weten is nog geen doen’ komt dit ook naar voren: weten wat je van inwoners kunt en mag verwachten. Vroegtijdig informeren. Zorgen dat informatie beklijfd. Dat zorg en ondersteuning bij jouw situatie passen.’

‘Toegangsprofessionals moeten echt meer weten over pgb’s. Om welke doelgroep gaat het, wanneer is het goed om een pgb in te zetten, wat zijn voetangels en klemmen? Dat soort vragen. Het is belangrijk dat je daar als gemeente en als toegangsprofessional over nadenkt en zicht op hebt. Per Saldo wil samen met gemeenten optrekken, zij aan zij. Wij ondersteunden de budgethouder – we laten zien hoe je goed kunt starten, hoe je een pgb goed inricht. Samen met gemeenten willen wij eraan werken dat pgb’s leiden tot passende hulp en ondersteuning.’