Hij vertelt een kritisch en hoopvol verhaal op het congres ‘Empowerment: naar een sterke sociale basis’ op 10 november van Movisie, Universiteit voor Humanistiek en Trimbos-Instituut. Lees hier een interview met Pieter Hilhorst over zijn ideeën over hoe gemeenten de sociale basis in wijken en buurten kunnen versterken en wat de rol van de landelijke overheid kan zijn. Wij hopen u te verwelkomen op 10 november te Utrecht!

Bekijk programma congres

Lezingen en workshops Empowerment, naar een sterke sociale basis

Pieter Hilhorst

“De overheid doet voortdurend een beroep op het netwerk van kwetsbare mensen. Maar ze investeert er zelf niet in. Ik noem dat een parasitaire overheid.”

Voormalig wethouder Hilhorst schetst de randvoorwaarden voor een beleid dat wél gestoeld is op empowerment en leidt tot een sterke sociale basis

Jenny Boumans

“Een samenleving toont haar humaniteit juist door inclusief beleid dat erkent dat het leven bestaat uit kracht én kwetsbaarheid.”

Onderzoeker Jenny Boumans van het Trimbos-instituut schetst geschiedenis, inhoud en werking van empowerment. En hoe kwetsbare mensen zelf, hun naasten en netwerk, professionals en beleidsmakers een bijdrage kunnen leveren aan het proces van empowerment.

Anja Machielse

“Het begint er al mee dat we moeten weten wie sociaal geïsoleerde ouderen zijn en waar ze wonen. Daarvoor moeten professionals de ruimte krijgen om te spreken met de kapper en de cafébaas.”

Hoogleraar Anja Machielse laat zien hoe belangrijk het sociale weefsel van de wijk is bij hulp aan en ondersteuning van sociaal geïsoleerde ouderen.

Workshops

Workshop 1: Grote woorden, kleine daden: over sociale teams, de sociale basis en empowerment

Bijna alle gemeenten in Nederland hebben sociale teams geïnstalleerd om de transformaties in het sociaal domein invulling te geven. De opdrachten en de organisatievorm verschillen per gemeente, en zelfs soms per wijk, buurt of dorp, maar er is altijd wel een rode draad te herkennen: zet in op eigen kracht, leg de lijn naar en versterk de ‘civil society’. Maar is het wel een realistische opdracht aan sociale teams om empowerment en de sociale basis met elkaar te verbinden? Is het wel een taak die sociale teams aankunnen of aan zouden moeten kunnen? Is de sociale basis daar wel voor toegerust? En wat is dat eigenlijk, de sociale basis? In deze workshop bespreken we de worsteling van sociale teams aan de hand van een conceptuele verheldering, een sprookje en de weerbarstige praktijk. En dat wordt geen ronkend verhaal. U bent gewaarschuwd.

De workshop wordt verzorgd door Ard Sprinkhuizen, associate lector Maatschappelijk Werk bij Inholland en Dick Jansen, regiodirecteur van Dock Haarlem. Beide zijn betrokken bij de Werkplaats Sociaal Domein Noord Holland.

Workshop 2: Persoonlijke lessen van Paulo Freire in Chili

Wat kunnen wij leren, anno 2017 in Nederland, van de methodiek die Paulo Freire ontwikkelde in de jaren zestig in Latijns-Amerika?

Lou Repetur leidt de workshop in met een interview met haar vader, oud-collega van Freire. Repetur werkte tot de staatsgreep van 1973 op het ministerie van Landbouw. Vanwege politiek activisme en het toepassen van Freire’s methodiek in zijn werk werd hij meerdere malen door de junta van Pinochet geïnterneerd. Lou Repetur neemt ons mee terug naar de tijd van de landhervormingen. Zij vergelijkt de situatie toen in Chili met de situatie nu in Nederland. Wat kunnen beleidsmakers daarvan leren bij het versterken van de sociale basis voor kwetsbare inwoners. Mellouki Cadat-Lampe schetst de plaats van Paulo Freire in het debat over empowerment en presenteert de kernelementen van de methodiek Educación popular die hij momenteel toepast in het kader van het project ‘Betere gezondheid’ van en voor Somalische en Afghaanse Nederlanders.

In de workshop worden deelnemers uitgedaagd om het gedachtegoed van Freire toe te passen op de eigen (beleids)praktijk.

Lou Repetur en Mellouki Cadat-Lampe werken beiden bij Movisie. Lou is expert sociale innovatie. Mellouki is daarnaast actief in en om vele burgerinitiatieven, met name in Amsterdam-Oost.

Workshop 3: Asset-Based Community Development: Werken vanuit de vragen bij bewoners van de wijk

Wilt u in uw gemeente werken aan de versterking van een empowerende sociale basis? Dan is de methodiek Asset-Based Community Development (ABCD) bij uitstek geschikt. Deze aanpak start bij (economische hulpbronnen (assets) in die wijk en werkt aan vragen, wensen en behoeften die echt leven bij wijkbewoners. De methodiek werd eind jaren tachtig ontwikkeld in de Verenigde Staten en is sinds de introductie in Nederland in 2000 al uitgebreid beproefd. Inmiddels zit deze basisaanpak voor empowerment van bewoners stevig in de lift en worden professionals in wijkteams getraind om de collectieve en preventieve rol van het team te versterken. Maar hoe werkt deze aanpak? En hoe draagt het bij aan de ambities van maatschappelijke ondersteuning? Een aantal gemeenten is kritisch ten aanzien van deze aanpak. Want harde getalsmatige bewijzen voor de werkzaamheid ontbreken. Is dat erg? Voer voor debat in een levendige workshop.

De workshop wordt verzorgd door Jaap Ikink. Hij werkt als docent aan NHL Stenden Hogeschool Leeuwarden en is verbonden aan de werkplaatsen Sociaal domein Friesland en de master Social work in Noord Nederland.

Workshop 4: Kwartiermaken, ruimte voor ‘anders zijn’.

Kwartiermakers werken aan ruimte voor mensen die te maken hebben met sociale en maatschappelijke uitsluiting als gevolg van psychische of psychiatrische problemen, verstandelijke beperking of anderszins. De centrale vraag in deze workshop is hoe we als gemeente een buurt, wijk of dorp kunnen creëren, waar mensen met welke handicap of makke dan ook kunnen floreren. De participatiewet zet in op inclusie. Daarbij is het streven om mensen kansen te bieden om mee te doen naar eigen wens en mogelijkheden. Maar nog te vaak blijkt de zelfwaarde van mensen af te nemen, is er nauwelijks besef van invloed en empowerment. In de workshop bespreken we met elkaar waar de kansen en de problemen liggen om Kwartiermaken en empowerment te bevorderen.

De workshop wordt verzorgd door Doortje Kal en Madeleine Prinsen. Doortje promoveerde op een studie naar Kwartiermaken. Van 2011 tot 2014 was zij bijzonder lector Kwartiermaken aan de Hogeschool Utrecht. Madeleine is als ervaringsdeskundig kwartiermaakster inmiddels gepensioneerd, maar nog wel werkzaam als freelance HEE-docent. HEE staat voor Herstel, Ervaringsdeskundigheid en Empowerment.

Workshop 5: Samen doen we het zelf - werken aan de sociale basis binnen zelfbeheerde voorzieningen

Zelfbeheerde residentiële voorzieningen in de geestelijke gezondheidszorg en maatschappelijke opvang zijn voorzieningen in de gemeenschap, voor de gemeenschap en tegelijk zelf ook een mini-gemeenschap. Met deze werkwijze kan worden voorkomen dat mensen die niet langer thuis kunnen verblijven opgenomen moeten worden in een instituut of kliniek. Naast een inloopfunctie zijn er allerlei praktische voorzieningen binnen deze zelfbeheerde voorzieningen. In deze workshop richten we ons op de vraag: hoe creëer en faciliteer je als leidinggevende (al dan niet vanuit eigen ervaringsdeskundigheid) een voorziening waarbinnen vanuit de principes van zelfbeheer betrokkenen werken aan een sociale basis? Samen met deelnemers aan de workshop gaan we op zoek naar een antwoord op deze vraag. Als startpunt gebruiken we kennis en praktische ervaring van twee managers betrokken bij een respijthuis in zelfbeheer, gecombineerd met kennis uit onderzoek naar diverse voorzieningen in zelfbeheer.

De workshop wordt verzorgd door Max Huber en Karla Nijnens. Max Huber werkt als onderzoeker (Hogeschool van Amsterdam) aan een proefschrift over zelfbeheer. Karla Nijnens is manager en ervaringsdeskundige bij HVO-Querido.

Workshop 6: Samen werken aan ruimte voor cliëntorganisaties.

Het is krachtig als mensen zelf initiatieven ontplooien waardoor ze beter kunnen meedoen in de samenleving. Dit gebeurt onder andere door cliëntenorganisaties die werken aan maatschappelijk herstel. Deze initiatieven passen prima in de sociale basis die uitgaat van empowerment, eigen regie en onderlinge steun van de bevolking. De uitdaging is om vanuit de gemeente in ieder geval ruimte te bieden, maar liefst ook samen op te trekken, de initiatiefnemers waar nodig te ondersteunen en te faciliteren zodat het initiatief tot wasdom kan komen. In diverse gemeenten in de regio Midden-Holland is hier ervaring mee opgedaan. We zoomen in op de samenwerking met stichting KernKracht, een belangenorganisatie ter bevordering van psychische, sociale en maatschappelijke gezondheid. Hoe verliep deze samenwerking? Waar vonden gemeente en cliëntenorganisatie elkaar? Waar lagen onduidelijkheden en uitdagingen?

In deze interactieve workshop gaan Marrig van der Werf (projectleider Herstel & Participatie en Herstelcollege, stichting KernKracht) en Anouk Poll (adviseur Thuis in de Wijk, Movisie) met u in gesprek over deze samenwerking. We bespreken de geleerde lessen en hoe u deze kunt meenemen in uw eigen praktijk.