Een podcast over mantelzorg: leerzame stof voor professionals

Een podcast waarin een mantelzorger en professional vertellen over hun ervaringen, kan dat helpen om professionals een beter beeld te geven van de belevingswereld van mantelzorgers? Met dat idee gingen Lars Stadhouder, Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige bij GGNET en Gerda van der Geer – van Ginkel, casemanager mantelzorg bij WZUVeluwe, aan de slag in het kader van In voor mantelzorg-thuis. Het proces van maken bleek net zo waardevol als de podcast zelf.

Voor wie is deze podcast bedoeld en op welke manier is het een toevoeging?

‘Het doel is om beter aan te sluiten bij mantelzorgers. Als buurman of kind ben je al heel lang betrokken bij de zorg, al ver voordat de hulpverlening er is. Hoe start je dan als hulpverlener in een nieuwe casus, hoe bereik je een mantelzorger in jouw hulpverleningstraject?’, legt Lars uit. ‘Wil je niet meteen in de fout gaan en dingen overslaan, dan moet je echt weten wat er bij iemand leeft en wat belangrijk is voor een mantelzorger. Daarnaast kan het luisteren van de podcast voor een mantelzorger erkenning en empathie opleveren. Erkenning voor mantelzorgers en leerzame stof voor de hulpverlener zijn de twee doelen en ook de doelgroepen.’

Gerda vult aan: ‘Een beroepskracht en mantelzorgers kunnen aannames doen, die een goede samenwerking in de weg staan. De interviewer in de podcast coördineert de mantelzorgondersteuning van de gemeente Heerde. Zelfs zij doet in het gesprek aannames. De podcast draagt in die zin ook bij aan de bewustwording daarover.’ Lars: ‘De indruk moet niet ontstaan dat een mantelzorger in de podcast haar verhaal doet waar wij van kunnen leren. Want het is geen eenrichtingsverkeer, ook een mantelzorger moet problemen bespreken en delen. Zowel mantelzorger als beroepskracht moeten leren aannames te bespreken. De podcast kan hierbij hopelijk helpen.’

Luister de podcast

In de podcast vertellen mantelzorger Ans en professional Lars over hun ervaringen. Wat betekent het om mantelzorger te zijn? Hoe kun je goed voor jezelf blijven zorgen? En welke rol kan een professional spelen? Ans zorgt voor iemand met psychische problemen, Lars ondersteunt haar partner en Ans. Het is een verhaal over de mogelijkheden en onmogelijkheden van ondersteuning van een cliënt met een achtergrond in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Vragen die aan bod komen: Hoe sluiten professionals goed aan aan bij de leef- en belevingswereld van mantelzorgers? Hoe houd je het vol als mantelzorger? Hoe kun je omgaan met de problematiek van degene voor wie je zorgt? Hoe ontspan je? Hoe blijf je goed voor jezelf zorgen?

Wat is bijvoorbeeld een aanname die onterecht gedaan wordt?

Lars: ‘Bijvoorbeeld toen de interviewer zei “het is moeilijk om hulp te vragen”. De geïnterviewde mantelzorger ontkrachtte dat direct. Dat was voor deze mantelzorger helemaal niet moeilijk. Dus dat is een aanname die in dit geval niet blijkt te kloppen.’ Gerda: ‘Voor deze mantelzorger is het belangrijk dat ze ontspant, dat ze zingt. De gemeente had een bepaald pakket voor ontspanning voor mantelzorgers en daar had zij totaal geen behoefte aan. Haar man is suïcidaal, zij wilde daar graag het gesprek over aangaan. Ben ik wel belangrijk genoeg? Dat kan soms heel belangrijk zijn voor cliënten en mantelzorgers, dat je het over die relatie hebt. Dat laat deze podcast ook zien.’

Lars vertelt verder: ‘Het was heel confronterend voor haar om het hier over te hebben en er verder mee te komen. Maar een heel educatief deel van de podcast is hoe dat is gegaan. In dit geval voelde de cliënt zich schuldig over het feit dat zijn vrouw het gevoel had het niet waard te zijn om voor te leven. Uiteindelijk kan hij er nu heel anders naar kijken. Het was een opening voor een gesprek. Ik kon als hulpverlener anticiperen en ze laten praten met elkaar over het gevoel. Het maken van de podcast heeft in deze casus zo dus voor de cliënt en mantelzorger iets opgeleverd. Het gegeven dat zij het niet waard zou zijn om voor te leven, zou anders nooit ter sprake zijn gekomen. Dat is een prachtige bijvangst geweest in dit geval.’

Gerda: ‘Mijn ervaring is dat dit soort emoties op een ‘gewoon’ moment onderling niet doordringt. Dit terug horen in de officiële setting van een podcast, heeft veel meer impact. Dit zou iets kunnen zijn dat ook andere mantelzorgers verder kan helpen. Horen hoe andere mensen dat ervaren hebben en hoe ze er verder mee zijn gekomen. Voor professionals geeft het veel inspiratie over hoe we beter in de belevingswereld van deze mensen kunnen komen. We zouden daarom overigens wel vaker dit type podcasts willen maken, maar dan met een ander thema aangaande mantelzorgers.’

'Ik kan wel stellen dat ik er veel van geleerd heb en mijn netwerk is wel uitgebreid'

Hoe hebben jullie de opname aangepakt?

Gerda: ‘Dit is een praktijksituatie van Lars. Hij vond deze mevrouw bereid haar verhaal te doen. Op vrijwillige basis heeft radio Heerde deze podcast gemaakt. Dat was een schot in de roos. Als we er meer gaan maken, willen ze dit ook weer doen en dan tegen een vergoeding. En we zijn het aan het uitzetten binnen de organisaties. Dat gaat soms wel wat moeizaam. Het plaatsten van de podcasts duurde wat langer dan gedacht, maar staat inmiddels bij de verschillende organisaties die meededen aan In voor mantelzorg online.’ Lars: ‘Ja, het was wel een dingetje. Toen het de wereld in kon, kregen we wel te maken met stroperigheid binnen de organisaties en andere visies. We hadden ons vergist in hoe lastig dat ging.’

Hoe zorg je ervoor dat het een gezamenlijk product is?

Lars: ‘Er was bij de start veel aandacht van de managers, maar daarna was er een soort radiostilte, tot aan de implementatie. Door tussentijds te communiceren naar alle partijen over hoe het loopt, blijft iedereen beter aangehaakt. Nu moest het ‘ineens’ op de site en kwam er van alles bovendrijven.’ Gerda vat samen: ‘Wij begrepen dat het best nieuw is dat je zoiets met meerdere organisaties samendoet. Lars en ik voelden ons eigenaar en we liepen daar wel tegenaan. De belangrijkste tip in dit geval zou zijn om tussentijds alle betrokken partijen op de hoogte te houden. Ik kan wel stellen dat ik er veel van geleerd heb en mijn netwerk is wel uitgebreid. Ik heb een veel beter beeld van wat Lars bijvoorbeeld doet in de keten. Heel waardevol!’

En hoe zijn de reacties op de podcast?

Gerda: ‘De podcast is nu sinds een maand te beluisteren en we hebben veel positieve reacties gekregen. Dat het een verrassend mooie podcast is, mooi om te luisteren en inzicht geeft in de leefwereld van de mantelzorger. Heel leuk, want dat is waarvoor we het deden.’ Lars vult aan: ‘De afdeling preventie van GGNet is bezig met een karify-omgeving voor naasten waar ze deze podcast een plek willen geven voor andere mantelzorgers. Dus ook in dat opzicht doet de podcast zijn werk.’