Jij bent een voorstander van de inzet van publieke mediators bij conflicten. Die mediators opereren op tal van plekken in Nederland. Ze zijn in staat om partijen bij elkaar te brengen bij stevige conflicten. Wat doen ze precies?

‘Het is een beroep, je wordt ervoor opgeleid. Public mediation heeft zijn oorsprong in Amerika, het heeft daar al een geschiedenis van meer dan 30 jaar. Het is een methodiek, maar er is niet één recept voor. Het is een training die je volgt om vervolgens per situatie nauwgezet te kijken: wat is hier nu precies het probleem? En wat voor maatkostuum kan ik ontwikkelen voor die situatie om daar tot bemiddeling in dat conflict te komen? Een mediator voert gesprekken met alle partijen die bij een conflict betrokken zijn, soms wel tientallen partijen. De mediator onderzoekt per partij waar diens belangen zitten. Hij vergelijkt belangen en kijkt waar overlap zit en waar partijen elkaar in kunnen vinden. Dat gebeurt overigens pas als een conflict behoorlijk is geëscaleerd. Er is ook nog iets anders mogelijk: assistant negotiation. Daarbij speel je een rol als facilitator bij partijen als die nog wel met elkaar praten. Je bent dan een goede gespreksleider.’

Wat vraagt dit van al die partijen?

‘Een constructieve houding. En een gevoel van urgentie om eraan mee te doen. Het vergt ook veel improvisatievermogen van de mediator. Hij of zij moet een sociaal proces ontwerpen. Stel dat een woningcorporatie ruzie heeft met de huurdersvereniging en de gemeente heeft er ook nog eens heel andere opvattingen over. Stel dat het begint te escaleren. Een onderdeel van zo’n sociaal proces kan zijn dat je eerst eens met alle partijen op bezoek gaat bij huurders in de woningen om kennis te nemen van hoe het daar is. Het escaleert namelijk vaak omdat partijen allemaal hun eigen kennis op een bepaalde manier interpreteren. Ze accepteren niet meer dat de interpretatie van de andere partij er ook toe doet. Je moet met elkaar eerst op een gemeenschappelijke kennisbasis zien te komen.’

Een stevige mediator dus

‘Het is belangrijk dat de mediator een gelijk speelveld voor alle actoren creëert. Je kunt bijvoorbeeld te maken hebben met bewoners die weinig ervaring hebben met gesprekstechnieken of vergaderen. Een mediator kan ook aan competentie-ontwikkeling doen. En daarnaast: er zitten natuurlijk vaak actoren bij die machtiger zijn. Het komt bijvoorbeeld wel eens voor dat aan bewoners door vertegenwoordigers van de machtige gemeente wordt gevraagd: namens wie zitten jullie hier eigenlijk? Die vraag zou je evengoed andersom aan de gemeente kunnen stellen.’
 
Dit is een verkorte versie van het interview met Imrat Verhoeven dat in het magazine Movisies verschijnt (november 2021).