Wat doe je als wijkverpleegkundige Annette?

Annette: ‘Mijn werk begint op het moment dat een cliënt wordt aangemeld voor de thuiszorg. Deze aanmelding komt van bijvoorbeeld een partner, de huisarts of de cliënt zelf die na een operatie bang is het thuis niet alleen te redden. Ik ga dan eerst in gesprek met de cliënt en zijn of haar omgeving, stel vervolgens een zorgplan op en verricht ook verpleegtechnische handelingen.’

Yolanda vult aan: ‘Vooral dat gesprek is erg belangrijk. Het beeld dat soms nog leeft, is dat er een zuster is die alles komt doen. Ik vraag hulp en krijg hulp – dat idee. Terwijl de zuster tegenwoordig vraagt: wat kunt u zelf? Wat kunt u eventueel nog leren? Wat kan uw omgeving doen? Dat is de basis van het gesprek.’

Met wie voer je zo’n gesprek?

Annette: ‘Met de cliënt en zijn of haar netwerk, bijvoorbeeld een partner, nichtje of buurvrouw. Wij bepalen niet zelf wie erbij is, dat bepaalt de cliënt. Zodra we in gesprek gaan, pakken we de MantelScan erbij. Deze vullen wij samen in.’

'Zodra we in gesprek gaan, pakken we de MantelScan erbij en vullen wij deze samen in'

Waar helpt de MantelScan dan bij?

Yolanda: ‘De MantelScan dwingt je om tijd te nemen voor het gesprek. We gaan met een kopje koffie met elkaar om de keukentafel zitten en nemen rustig de tijd om de scan samen in te vullen. We vinden het belangrijk dat de cliënt centraal staat en we zijn of haar eigen netwerk zo goed mogelijk blijven benutten.’

‘De MantelScan dwingt je om tijd te nemen voor het gesprek' Annette: ‘Daarbij geeft de MantelScan een leidraad voor het gesprek. Er verandert iets in de situatie, in de leefwereld van de cliënt. Na een lange tijd zelfstandig te hebben gewoond, is ineens hulp nodig. De cliënt is afhankelijk van zorg. Hier zit vaak ook een stukje vraagverlegenheid van de cliënt. Het is best een stap om bijvoorbeeld je kinderen om hulp te vragen, terwijl wij merken dat zij het vaak juist fijn vinden om iets te kunnen doen voor hun ouders. Tijdens het invullen van de MantelScan stemmen we veel samen af. Ik vraag de cliënt bijvoorbeeld om in te schatten hoe lang hij of zij zorg nodig heeft. Als iemand verwacht om weer zelfstandig te worden, is je aanpak heel anders dan wanneer daar geen zicht op is. Naast het afstemmen van deze wederzijdse verwachtingen, helpt dit instrument mij om die moeilijke vragen in het gesprek te stellen.’

Wat voor moeilijke vragen zijn dat?

Annette: ‘Bijvoorbeeld hoe iemand het ervaart om mantelzorger te zijn, of iemand zich te veel belast voelt. Een belangrijk onderwerp, maar eerder ontweken we die vragen wel eens. Het is toch een dilemma: hoe snijd je zo'n onderwerp aan? Bespreek ik dit waar de cliënt bij is? Ik gebruik tijdens zo'n gesprek ook de genogram [een soort familieboom met drie of vier generaties en hun onderlinge relaties, red.], die ook onderdeel is van de MantelScan. Laatst bracht ik bij een cliënt haar familierelaties in kaart, waarbij ze aangaf dat haar relatie met beide kinderen goed was. Toen uiteindelijk de genogram af was en ik vroeg of het klopte wat er stond, bleef het lang stil. Daarna bekende ze dat ze met één van haar kinderen geen contact meer had. Nadat ze het zo op papier zag staan, kon ze het niet meer verzwijgen.’

Yolanda: ‘Wij hebben hier weleens een discussie over. Moeten wij dergelijke informatie weten? Het antwoord is nee, maar het helpt ons vaak wel om de relatie meer vorm en inhoud te geven. Hiermee begint de vertrouwensband. En daardoor kunnen wij betere zorg bieden.’

Annette: ‘Dit contact met mensen maakt mijn werk ook zo mooi. Je gaat vanuit een zorgvraag het gesprek aan met mensen en vervolgens aan de slag om de eigen kracht en regie terug te vinden. Van de cliënt, van zijn familie of van een mantelzorger die aan zijn taks zit. De gesprekken en de ingevulde MantelScan vormen een basis waar je altijd op kunt terugvallen. Daar ben ik trots op. Ik geloof in deze manier van werken.’