Jonge nieuwkomers kampen met identiteitsverlies en schaamte. Ze kunnen zichzelf verliezen in het ingewikkelde systeem van Nederlandse wet- en regelgeving. Dat kan leiden tot sombere gevoelens en gevoelens van uitsluiting. Uit een verkenning van Movisie blijkt dat jonge nieuwkomers nogal eens tegen uitdagingen en obstakels aanlopen. Daardoor kunnen zij soms maar lastig hun plek en draai vinden in de Nederlandse samenleving. Lees meer daarover in artikel 1 uit de reeks Jonge nieuwkomers en sociale steun.

Behoefte aan sociale steun

Uit de interviews en focusgroepen blijkt dat jonge nieuwkomers wel steun ervaren, maar dat dit vooral beperkt blijft tot praktische steun. Zoals informatievoorziening over asielprocedures, huisvesting, het Nederlandse onderwijssysteem en andere (sociale) voorzieningen. Wat mist, zo geven zij aan, is sociale ondersteuning. Sociale steun is het gevoel van emotionele steun, waardering en acceptatie die mensen ontvangen van hun sociale netwerk. Sociale steun kan jonge nieuwkomers helpen met het opbouwen van nieuwe sociale contacten en op die manier hun welzijn verbeteren (Ko et al., 2013).

‘Ik ben bang dat ik gedwongen word om weer ergens anders naartoe te moeten gaan’

Je erkend en gezien voelen

Ieder mens heeft behoefte aan een waardig bestaan. Dat betekent dat je je als individu erkend en gezien voelt in de samenleving. En dat je niet uitgesloten of gediscrimineerd wordt. Jonge nieuwkomers hebben vanwege tegenslagen vaak last van identiteitsverlies en gevoelens van schaamte. Daar komt bovenop dat zij soms onzeker zijn en bang om uitgesloten te worden. Bijvoorbeeld vanwege negatieve uitingen over vluchtelingen in de politiek en op sociale media. ‘Ik voel mij bang door de reacties die ik lees van mensen die tegen vluchtelingen zijn. Bang dat ik gedwongen word om weer ergens anders naartoe te moeten gaan.’ Jonge nieuwkomers hebben behoefte aan inclusie en het gevoel dat ze welkom zijn in de Nederlandse samenleving.

Ruimte voor traumaverwerking

Jonge nieuwkomers ervaren druk van dagelijkse belemmeringen en om een plek in de samenleving te vinden. Daardoor hebben ze nauwelijks tijd om te werken aan een positieve psychische gezondheid, bijvoorbeeld door trauma’s vanwege oorlogservaringen te verwerken. Een respondent zei: ‘Vanwege tegenslagen in de eerste periode had ik geen ruimte meer om te denken aan mijn emoties.’ Jonge nieuwkomers kampen met stress door het inburgeringsproces, financiële zorgen en zorgen om familie in het thuisland. Tegelijkertijd hebben ze behoefte aan ruimte om te werken aan hun emotionele welzijn.

‘Ik wilde een kans krijgen om opnieuw te zijn wie ik was’

Oog voor het individu

De respondenten uit het onderzoek gaven aan dat er soms onvoldoende ruimte is voor het persoonlijke verhaal van de jonge nieuwkomers. Hoewel maatwerk niet altijd mogelijk is, zouden ze willen dat hun persoonlijke verhaal gehoord wordt en dat er vervolgens gekeken wordt naar hun individuele kwaliteiten en mogelijkheden. Sommige respondenten ervoeren een one size fits all benadering. Met andere woorden: er is behoefte aan meer aandacht voor de persoonlijke verhalen, omstandigheden en mogelijkheden van individuele jonge nieuwkomers. Omdat er vaak geen oog is voor het individu leiden sommige jonge nieuwkomers aan identiteitsverlies. Zoals een respondent het omschreef: ‘Ik wilde een kans krijgen om opnieuw te zijn wie ik was, om mijn identiteit terug te halen.’

Jonge nieuwkomers zijn op zoek naar vriendschap en gezelschap

Duurzame verbindingen

Jonge nieuwkomers missen verbinding met Nederlandse Nederlanders, zo blijkt uit de verkenning. Ze willen graag sociale contacten buiten hun groep van lotgenoten en zijn op zoek naar vriendschap en gezelschap. Taal en cultuur vormen daarbij soms een belemmering. Een respondent vertelde: ‘Ik vind het lastig om vrienden te maken in Nederland. Ik voelde mij gedwongen om met bepaalde mensen om te gaan, alleen zodat ik mij niet eenzaam zou voelen.’ Jonge nieuwkomers ervaren soms weinig begrip van Nederlandse Nederlanders, bijvoorbeeld in hun wijk of bij verenigingen. Jonge nieuwkomers hebben behoefte aan een diversiteitssensitieve omgeving, zodat zij makkelijker in contact komen met andere Nederlanders in hun omgeving.

Participeren en meedoen

Uit de verkenning blijkt dat het jonge nieuwkomers soms ontbreekt aan een relevante dagbesteding, terwijl zij wél graag aansluiting willen vinden. Jonge nieuwkomers willen meedoen aan sociale activiteiten en sport. Daar kunnen zij soms maar lastig hun weg in vinden. Zo zei één van de respondenten: ‘Ik wilde graag sporten maar niemand in mijn dorp heeft mij een tip gegeven.’ Jonge nieuwkomers zijn op zoek naar passende en laagdrempelige manieren om mee te doen aan sociale activiteiten en om hun stem te laten horen in de samenleving.

‘Ik vind het moeilijk om met mensen om te gaan die mij zielig vinden’

Voorbij het vluchteling zijn

Jonge nieuwkomers willen graag meedoen als volwaardig onderdeel van de Nederlandse samenleving. Het feit dat zij soms als ‘vluchteling’ gezien worden kan daarbij een belemmering zijn. Jonge nieuwkomers vinden het lastig als hun identiteit gereduceerd wordt tot vluchteling, vooral als het gaat om nieuwe sociale relaties aangaan. Zoals een van de respondenten zei: ‘Ik vind het moeilijk om met mensen om te gaan die mij zielig vinden.’ Hoewel jonge nieuwkomers een verleden als vluchteling kunnen hebben, hebben ze het nodig om dat achter zich te laten om vooruit te komen in hun nieuwe leven.

Met dank aan Ashraf Hanouti.

Bronnen

H. C. Ko, L. L. Wang & Y. T. Xu (2013). ‘Understanding the Different Types of Social Support Offered by Audience to A-List Diary-Like and Informative Bloggers,’ Cyberpsychology Behavior and Social Networking 16(3): 194-9.