Om in een vroeg stadium hulpvragen van bewoners te signaleren en op te pakken is een passende sociale infrastructuur nodig, waarin inwoners en professionals samenwerken. Hoe kunnen professionals van sociale wijkteams, sociaal werk en gemeenten goed aansluiten op de activiteiten van bewoners? En zo samen de preventieve waarde van deze initiatieven versterken?

In het project ligt de focus op collectieve activiteiten die gericht zijn op omzien naar elkaar. Denk aan voorzieningen van en voor inwoners waar ontmoeting en aandacht voor elkaar centraal staat of waarbij praktische hulp wordt geboden. Dat maakt het voor buurtgenoten makkelijker om elkaar te ondersteunen en een oogje in het zeil te houden en kan ervoor zorgen dat professionele zorg minder snel nodig is. Zo kunnen mensen beter en naar eigen wens in hun eigen wijk of buurt blijven wonen. 

Vangnet voor bewoners

‘De focus ligt op het collectief; de buurt vormt zo een vangnet voor haar eigen bewoners’, legt Ronald Hetem uit. In de praktijk gaat het vaak om een combinatie van professionele hulp thuis met ontmoeting, dagbesteding en andere zinvolle activiteiten in de buurt. ‘Zo kunnen mensen langer thuis blijven wonen of wordt voorkomen dat er zwaardere zorg moet worden ingezet.

Mensen kunnen zo langer thuis blijven wonen of er wordt voorkomen dat zwaardere zorg nodig is

'In dit project brengen we in kaart hoe collectieve bewonersinitiatieven een preventieve waarde kunnen hebben en hoe de samenwerking tussen deze bewonersinitiatieven en professionals (onder andere wijkteams) verloopt en de preventieve waarde kan versterken.’

Omzien naar elkaar

Silke van Arum, ook werkzaam bij Movisie: ‘Het gaat over collectieve bewonersinitiatieven die het omzien naar elkaar bevorderen. Dat kan op verschillende niveaus. Denk aan ontlasting van mantelzorgers, iemand naar het ziekenhuis rijden, maar ook een vaste bridgemiddag of koffieochtend in het buurtcentrum.’

Dat beperkt zich niet tot ouderen en kwetsbaren. ‘Ook verward gedrag of eenzaamheid worden daardoor sneller gesignaleerd door oplettende buurtgenoten. Denk ook aan een club voor jonge moeders waar ze hun ervaringen en tips op een laagdrempelige manier met elkaar kunnen delen; van hun favoriete merk luiers, het overleven van gebroken nachten tot aan de beste kinderopvang in de buurt.’

Hoge werkdruk en toename hulpvragen

Uit peilingen die Movisie deed onder gemeenten blijkt dat sociale (wijk)teams door een hoge caseload en hoge werkdruk onvoldoende toekomen aan outreachend en preventief werken. Daarnaast schiet ook het faciliteren en ondersteunen van collectieve oplossingen erbij in.

Vroeg signaleren – al dan niet door buurtbewoners - betekent niet altijd dat je als wijkteam ook individuele ondersteuning moet organiseren. Soms willen mensen geen bemoeienis van professionals. Dan is het goed als op een laagdrempelige manier door andere bewoners vinger aan de pols gehouden kan worden of onderlinge hulp geboden wordt. En daar is een slag te maken door gemeenten.

Welke opdracht geef je mee?

Van Arum: ‘Voor gemeenten draait het om de opdracht die je aan sociale teams meegeeft en hoe de teams zijn samengesteld. Welke professionals zitten er in een team, wat zijn hun expertises? Soms moet daarin een verschuiving plaatsvinden zodat ook hulpvragen die gaan over nabije steun en contact beantwoord kunnen worden. Zet bijvoorbeeld iemand in die verbindingen kan leggen, de buurt ingaat. Kortom, wat is er nodig?’

Het is van belang dat gemeenten wijkteams de juiste opdracht meegeven

‘Gemeenten kunnen zelf bepalen hoe ze een wijkteam inrichten en organiseren. Daarbij is het van belang welke opdracht ze aan de medewerkers meegeven. De afgelopen jaren heeft Movisie de stand van zaken bij sociale wijkteams onderzocht. Er is in kaart gebracht hoe deze zijn georganiseerd en ingericht. Daaruit blijkt dat er behoefte is aan collectieve oplossingen voor bepaalde individuele problematiek. Dat zien we nog te weinig terugkomen in de werkwijzen. In elke peiling zien we dat wijkteams onvoldoende toekomen aan investeren in collectieve oplossingen en samenwerking daarin met vrijwilligers.’ 

Juiste rolverdeling

Dat vraagt focus van sociale wijkteams. Wie krijgt er ruimte om de samenwerking op te zetten en belangrijker; wie bezit de kwaliteiten om dit te gaan doen? Van Arum: ‘In sommige gemeenten wordt daar volop op ingezet.’ 

Hetem: ‘Het gaat om de juiste rolverdeling en hoe er binnen die verdeling plaats is voor ondersteuning van het collectief.’

Meer informatie over de leerkring

Meer informatie voor bewonersinitiatieven