Professionele besluitvorming in jouw sociaal wijkteam
Mariël van Pelt, senior adviseur professionalisering sociaal werk bij Movisie, geeft op De Dag van de Sociaal Werker op 14 maart een workshop over professionele besluitvorming. 'De professional moet steeds tal van factoren afwegen bij het bepalen wat hij nu wel of niet moet doen.'
Van Pelt geeft de workshop 'Visie en vakbekwaamheid in jouw sociaal wijkteam' met Evert van Rest, trainer professionalisering sociaal werk. Samen met twee andere onderzoekers hebben zij intensief onderzoek gedaan naar professionele besluitvorming in vier sterk verschillende teams van sociaal professionals. Een FACT-team, een sociaal wijkteam, een schuldhulpteam en een team van een talentcentrum. Het resultaat is gevat in het rapport Visie en vakbekwaamheid maken het verschil.
Mariël van Pelt: 'We hebben onderzocht hoe de professionele besluitvorming er in de praktijk uitziet. Eerst hebben we literatuuronderzoek gedaan, om tot een kader te komen zodat we wisten waar we op moesten letten als we bij die teams onderzoek gingen doen. We hebben professionele besluitvorming omschreven als de manier waarop professionals hun handelen inrichten, de keuzes die zij daarbij maken, en hoe zij tot die keuzes komen.'
Dagboek
We zijn gestart met het observeren van teamoverleggen, wat wordt er daar besproken en besloten? Daarna hebben we interviews gevoerd met professionals over hoe zij individueel besluiten nemen en hoe dat in teamverband gebeurt. Een aantal professionals heeft ook op ons verzoek enkele weken een dagboek bijgehouden. We hebben hen gevraagd per werkdag dag twee beslissingen die zij hadden gemaakt, uit te werken en daarop te reflecteren. Wat was de situatie, wat heb ik daarin besloten, waarom en hoe kijk ik daar op terug? Dat vonden ze aanvankelijk best lastig, het was ook veel werk, maar achteraf waren zij er toch enthousiast over. We hebben degenen die een dagboek hebben bijgehouden na afloop geïnterviewd. Het dagboek was een eyeopener voor hen toen zij beseften hoeveel besluiten zij op één dag maakten. En de reflectie op de vraag waarom neem ik eigenlijk die beslissing, leverde bij sommige professionals nieuwe inzichten en leer- en verbeterpunten op. Bijvoorbeeld dat je soms best kunt aangeven dat je wat meer tijd nodig hebt, voordat je een besluit neemt.'
Het dagboek was een eyeopener voor professionals toen zij beseften hoeveel besluiten zij op één dag maakten
Individueel beslissen
'Ondanks dat de teams enorm verschilden qua doelgroep, opdracht, problematieken en werkwijzen, was toch duidelijk een zelfde patroon te zien over hoe besluiten worden genomen. Wat bijvoorbeeld opvalt is dat er vooral individueel wordt besloten, ook al vindt er veel overleg in het team en tussen collega’s plaats. Casussen worden in het team besproken, men gaat ook te rade bij collega's ter consultatie, als zij advies willen omdat zij ergens over twijfelen, maar uiteindelijk beslist de individuele professional zelf. Je kunt niet zomaar zeggen of dat goed of slecht is. Een professional moet nu eenmaal vaak individueel besluiten omdat zij bijvoorbeeld ambulant werken, ergens alleen staan, of er is geen tijd en ruimte om weer met het team te overleggen. Dat is niet te doen en is ook niet altijd nodig.'
Veel vertrouwen in deskundigheid collega’s
'Uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld ook dat professionals veel vertrouwen hebben in de deskundigheid van hun collega’s en de besluiten die zij nemen. Alleen, voor sommige zaken zou het goed zijn, denk ik, om die wel in het team te besluiten. Er zijn terugkerende dilemma's, waarbij zij moeten wikken en wegen. Bijvoorbeeld wat doe je als je vrijwilligheid en open inloop als uitgangspunt hebt voor je talentcentrum, terwijl de gemeente en de lokale ggz-organisatie het voor bepaalde groepen mensen willen gebruiken als verplichte dagbesteding? Die dilemma's worden wel ingebracht bij het team, maar zij worden niet uitgediept. Dat zijn precies de zaken waarin het wel handig en versterkend kan werken voor je besluitvorming als je dat wel gezamenlijk uitdiept en ook gezamenlijk komt tot de conclusie hoe daarmee in het vervolg om te gaan.'
'Professionals hebben veel vertrouwen in de deskundigheid van hun collega’s en de besluiten die zij nemen'
Infographic
'Wat we zagen, is dat hoewel de vier teams totaal verschillend zijn, alle professionals een bepaald proces doorlopen. Dat hebben we vastgelegd in een infographic. Op die besluitvorming zijn vijf verschillende factoren van invloed. In iedere fase, en gedurende het hele proces, moet de professional steeds afwegen wat van invloed is, wat dat betekent en wat hij nu wel of niet moet doen. Je kunt dat een worsteling noemen of een afweging, je zou het ook een voortdurende balansarbeid kunnen noemen die deze professionals moeten uitvoeren. Want iedere keer moeten zij weer kijken wat het zwaarst weegt. Is dit wat de cliënt wil, wat de betrokken vrijwilliger wil, of moet ik nu voorrang geven aan de opdracht van de gemeente, of wat hierover bekend qua effectieve interventies? Dat moet voortdurend met elkaar in balans worden gebracht en op grond daarvan wordt het besluit genomen.'
De workshop Versterk de professionele besluitvorming in jouw team biedt een goede introductie op het onderwerp professionele besluitvorming. Aan de hand van een afwisseling tussen opdrachten en kennisoverdracht op basis van het onderzoek krijgen deelnemers inzicht in hun eigen besluitvorming en die in hun team. Door uitwisseling met andere deelnemers in subgroepen denken deelnemers na over hun ervaringen, over mogelijke verbeterpunten in de besluitvorming en hoe je daaraan zou kunnen werken. Het gaat in de workshop vooral om bewustwording en beginnen met het ontwikkelen van een visie op hun besluitvorming.
Dit artikel van Herman Keppy verscheen eerder in Zorg + Welzijn januari/februari 2018.