Liesbeth werkt ruim 20 jaar als coördinator van het steunpunt mantelzorg in Eindhoven. Daar werd al eerder succesvol respijtzorg light opgezet. Haar ervaring kwam dan ook goed van pas. ‘Mantelzorgers vinden het vaak lastig om gebruik te maken van respijtzorg’, legt ze uit. ‘Ze vinden het moeilijk om de zorg uit te besteden of zijn bang dat de vervangende zorgverlener niet competent genoeg is. Anderen voelen zich schuldig als ze zelf iets leuks gaan doen. Kortom: er zijn altijd een hoop mitsen en maren. 

Bovendien merken we dat veel mantelzorgers die intensief zorg verlenen, geïsoleerd raken. Veel contacten verwateren. Het is voor zowel de mantelzorger als de zorgvrager belangrijk om mensen te ontmoeten. Dat was de reden om in Eindhoven respijtzorg anders te gaan aanvliegen. We zijn activiteiten gaan organiseren voor de mantelzorger én degene voor wie ze zorgen. De insteek: het moet een feestje zijn voor beiden, iets waar ze graag naartoe gaan. Wat dan leuk is, moet je uitzoeken. Dan kan samen wandelen zijn, maar ook koken of iets creatiefs. Waaraan is behoefte in jouw gemeente en waarbij kun je aansluiten?’  

'Het is voor zowel de mantelzorger als de zorgvrager belangrijk om mensen te ontmoeten'

Voorlichtingsbijeenkomst 

Dat is precies waarmee ze in Valkenswaard aan de slag zijn gegaan. René: ‘Hoe kunnen we mensen steeds voor iets leuks uitnodigen? Met deze voorzet van Liesbeth in ons achterhoofd hebben we een voorlichtingsbijeenkomst georganiseerd voor allerlei organisaties in de gemeente. We hebben uitgelegd wat respijtzorg is en wat het kan doen voor mantelzorgers. Vervolgens hebben we gevraagd wie er mee wil doen. Dat leverde een hoop enthousiasme van verschillende partijen op en verschillende ideeën. We hebben hiervoor breed uitgenodigd. Zo kun je gebruikmaken van de motivatie en kennis van anderen. Zo was er een mevrouw die veel met theater doet. Zij kwam met dingen, waaraan wij niet gedacht zouden hebben.’ 

Drie scenario’s 

De ideeën vormden de basis voor drie scenario’s voor respijtzorg light. Lisa: ‘We hebben drie thema’s benoemd, een creatief thema, een theaterthema en een natuurthema en daarvoor beschreven hoe de activiteiten eruit kunnen zien. Bij het natuurthema denken we bijvoorbeeld aan samenwerking met de kinderboerderij. Mantelzorgers en hun zorgvragers kunnen hier dan elke maand samenkomen voor een themamiddag. De ene keer krijgen ze uitleg krijgen over een dier, de verzorging of bijvoorbeeld bloemen die er bloeien. Daarna is er de mogelijkheid om samen naar buiten te gaan of te wandelen. Voor alle scenario’s geldt dat speciale vrijwilligers zijn die dit begeleiden en als gastvrouw of gastheer is een mantelzorgconsulent aanwezig die ondersteuning kan bieden en vragen kan oppakken.  

'Dat de gemeente meedoet, is een echte meerwaarde om het op poten te krijgen'

Middelen vrijmaken 

Lisa benadrukt dat het nog scenario’s zijn, die verder uitgewerkt moeten worden. ‘De volgende stap is om met de organisaties af te stemmen en gericht te kijken hoe we de plannen tot werkelijkheid kunnen maken. Ook willen we onderzoeken of we hier middelen voor vrij kunnen maken, bijvoorbeeld door dit het label transformatie sociaal domein mee te geven.’ Liesbeth noemt het in dat opzicht een groot voordeel dat het idee voor respijtzorg light van de gemeente komt. ‘De partijen waarmee we willen samenwerken krijgen ook allemaal subsidie van de gemeente. Daar is dus al een relatie mee.’ Ook René denkt er zo over. ‘Die aangenomen motie is echt mazzel. Dat de gemeente meedoet, is een echte meerwaarde om het op poten te krijgen. Je kunt verbindingen leggen naar bestaande financiering. We zijn niet zomaar plannen aan het bedenken, het gaat ook echt uitgevoerd worden.’  

Meerwaarde 

René twijfelt er dan ook niet aan dat de organisaties met wie ze willen samenwerken straks nog steeds enthousiast zijn. ‘Zodra zij goed in beeld hebben waar de meerwaarde voor hen zit, komt dat goed.’ Wat die meerwaarde dan is?  ‘Los van dat je je verbindt aan iets dat mooi is, kan het ook voor deze organisaties een positieve uitstraling geven naar de gemeenschap. Maatschappelijk ondernemen is belangrijk. Ze kunnen er misschien ook makkelijker vrijwilligers door werven.’ Ook voor de werving van die laatste groep ziet René geen belemmering. ‘Veel mensen willen graag wat doen als het concreet is. Bij deze vorm van respijtzorg komen bovendien twee dingen samen: de motivatie om iets te doen voor een ander en dat het leuk is. Door die combinatie zal het werven van vrijwilligers best lukken.’ 

Stevig fundament 

Alle drie zijn ze ervan overtuigd dat hun samenwerking heeft gezorgd voor een stevig fundament voor de plannen. Lisa:’ Welzijn, mantelzorgondersteuning en de gemeente is een hele mooie combinatie.’ René vult aan: ‘Drie is de sterkste constructie: dan staat iets altijd stevig: een tafeltje met drie poten wiebelt niet. Het is goed om de samenwerking te zoeken. Dit soort dingen kun je niet alleen bedenken en uitvoeren.’ Ook Liesbeth denkt er zo over. ‘Met René hebben we iemand aan boord die de lokale situatie kent en dat de gemeente meedoet, geeft gewoon een heel grote meerwaarde.’ 

Wanneer de eerste bijeenkomsten zijn, hangt onder andere af van ontwikkelingen van de coronapandemie. Wel staat vast dat ze ook bij de definitieve uitwerking de ervaringen van Liesbeth meenemen. ‘Uit de bijeenkomsten in Eindhoven weet ik dat mantelzorgers vooral komen, om anderen te ontmoeten. Het thema is meer de kapstok dan dat het belangrijk is. Verder is het goed om betrokken vrijwilligers te hebben, die mensen kunnen enthousiasmeren. Dan wordt het echt een feestje. Ook hebben we geleerd dat de aanwezigheid van een mantelzorgconsulent belangrijk is. Die kan mantelzorgers helpen met vragen of doorverwijzen voor hulp. Dan maak je ook dat laagdrempelig.’  

Een tip die René nog heeft: ‘Denk buiten de kaders en vooral ook buiten zorg en welzijn. Zorg dat je zoveel mogelijk tentakels in de samenleving hebt. Als je weet wat er in de samenleving gebeurt en in jouw context van belang is, kun je daarbij aansluiten. Bij de een is dat de sportvereniging, in een andere gemeente kan dat de kerk zijn. Zoek iets waar het logisch is om aan te koppelen.’ Ook Liesbeth geeft nog een advies mee. ‘Niet te veel regels. Als een mantelzorger of zorgvrager alleen wil komen, dan is dat ook goed. Je moet daarin niet rigide zijn. Het doel is dat mensen er met veel plezier naartoe gaan. Even hun accu opladen, zodat ze daarna weer verder kunnen.’