Roels route van dagbesteding naar werk

Simpel Switchen in de praktijk

Hoe laat je mensen met een beperking succesvol en toch simpel integreren in het arbeidsproces? Movisie-onderzoekers Harry Michon en Helen Fitzpatrick volgden de route van Roel en bekeken hoe professionals hem begeleidden bij de switch van de ene naar een andere vorm van werk. Roels arbeidsmatige dagbesteding bij Werkdag BV bleek niet alleen een opstap naar betaald werk, maar ook een manier om op verhaal te komen. Met vier tips voor professionals die hun kandidaten ook een route naar waardevol werk willen bieden.

Nadat het meerdere keren niet lukt om zijn opleiding af te maken krijgt Roel (24) de diagnose ADD. Hij wordt in het doelgroepenregister opgenomen en naar participatiebedrijf Pasmatch (nu Spaarne Werkt) doorverwezen. Roel ontdekt dat hij graag iets wil doen met techniek en technologie en bij Werkdag BV, een bedrijf voor Waardevol Werk en arbeidsparticipatietrajecten in de regio's Zuid-Kennemerland en Haarlemmermeer, doet hij werkervaring op met 3D printers. Als hij op zoek gaat naar betaald werk krijgt hij via Pasmatch werk bij een IT-bedrijf dat o.a. aan recycling van IT-apparatuur doet. Hij is een betaalde baan maar zijn werk bestaat in eerste instantie uit inpakwerk en staat dus ver af van ‘werken met IT / techniek’. Bovendien maakt hij lange dagen. Roel raakt al snel overprikkeld. Hij spreekt erover met de jobcoach van Pasmatch. Zij bedenken dat een nieuwe vergelijkbare werkervaring op dat moment niet zoveel zin heeft. Roel heeft het gevoel nog ‘niet echt klaar te zijn voor betaald werk’. Dan kan hij terug naar Werkdag. Het valt Roel tegen om met ‘hangende pootjes’ een stap terug te doen dus dat is geen gemakkelijke periode. Toch houdt hij vol, want er is een plek waar hij verwacht wordt…

Simpel Switchen: 4 voorbeeldroutes

Hoe kun je de stap voor mensen in verschillende uitkeringssituaties van de ene vorm van werk naar de andere simpeler maken en belemmeringen voor het zetten van die stappen opheffen? Dat is de essentie van het landelijk actieprogramma Simpel Switchen. In een serie artikelen beschrijft Movisie voorbeeldroutes die Simpel Switchen voor burgers mogelijk maken om de best passende plek te bereiken. Simpel Switchen is voor iedereen anders maar wat daarbij belemmerend of bevorderend werkt is vaak voor veel mensen vergelijkbaar. De verhalen zijn gebaseerd op werkelijk bestaande personen, maar indien gewenst geanonimiseerd. We interviewden de betrokken persoon zelf, degene die een begeleidende rol had in het proces van de ene naar de andere vorm van werk en – in de meeste gevallen – ook een derde betrokkene zoals een trajectbegeleider van de gemeente of een jobcoach. 
In het actieprogramma Simpel Switchen werkt Movisie samen met o.a. Divosa (coördinator), Iederin, Ministeries SZW en VWS, LCR, MIND, SAM, VNG, en VGN. 

Niks doen is geen alternatief

Uiteindelijk brengt de unit manager van Werkdag BV Roel in contact met een potentiële werkgever op het terrein van innovatie van techniek. Daar gaat hij weer 3D printers repareren, maar krijgt ook de ruimte om online workshops te gaan organiseren. Dat vindt hij wel spannend. Is hij wel goed genoeg? Maar Werkdag voelt vertrouwd. In februari 2020 begint hij met een werkstage en in het najaar van 2020 krijgt hij een betaalde baan. Aanvankelijk is het contract voor 28 uur per week, maar later wordt dat aantal uren naar beneden bijgesteld omdat Roel toch weer overbelast raakt. Roel is trots op wat hij bereikt heeft, maar er valt nog veel te verbeteren. Nu hij 16 uur werkt, verdient hij een stuk minder dan toen hij 28 uur werkte. Ook begrijpt zijn huidige werkgever niet goed wat hem kan belasten. Regelmatig wordt teveel van hem gevraagd. Dan moet hij opeens 30 uur in een week werken. Daarom gaat hij toch weer ander werk zoeken en vraagt zijn jobcoach van Spaarne Werkt hem daarbij te ondersteunen. Maar tot dan toe stopt hij niet met zijn baan, want ‘niks doen is geen alternatief’. En inmiddels heeft Roel een andere baan.

De stappen van Roels reis

Zijn grootste stap was van dagbesteding naar betaald werk, maar eerder zette Roel ook belangrijke stappen, waaronder ‘een stap terug’. Die stappen waren nodig en beïnvloedden het hoe en waarom van Roels meest recente stap. Roels route van dagbesteding naar werk begon met een overgang van geen werk of bezigheden buitenshuis naar een traject naar betaald werk, begeleid door Pasmatch. Het werd een route van uitproberen, van ervaring opdoen op een betaalde werkplek die niet goed beviel. Constanten waren de jobcoach van Spaarne Werkt en Werkdag, dat activiteiten met een werkkarakter biedt. Werkdag had in de loop van de tijd meerdere en wisselende functies voor Roel. Werkdag biedt hem structuur, stelt hem in staat aan de slag te blijven en feeling te houden met mensen die hij vertrouwt.  

Vier tips voor professionals

  1. De belangrijkste succesfactoren bij dit traject zijn eigenlijk Roel zelf en de plek bij Werkdag BV waar hij zich kon herpakken. Roel kan bij Werkdag BV in een veilige omgeving werkervaring opdoen. Dit wordt vergemakkelijkt door de nauwe samenwerking van Werkdag met het participatiebedrijf en de fysieke nabijheid van die twee. 
    Tip: Zorg dat er voor de kandidaat die stappen gaat zetten allerlei soorten werk in de aanbieding is. 
  2. Zorg voor goede opvang na een verkeerde afslag. Na de vervelende ervaring bij het IT bedrijf kan Roel pas op de plaats maken bij Werkdag en houdt toch een linkje naar werk. Dit herpakken gaat niet automatisch en gaat niet automatisch goed. Roel ervaart de stap naar Werkdag als een nederlaag. Mede hierdoor heeft hij moeite om zich opnieuw te motiveren en zich aan afspraken te houden. Dat het weer ‘terugvallen’ op Werkdag ‘erbij kan horen’ en juist goed is als stappen naar ander werk tegenvallen, is geen vanzelfsprekende beleving. 
    Tip: Zoek naar de positieve betekenis van de ervaring; het is niet (alleen) falen. Zoek naar werk en een werkplek waarin iemand als Roel welkom is en met plezier kan meedoen. Houd rekening met de beleving van Roel, blijf daarover in gesprek met elkaar. 
  3. Bouw gewenning in om de overgang te ‘verzachten’. Roel gaat aanvankelijk werken in de vorm van een “werkstage”. Tegelijkertijd blijft het contact met Werkdag en met de jobcoach doorlopen.
    Tip: Creëer voor de kandidaat het integratieproces ‘warme overgangen’ en zorg voor een vangnet. Las een overgangsperiode in die als een dakpan werkt. Een formeel instrument dat vanuit dit principe werkt is de proefplaatsing (UWV) waarbij nieuwe werknemers eerst op proef werkervaring kunnen opdoen. De proef kan 2 maanden duren en nog eens 2 maanden verlengd worden.
  4. Maak een financiële afweging bij de beslissing om een volgende stap te zetten. Betaald werken ‘loont’ niet altijd. Roel woont in een woonvoorziening vallend onder de Wet Langdurige Zorg en krijgt een ziektewetuitkering. Die uitkering is hoger dan het loon dat hij nu verdient, waardoor hij er financieel op achteruit gaat. Hij besluit toch het werk te gaan doen. Als Roel weer stappen zet, kan het UWV oordelen dat de ziektewetuitkering niet langer van toepassing is. 
    Tip: Informeer de kandidaat goed over de financiële consequenties van een stap op werkgebied. Help bij het vinden van antwoorden op dit soort vragen. 

Meer lezen?

In 2022 bracht minister Schouten een bezoek aan Werkdag BV. Lees en bekijk het verslag hier