De route van Jan: van dagbesteding naar beschut werk
Simpel Switchen in de praktijk
Hoe laat je mensen met een beperking succesvol en toch simpel integreren in het arbeidsproces? Movisie-onderzoekers Harry Michon en Helen Fitzpatrick volgden de route van Jan en bekeken hoe professionals hem begeleidden bij de switch van de ene naar een andere vorm van werk. Met tips en afwegingen voor professionals die hun kandidaten ook een route naar waardevol werk willen bieden.
Toen Jan (24) nog op school zat is de indicatie beschut werk voor hem aangevraagd. Van daaruit is hij gaan werken in de horeca. Het was de bedoeling dat zijn functie daar omgezet zou worden in een betaalde baan, maar het werken bij dat bedrijf beviel Jan niet en er werd niet goed met hem omgegaan. Toen zijn proeftijd daar was afgelopen besloot hij daarom te stoppen bij het horecabedrijf en Jan vond ook dat een betaalde baan, in ieder geval op dat moment, niet passend was voor hem. Vervolgens kwam hij terecht bij de dagbesteding van Cordaan. Hoewel hij daar als hovenier begon, merkte hij dat zijn echte passie bij de horeca lag. Via Cordaan volgde hij daarom een koksopleiding, waarna hij aan de slag kon in de dagbesteding bij ‘De Buren’, een leerwerkbedrijf van Cordaan.
Wat is IPS?
IPS is een aanpak om mensen te ondersteunen bij het vinden en behouden van betaald werk. Kenmerkend is o.a. 1) het zo snel mogelijk starten met betaald werk en daarna met elkaar uitzoeken wat nodig is aan training en-of werkaanpassing; en 2) het geïntegreerd aanbieden van arbeidsbegeleiding en ggz-hulp. De aanpak is bewezen effectief voor mensen die voor langere tijd client zijn van een GGZ-instelling. De aanpak wordt steeds meer ook buiten de GGZ uitgeprobeerd en toegepast.
Jan kreeg van daaruit ook een IPS-jobcoach die hem begeleidde naar beschut werk bij Pantar, een sociaal ontwikkelbedrijf. De keuze om een overstap te maken was lastig: Jan zat op zijn plek bij de dagbesteding, maar was daar ook snel uitgeleerd. Hij vertelt: ‘Ik had niet verwacht dat alles zo snel zou gaan. In het begin zag ik er tegenop om weg te gaan. Mijn oude werkbegeleider van de dagbesteding heeft me wel gestimuleerd om dit te gaan doen. Dit is een mooie kans voor mij. En ze hebben uiteindelijk gelijk gekregen.’
Ruimte voor het eigen proces
Wat voor Jan goed heeft gewerkt is de ruimte die zijn IPS-jobcoach hem heeft geboden om de stappen op zijn eigen tempo te zetten. Verder zag zijn begeleider zijn talenten en durfden ze hem het duwtje in de rug te geven om de stap naar beschut werk te zetten. Als Jan gevraagd wordt wat hij in zijn huidige werk leuk vindt reageert hij dat de sfeer goed is en hij er uitgedaagd wordt. ‘Ik krijg genoeg opdrachten en heel veel uitdagingen hier. Zo heb ik laatst zelf de boodschappen besteld die we binnenkrijgen, samen met de werkbegeleider.’
Simpel Switchen: 4 voorbeeldroutes
Hoe kun je de stap voor mensen in verschillende uitkeringssituaties van de ene vorm van werk naar de andere simpeler maken en belemmeringen voor het zetten van die stappen opheffen? Dat is de essentie van het landelijk actieprogramma Simpel Switchen. In een serie artikelen beschrijft Movisie voorbeeldroutes die Simpel Switchen voor burgers mogelijk maken om de best passende plek te bereiken. Simpel Switchen is voor iedereen anders maar wat daarbij belemmerend of bevorderend werkt is vaak voor veel mensen vergelijkbaar. De verhalen zijn gebaseerd op werkelijk bestaande personen, maar indien gewenst geanonimiseerd. We interviewden de betrokken persoon zelf, degene die een begeleidende rol had in het proces van de ene naar de andere vorm van werk en – in de meeste gevallen – ook een derde betrokkene zoals een trajectbegeleider van de gemeente of een jobcoach. In het actieprogramma Simpel Switchen werkt Movisie samen met o.a. Divosa (coördinator), Iederin, Ministeries SZW en VWS, LCR, MIND, SAM, VNG, en VGN.
Beschouwing: wat werkt bij de overgang?
1. Ruimte om op adem te komen en te wennen aan verandering
Bij Cordaan heeft Jan de ruimte gekregen om op adem te komen en nieuwe vaardigheden op te doen. De groei die hij daar heeft kunnen maken heeft dan ook een grote bijdrage geleverd aan de rest van Jans traject. Doordat hij daar weer zelfvertrouwen heeft opgebouwd en prettige werkervaringen opdeed in de dagbesteding, durfde hij uiteindelijk ook weer de stap te zetten naar beschut werk. Zijn IPS-jobcoach hielp de overgang naar de beschutte werkplek te verzachten door samen met hem voor de plaatsing de werkplek te bezoeken.
Professionele afweging: hoe kunnen we iemand het beste ondersteunen wanneer een stap ‘niet is gelukt’? Wat heeft iemand nodig om nieuwe stappen te durven zetten?
2. De persoon voorop
Een belangrijke bevorderende factor in de route van Jan is dat iedereen die om hem heen heeft meegewerkt aan ondersteuning dat heeft gedaan vanuit dezelfde invalshoek: de wensen van Jan staan voorop. De begeleiders van zowel Cordaan als Pantar gaven hem het vertrouwen in zijn eigen capaciteiten, boden hem de kans om door te ontwikkelen en luisterden daarin op de eerste plaats naar zijn eigen wensen. De IPS-coach doseerde de mate van begeleiding en zette het traject op ‘pauze’ toen het zoeken naar werk tijdelijk niet aan de orde was; om later weer voldoende tijd te hebben om hem bij nieuwe stappen te begeleiden.
Professionele afweging: (hoe) kunnen we het re-integratieproces van Jan zo inrichten dat de stappen passen bij diens persoonlijke voorkeuren en waarden?
3. Er financieel op vooruit kunnen gaan
Een belangrijke bevorderende factor in het verhaal van Jan is dat hij door de stap te zetten van dagbesteding naar beschut werk er ook financieel op is vooruit gegaan. Dat is een beslissende factor geweest die heeft meegespeeld in zijn keuze om over te stappen naar beschut werk.
Professionele afweging: welke financiële gevolgen heeft het maken van een overstap in werk? Bespreek dit met de betrokkene en ga na welke vragen diegene op dit gebied heeft.
Wat belemmert de overgang?
1. Gemeentes verschillen in procedures rondom beschut werken
Sommige gemeentes hanteren verschillende procedures en regels rondom beschut werken. Voor jobcoaches of andere werkers in de re-integratie is het veel werk om goed op de hoogte te zijn van de verschillende regelingen en ernaar te handelen zodat individuen de goede routes kunnen doorlopen.
2. Rol van familie
In Jans geval heeft Jeanne, Jans jobcoach, veel tijd gestoken in het contact met diens ouders. Voor die begeleiding moet ruimte zijn en die is er niet altijd. Het kostte de nodige gesprekken voordat de ouders begrepen dat dit traject om Jan draaide. En het duurde tegelijkertijd ook even voordat Jan zelf zijn eigen keuze durfde te maken.
Veel mensen die willen gaan werken durven die stap niet te zetten. Zij hebben de zekerheid van een stabiel inkomen, vaste begeleiding of een veilige weg nodig. Simpel Switchen wil de drempels om aan het werk te gaan wegnemen en het mensen makkelijker maken om een stapje terug te doen als het even niet lukt.
Foto’s: © MacSiers Imaging
