Op zijn 15e begon Johnny (niet-gefingeerd) met werken in de horeca. Maar door verschillende omstandigheden werd hij dak- en thuisloos en ontwikkelde hij een drugsverslaving. Na twee jaar bij de dak- en thuislozenopvang te hebben gewoond vond hij begin 2020 de rust om te stoppen met zijn verslaving. Toen kwam hij via een vriend terecht bij Workmate Company: een organisatie voor ambulante begeleiding, arbeidsmatige dagbesteding en beschermd wonen. Johnny kon daar aan de slag met houtbewerking. De structuur en het ritme dat het werken in de dagbesteding hem bood deden hem goed en collega’s zagen hem opbloeien. 

Dagbesteding (deels) omgezet naar betaalde baan 

Uiteindelijk ging het werken in de dagbesteding zo goed dat hij er een baan kreeg. Workmate Company wilde ervoor zorgen dat Johnny bij terugval een beroep op zijn participatie-uitkering kon (blijven) doen, zonder alles opnieuw te hoeven regelen. Daarom is eerst onderzocht onder welke voorwaarden dat mogelijk was. Nu werkt Johnny twee dagen per week betaald en twee dagen per week in de dagbesteding. Op die manier krijgt hij de tijd en ruimte om het werken in zijn eigen tempo op te bouwen en meer vertrouwen in zijn eigen kunnen te krijgen. 

'Je moet stabiel blijven en dat is de drijfveer. Je bent een voorbeeld en inspiratie voor een ander.’ 

Wat werkt, wat belemmert 

Het simpel switchen tussen dagbesteding naar deels betaald werk is een overgang die meer omvat dan alleen de switch zelf. In het verhaal van Johnny komt naar voren dat dagbesteding bij Workmate Company niet alleen een manier was om weer op te bouwen naar betaald werk, maar ook een bijdrage heeft geleverd aan zijn zelfvertrouwen en structuur in zijn leven. Daarnaast is Johnny ondersteund in het herstellen van contact met zijn kinderen en bij het werken aan zijn eigen vitaliteit door hem de mogelijkheid te bieden om te sporten. Die integrale aanpak lijkt essentieel te zijn in het bewerkstelligen van een succesvolle route voor Johnny.    

Bevorderende factoren 

1. Integrale blik
   Workmate Company kijkt met een omvattende, integrale blik naar de mensen. De ondersteuning die zij bieden gaat verder dan alleen hulp bij dagbesteding en werk. Alle levensdomeinen spelen een rol in het pad dat iemand bewandelt. Zo speelt er bij Johnny mee dat het contact met zijn kinderen is verwaterd. En dus helpen zij hem om ook die band weer op te pakken. 
   Professionele afweging: (hoe) kunnen we het re-integratieproces van Johnny zo inrichten dat we aandacht hebben voor wat speelt op de verschillende levensdomeinen en de factoren die zijn werkvermogen kunnen beïnvloeden ondersteunen? 

2. Meebewegende beleidscontext 
   Toen Johnny bij Workmate Company begon, hebben zij eerst onderzocht onder welke voorwaarde genoemde focus op herstel kon liggen. Ook hebben ze uitgezocht hoe de stabiliteit van inkomen gegarandeerd kon worden. De route van Johnny verliep ook voorspoedig omdat de gemeente en het UWV meewerkten. Zo moest de gemeente ervoor open staan om zijn beschermd wonen-plek te verlengen. 
   Professionele afweging: ken je de speelruimte om binnen de beleidscontext ruimte voor persoonlijke ontwikkeling te maken? Ken je de afspraken die hierover gemaakt zijn en benut je de genoemde samenwerkingslijnen?  

3. Korte lijntjes  
   Omdat Johnny dak- en thuisloos was had hij eerst een briefadres nodig om post te kunnen ontvangen en een uitkering aan te vragen. Vanuit de daklozenopvang kon dat al snel geregeld worden. Zo kon hij zijn uitkering ontvangen en kon de bewindvoerder hem helpen met zijn schulden. De korte lijntjes maken dat er goede samenwerking is tussen Workmate Company, de daklozenopvang, de consulent beschermd wonen, de participatieconsulent van de sociale dienst en de bewindvoerder.   
   Professionele afweging: weet je wie de andere professionals zijn die eventueel een rol vervullen? Heb je afspraken gemaakt met hen over wie wat kan doen, in overleg met Johnny? 

Wat belemmert een duurzame en stabiele overgang?  

Organisaties zoals Workmate Company lopen tegen belemmeringen aan rondom de financiering van trajecten zoals die van Johnny. Zo krijgen zij nu een lump sum financiering per persoon die bij hen binnenkomt, waarbij ze voor één traject één bedrag toegewezen krijgen. Als een traject 10.000 euro kost, dan wordt dat bedrag evenredig verspreid over 365 dagen.  

Dit kan belemmerend werken. Om goed op te kunnen starten met een traject moet in de eerste fase vaak veel geregeld worden. Daarom kost de start naar verhouding vaak meer tijd en daarmee meer geld. De huidige manier van financieren ondersteunt dat variëren in intensiteit van begeleiden niet. Dit kan ervoor zorgen dat als een traject na een intensief begin stopt, je te weinig middelen tot je beschikking had. 

 Een organisatie krijgt op deze wijze ook geen prikkel om mensen op een korte, maar intensievere manier te begeleiden waarbij ze sneller uitstromen naar werk, terwijl dat misschien wel zou kunnen. De aanvechting kan dan zijn om iemand bijvoorbeeld een jaar te ondersteunen, omdat de financiering dan in ieder geval aan het einde van de streep wel binnen is. Dit is een variant op de belemmerende werking van een p*q financiering (price per quantity), genoemd in het landelijk onderzoek Simpel Switchen op de kaart.

‘Hier gaat het goed omdat ik hier pas om wie ik ben en om hoe ik het doe.’ 

Het kan (nog) simpeler 

Laborijn is de uitvoeringsorganisatie voor de Participatiewet, Wet Inburgering en de Wsw voor onder meer de gemeenten Doetinchem en Aalten. Workmate Company werkt veel samen met Laborijn. Krista van der Stelt van Laborijn reageert op het verhaal van Johnny.  

Om te beginnen stelt zij dat het verhaal van Johnny niet op zichzelf staat. Wat bij hem bevorderend heeft gewerkt kan bij veel mensen goed werken. En het lukt bij andere mensen die in een vergelijkbare positie verkeren lang niet altijd om het zo op te lossen en te regelen als bij Johnny. Hoe kan het (nog) simpeler volgens Krista?  

• Door opbouw van korte lijntjes tussen de verschillende organisaties bouw je gezamenlijke kennis op rondom de casus en weet je wat de ander in huis heeft qua instrumentarium. Voor de inwoner is er 1 aanspreekpunt, dit aanspreekpunt schakelt met de verschillende betrokkenen. 

• Vernieuwend is dat jobcoaches als Krista mensen eerder opzoeken dan gebruikelijk. Met mensen als Johnny legt Krista al contact als deze nog bij een organisatie meer arbeidsmatige dagbesteding volgen, in plaats van eerst te wachten tot de betrokken deelnemer concreet toe is aan het zoeken van betaald werk. Een vergelijkbare werkwijze past zij toe bij leerlingen van VSO PRO onderwijs. Zij zoekt leerlingen al op als zij nog niet klaar zijn met de opleiding, zodat na het afronden daarvan gerichter en efficiënter gezocht kan worden naar werk en/of begeleiding geboden kan worden bij het werk als de opleiding klaar is.   

• Als systeemfactor kunnen we hier noemen dat de gemeente werkt aan een simpele switchknop voor de indicatiestelling voor dagbesteding. Lukt een stap naar betaald werk niet, dan zou het systeem erop ingericht moeten zijn om vlot en direct de indicatie weer passend te maken. Dan hoeven mensen ook niet bang te zijn dat zij alles kwijt zijn als de stap naar andere vormen van werk tegenvalt.  

• In de pilot Simpel switchen vanuit Aalten waaraan Krista meewerkt(e) mochten de consulenten een soort maatwerkbudget hanteren om op individueel niveau dergelijke belemmeringen op te heffen. Ook stond de gemeente garant voor eventuele armoedeval. 

• Tot slot, een inclusieve werkgever (vinden) is van het grootste belang. Als een werkgever niet openstaat voor urenopbouw en/of een combinatie met dagbesteding, lukt het niet. Meer algemeen onderstreept dit volgens Krista dat een goed en gevarieerd netwerk van werkgevers in de regio dus van belang is. Jobcoaches kunnen zo’n netwerk opbouwen. Dit sluit aan bij de aanbeveling van het landelijk onderzoek naar Simpel switchen om meer werkplekken te creëren.  

 Op de foto: Johnny en trajectbegeleider Denise van Workmate Company