Samen de puzzel leggen voor gelukkige mantelzorgers

Mantelzorg en informele zorg: De Brabantse Wal

‘Geef aandacht aan wat al goed gaat, daar zit de energie.’ Joost de Haan, adviseur bij Movisie, vat de aanpak op de Brabantse Wal krachtig samen. Het is één van de tien lerende praktijken van In voor Mantelzorg waar beroepskrachten, vrijwilligers én mantelzorgers zich inzetten om de onderlinge samenwerking te verbeteren.

Hoe kunnen mantelzorgers van ouderen beter ondersteund worden? Deze vraag staat centraal in het driejarig programma In voor mantelzorg van Movisie en Vilans. ‘Hoe kan het samenspel tussen formele en informele zorg worden versterkt, zowel binnen het zorgnetwerk als tussen organisaties onderling?’, licht Yvonne de Jong, senior-adviseur van Vilans, het programmadoel nader toe. Met hulp van panelgesprekken en deskresearch zijn bij aanvang in 2018 de meeste prangende vragen van mantelzorgers geïnventariseerd. 

De Jong zet de belangrijkste vraagstukken op een rij:

  • Hoe zorg ik voor mijn naaste met beroepskrachten? 
  • Hoe houd ik de zorg voor mijn naaste vol? 
  • Hoe geef ik op een goede manier ondersteuning aan mijn naaste?

Rode draad

Tien lerende praktijken in het hele land zijn vervolgens met elkaar aan de slag gegaan om de ondersteuning aan mantelzorgers te verbeteren, zo ook de Brabantse Wal. De ‘Waarderend onderzoeken’-aanpak vormt de rode draad van alle lerende praktijken, zegt adviseur Joost de Haan van Movisie. ‘Dit houdt in dat we onderzoeken wat werkt. Wat gaat er goed in de samenwerking? Wat willen we behouden en versterken? Het bekende motto ‘Alles wat aandacht krijgt, groeit’ past helemaal bij deze visie.’ 

‘Geef aandacht aan wat al goed gaat, daar zit de energie’ 

Waarderend interview

De kunst is vervolgens om verschillende organisaties, professionals, vrijwilligers, mantelzorgers bij elkaar te zetten en samen te kijken naar de successen. ‘Een mooi instrument daarbij is het waarderend interview, met een positieve vraagstelling wordt over de hoogtepunten, over ervaringen gesproken.’ Een groot verschil met traditionele verandertrajecten waar knelpunten en problemen meestal het uitgangspunt vormen waarna vervolgens oplossingen worden bedacht. ‘Nu werken we juist andersom en kijken we met elkaar naar wat energie geeft, dat gaan we versterken.’

Vervolgens wordt er één positief kernthema geformuleerd. ‘Waar willen we meer van? Dit basisprincipe of richting staat centraal.’ Daarna volgen vier fases: verkennen, verbeelden, vormgeven en verwezenlijken aan de hand van concrete experimenten. ‘In deze fase zitten we nu in de Brabantse Wal en we proberen ook meteen al verder te kijken en te verduurzamen, het is belangrijk dat deze experimenten later worden geborgd in bestaande werkwijzen. We proberen ook bestuurders te inspireren om hier ruimte voor te geven.’

Praktijk

Projectleider Katja Kley, mantelzorgconsulent en projectleider van Mantelzorg Brabantse Wal vertelt hoe de praktijk er uitziet. De kerngroep in de Brabantse Wal wordt gevormd door de steunpunten mantelzorg van drie gemeenten en experts van Vilans en Movisie, daarom heen zit de zogeheten ontwerpgroep met ruim twintig personen. ‘Een heel diverse groep met een huisarts, verpleegkundige, maatschappelijk werker maar ook informele mantelzorgorganisaties. Zo zijn we samen met het thema aan de slag gegaan, waarbij we echt creatief werden uitgedaagd. We moesten echt uit onze comfortzone.’

Inmiddels lopen er in de Brabantse Wal drie experimenten. Projectleider Kley licht er twee toe. ‘We zagen dat er sprake is van een groot spinnenweb van hulp rondom de mantelzorgers, deze professionals en vrijwilligers staan niet altijd in verbinding met elkaar.’ Ozo Verbindzorg moet daar verandering in brengen, met dit communicatieplatform pakt de zorgvrager en mantelzorger ‘weer de regie over de zorg’. ‘Met een druk op de knop kan er een berichtje worden gedeeld met de verschillende hulpverleners’, vertelt Kley. Een aantal zorgvragers, professionals en vrijwilligers maakt nu gebruik van Ozo Verbindzorg.

E-learning

Het volgende experiment heeft de titel ‘Maak je hard voor het hart van de mantelzorger’. ‘We kwamen er tijdens het proces achter dat professionals vaak vooral gericht zijn op de zorgvrager. Daarom willen we dat elke professional in de toekomst een e-learning volgt over mantelzorgondersteuning.’ De professionals die de training hebben gevolgd krijgen een kaartje met de zogeheten mantelzorgcheck mee naar huis en een Hart voor Mantelzorg-button. ‘Deze button kunnen ze op hun kleding spelden, zodat mantelzorgers weten dat deze professionals er ook voor hen zijn. We staan nog aan het begin van deze pilot maar er hebben zich al veel professionals aangemeld.’

Webinar

De uitbraak van het coronavirus heeft ervoor gezorgd dat het Brabantse project soms anders liep dan verwacht. ‘Maar het netwerk heeft elkaar inmiddels ook goed leren kennen, waardoor we tijdens de lockdown snel konden schakelen.’  Met verrassende opbrengsten en inzichten. De webinars, terug te vinden op de site van Mantelzorg Brabantse Wal - voor mantelzorgers waren bijvoorbeeld een onverwacht succes, vertelt Katja Kley. ‘We dachten eerder dat dit niet iets voor onze doelgroep zou zijn, maar integendeel. Voor sommige mantelzorgers bleek de drempel voor een webinar juist lager te zijn.’ 

Dit artikel deelt de opbrengsten van de sessie Mantelzorg en informele zorg: Op de Brabantse Wal samen de puzzel leggen voor gelukkige mantelzorgers die tijdens de conferentie Een Nieuwe Generatie Ouderen Langer Thuis werd gehouden.