De effecten van beleid beoordelen is lastiger dan het meten van output. In het verleden hoefden welzijns- en zorgorganisaties meestal alleen hun output te melden, de telbare eenheden: wat georganiseerd, hoeveel bijeenkomsten of contactmomenten zijn er geweest, hoeveel deelnemers? Outcome gaat daarentegen over het meten van maatschappelijke effecten, het heeft direct te maken met wat beleid en uitvoering opleveren voor bewoners en cliënten.

Inspiratie om leuker, makkelijker of anders te monitoren

'Als bewoners, cliënten en aanbieders betrokkenworden bij beleid verhoogt dat de betrokkenheid'

Cyclus

‘Werken aan outcome is een cyclus’, zegt Annette van den Bosch, senior-adviseur bij Movisie. ‘Doelen vaststellen, bepalen wat je gaat inzetten om die doelen te behalen, checken of het werkt, eventueel je aanpak of doelen bijstellen, dat weer meten, enzovoorts. Er zijn veel verschillende tools voorhanden om dat te doen, en er zijn ook grote verschillen hoe gemeenten het proces van outcomegericht werken vormgeven.’ Volgens Van den Bosch heeft het grote meerwaarde als bij de totstandkoming en evaluatie van beleid bewoners/cliënten en aanbieders betrokken worden: het verhoogt de betrokkenheid met en het inzicht in elkaar. Steeds meer gemeenten onderkennen dat. ‘Zo is in Wageningen het welzijnsbeleid geformuleerd op basis van betrokkenheid van meer dan drieduizend inwoners. In de Bollenstreek zijn bijeenkomsten met mantelzorgers, hun professionele ondersteuners en ambtenaren georganiseerd. Uit deze gesprekken is een “doelenboom” voortgekomen, die het hogere beleidsdoel formuleert, de stappen die daaraan bijdragen en zijn indicatoren vastgesteld waaraan je kunt zien of het effect is behaald.’

'De alternatieven zijn er en blijken vaak goed te werken'

Speels

Van den Bosch ziet ook dat er steeds vaker speelse, manieren worden ingezet om met outcome aan de slag te gaan. Gemeenten en zorg- en welzijnsorganisaties zoeken naar alternatieven voor de geijkte aanpak met vragenlijsten of meetinstrumenten. Die geijkte aanpak kost vaak veel tijd en zorgt voor hoge administratieve lasten. Van den Bosch: ‘De alternatieven zijn er, en blijken vaak goed te werken. Neem de methode Kijk Mee!, waarin bewonersinitiatieven door middel van film laten zien wat ze doen en wat de resultaten zijn. Ook de methodiek Most Significant Change is een mooi middel, waarbij je vraagt naar de belangrijkste verandering die mensen hebben ervaren. Vervolgens bepalen professionals en beleidsmakers welke van deze verhalen zij het meest relevant vinden en geven zij aan waarom.’ Ook combinaties van een alternatieve aanpak en meting volgens traditionele, harde cijfers zijn mogelijk. Zo maakt Hilversum gebruik van de narratieve methode, waarbij monitoring die plaatsvindt op basis van euro’s en aantallen, wordt aangevuld met ervaringen en waarderingen van betrokken partijen. Inwoners, professionals, bestuurders en ambtenaren delen op bijeenkomsten hun ervaringen, die anders minder snel naar boven komen.

Dit artikel verscheen eerder in Binnenlands Bestuur.