Samen wijkbewoners helpen, zonder oordeel

In de wijk Ruwaard in de gemeente Oss doen ze het nu echt anders. Maar liefst vijftien partijen werken samen in één werkwijze waarin de wijkinwoner echt centraal staat: de Samenwerkwijze. Samen met de inwoners, met één ontschotte financiering en met leersessies om steeds de samenwerking te verbeteren. We nemen deze werkwijze onder de loep en bekeken wat de rest van het land van deze werkwijze, die al in 2017 is gestart, kan leren. We spraken Esli Voet, lid van het sociaal team en consulent Inkomen bij de gemeente Oss, afdeling Werk en Inkomen en een ambulante begeleider vanuit GGZ Oost Brabant, Sabine Cools.

De Samenwerkwijze is leidend in de wijk Ruwaard en is in alle andere wijken in Oss inmiddels ook geleerd en door medewerkers opgepakt. Alles gebeurt in samenspraak met de inwoner. De vragen ‘Wat wil ik, wat kan ik en wat heb ik nodig?’ worden aan de inwoner voorgelegd. Dit vindt plaats bij de inwoner thuis in het bijzijn van professionals uit het werkveld van zorg & welzijn (ggz, sociaal team, gemeente en/of welzijnsorganisatie) en indien gewenst naasten. De inwoner mag zelf bepalen welke partijen en professionals bij dit gesprek aanwezig zijn, meestal gaat het om vier tot acht mensen in totaal. 'Zo werp je geen drempels met beschikkingen of onmogelijkheden, maar volg je juist de wens van de inwoner,' aldus Esli Voet, die al sinds het begin nauw betrokken is bij de Samenwerkwijze en hier ook trainingen in verzorgt voor andere medewerkers. 'Inwoners laten vaak weten dat ze zich voor het eerst echt helemaal gezien en gehoord voelen, vult Sabine Cools aan.

Korte wachttijd

Een afspraak met een inwoner moet, nadat deze zich bij een gemeente, zorginstelling of welzijnsorganisatie in de wijk heeft gemeld, binnen twee weken zijn gepland. De professionals in Ruwaard zijn getraind om de inwoner echt centraal te zetten en daardoor niet alleen vanuit eigen rol en organisatie te denken. De geldstromen voor zorg en ondersteuning sluiten aan bij de behoeften van de wijkbewoners. Dat wil zeggen dat de financiering zoveel mogelijk ontschot (over wetten heen en niet geld van ggz alleen voor psychische zorg, geld van welzijnsorganisatie alleen voor welzijn etc.) is, in ieder geval vanuit één (wijk)budget voor wmo, welzijn en de daarmee samenhangende budgetten. De Jeugdwet, Zorgverzekeringswet en Wet Langdurige zorg moeten nog volgen. Door deze financiering kan er tussen alle partijen zonder beschikkingen gewerkt worden. De partij die verantwoordelijk wordt voor de zorg/ondersteuning bij de grootste hulpvraag wordt casusregisseur. De regie blijft altijd zoveel mogelijk bij de inwoner zelf te liggen. Dit gesprek bij de inwoner thuis is echt het middelpunt van de werkwijze. Doordat er meerdere professionals al bij aanwezig zijn vanuit diverse organisaties kan er daarna ook echt integrale ondersteuning worden ingezet.

Gemeenschappelijke financiering

Een belangrijke succesfactor van deze werkwijze is het gezamenlijke wijkbudget voor Wmo, welzijn en samenhangende terreinen. Dat maakt de inzet van ondersteuning heel flexibel en deze werkwijze is inmiddels uitgebreid naar andere wijken in Oss. In één andere wijk is de gebiedsgerichte financiering nu ook rond. Wanneer de gebiedsgerichte financiering nog niet rond is voor een andere wijk, zie je dat er veel minder makkelijk tijd en ruimte gemaakt kan worden voor het gesprek met verschillende professionals en naasten rondom de inwoner. Ook nog lang niet alle professionals zijn dan bekend met de Samenwerkwijze. Hierdoor moet een inwoner langer wachten. In Ruwaard is het gebiedsgerichte financieren gelukt, doordat men inzag dat de financiering echt moest aansluiten bij de behoeften van de bewoners en schotten daarvoor niet in de weg mogen staan.

Grote cultuurshock

Professionals hebben vaak geleerd dat ze weten wat het beste is voor de ander. Dit invullen voor de ander is wat ze juist moeten afleren. Voorop staat dat zij afgaan en vertrouwen op wat de inwoner in dat Samenwerkwijzegesprek zelf aangeeft. Alle medewerkers bij gemeente Oss hebben hier inmiddels een training over gehad en volgen leersessies over de wijze van samenwerking. 'Het is je mindset omzetten, meer out of the box denken en niet binnen je eigen kaders en hokje blijven zitten. Het is de deur openzetten om samen te kunnen werken, in plaats van vasthouden aan het oude,' aldus Esli Voet. Hierbij is een aanjager nodig om te pionieren: 'Daarom lukt het ook al sinds 2017” wordt er door beiden duidelijk aangevuld. Reacties van professionals zijn vaak: 'We zijn allemaal mensen met vragen en dat dat zonder oordeel kan, maakt deze werkwijze zo mooi.'

Dit is een verkorte versie van het artikel dat eerder bij MIND platform verscheen

Achtergrondinformatie

In Verbetertraject Toegang werken gemeenten, maatschappelijke organisaties en inwoners samen aan een merkbaar verbeterde toegang tot ondersteuning in het sociaal domein. Als onderdeel van dit verbetertraject gaan MIND en Movisie samen op zoek naar goede initiatieven, die zich bewegen op de scheidslijn tussen het sociaal domein en de GGZ.