‘Om eenzaamheid effectief tegen te gaan, moet je het vraagstuk doelgericht benaderen en aanpakken’, zegt Jan Willem van de Maat, onderzoeker en adviseur bij landelijk kennisinstituut Movisie.
Van de Maat is betrokken bij het landelijke actieprogramma ‘Eén tegen eenzaamheid’, dat het ministerie van VWS onlangs lanceerde. Dit programma rust op vijf pijlers: bestuurlijk commitment, sterk netwerk creëren, actief betrekken van ervaringsmensen, duurzame aanpak en monitoring en evaluatie.

Kwaliteitskompas

Movisie heeft het Kwaliteitskompas ontwikkeld om zicht en grip te krijgen op het probleem. Ook de gemeente Amsterdam heeft dit instrument onlangs ingezet bij de aanpak eenzaamheid. Het Kwaliteitskompas structureert en ordent het denkproces en biedt een basis om in samenspraak gedragen keuzes te maken en een eigen aanpak te ontwikkelen. Van de Maat: ‘Je begint met het verkennen van het probleem in jouw gemeente en het formuleren van ambities. Wat zouden we willen bereiken om eenzaamheid onder de inwoners te verminderen? In een bijeenkomst gaan we inventariseren wat er al aan activiteiten gebeurt en wat er nog gedaan zou kunnen worden om de resultaten te verbeteren. Vervolgens verbinden we indicatoren aan de doelen, zodat je kunt volgen of het beoogde resultaat bereikt wordt. Daarna volgt de verbetercyclus, waarbij je afspreekt hoe je de kwaliteit van de voorzieningen wilt verbeteren. En tot slot volgt de evaluatie.’

Bekijk in deze animatie de zes stappen van het Kwaliteitskompas

Verbinden met eenzaamheid

Er is niet één sluitende aanpak’, zegt Van de Maat. ‘Maar een belangrijk element waar je invloed op kunt hebben, is de deskundigheidsbevordering van professionals, vrijwilligers en beleidsadviseurs van gemeenten. En werken aan een betere doorverwijzing vanuit de formele zorg naar lokale activiteiten. Het is belangrijk dat professionals en vrijwilligers op hun netvlies hebben dat vereenzaming achter andere problemen schuil kan gaan.’ Van de Maat vervolgt: ‘In gesprekken met mensen kun je achterhalen wat er speelt. Maar daar moet je wel de tools voor hebben. Hoe ga je dat gesprek aan? Daar heb je handvatten voor nodig.’ Zijn collega’s Martha Talma en Maryse den Hollander ontwikkelden hiervoor het handboek en de training: ‘Verbinden met eenzaamheid’.

Aanpak tegen eenzaamheid

De landelijke campagne ‘Eén tegen eenzaamheid’ geeft zeker een boost aan de aanpak. ‘Te beginnen bij het lokale gesprek in de gemeente’, zegt Van de Maat. ‘Maar eenzaamheid zal er altijd zijn en heeft ook te maken met de veranderingen in de samenleving en in het beleid, zoals de focus op langer zelfstandig thuis wonen. Ik denk dat de huidige aanpak van eenzaamheid een mooie kans biedt om de effecten van het nieuwe beleid goed op te vangen. We moeten de juiste dingen doen, die passen in deze tijd.’