Samenwerken aan respijtzorg

Voor het realiseren van gewenste en passende respijtzorg is betrokkenheid en inzet van verschillende organisaties nodig. Een vloeiende samenwerking is hierbij belangrijk. Dat besef is er bij bijna iedereen wel. Hoe je dat dan doet en welke stappen je hiervoor kunt zetten, blijkt in de praktijk vaak complex. Kaats en Opheij formuleerden 5 condities voor succesvolle samenwerking. Aan de hand van deze condities nemen we je in dit artikel mee in de ervaringen met respijtzorg. Deze zijn ook relevant als je samenwerkt aan goede respijtzorg.

Ambitie  

Een vloeiende samenwerking start met een heldere en een gedeelde ambitie. Wat wil je eigenlijk bereiken met deze samenwerking? Wat zijn de doelen? Het juiste gesprek voeren over wat je wilt bereiken, wat je daaronder verstaat is belangrijk om een samenwerking soepel te laten starten. Maar ook om tijdens de samenwerking de energie vast te houden: waarom doen we dit ook alweer?  

In Hardenberg werkten ze aan een goede toeleiding tot respijtzorg.  Ze hebben de tijd genomen om met alle partners de gezamenlijke doelen te definiëren, bijvoorbeeld logeerzorg en bekendmaken wat er al is. En om ook de gemeenteraad hierin mee te nemen. Dat leidde tot een mooi voorstel dat is besproken in de raad. Een waardevolle bijvangst was dat tijdens deze eerste fase ook meer gedeelde kennis en inzichten ontstonden en men zag hoeveel er ook al gebeurt. Want ook dat is belangrijk: kijk naar wat er al is en wat al aansluit bij de ambitie en waardeer dat.  

Belangen  

Natuurlijk zal iedereen zeggen dat het bij respijtzorg draait om de mantelzorger en de cliënt. Maar alle organisaties die betrokken zijn hebben ook bepaalde belangen. In samenwerken vinden we het vaak heel lastig om te bespreken welke belangen een rol spelen. Maar het is wel heel belangrijk om dat te doen. Het juiste gesprek voeren over belangen helpt om elkaar beter te begrijpen. 

Belangen kunnen gaan over voldoende productie leveren, tijd om gesprek met mantelzorgers te voeren of bijvoorbeeld financiering van diensten. Tijd en aandacht hieraan besteden helpt je, zeker als het in de samenwerking even spannend is. Weet wat de ander belangrijk vindt! 

In Weert-Nederweert hebben ze samengewerkt aan het verlagen van de drempel tot respijtzorg en het creëren van een passend aanbod. Ook zij hebben stilgestaan bij de afzonderlijke én de gemeenschappelijke belangen van de partners in de samenwerking. Het is de gezamenlijke welzijnsorganisaties gelukt om vanuit gezamenlijk belang strategisch op te trekken en zo respijtzorg blijvend op de regionale agenda te krijgen.  

Relatie  

Samenwerking is mensenwerk. Een vloeiende samenwerking valt of staat met mensen die er iets van willen maken. Daarvoor is het belangrijk elkaar te kennen. Waarom wil iemand eigenlijk meedoen? Wat drijft iemand? Investeren in relatie helpt, om snel te kunnen schakelen, om korte lijntjes te hebben, om problemen op te lossen als ze zich voordoen. We nemen er niet altijd de tijd voor om elkaar écht te leren kennen. Maar voor een goede samenwerking is het belangrijk om daar tijd in te investeren.  

In Valkenswaard hebben ze gewerkt aan het opzetten van respijtzorg light (samen iets doen met de mogelijkheid voor een mantelzorger om de zorg los te laten). Ze hebben geïnvesteerd in het leren kennen van nieuwe partners, waarmee nieuwe vormen van respijtzorg worden ontwikkeld.  Dit leidde tot concrete activiteiten die in de steigers staan: Theater voor mensen met een ggz-achtergrond en een horecavoorziening op de kinderboerderij.  Meer lezen over de aanpak in Valkenswaard? Lees hier het hele interview.

Infographic

Bekijk in dit artikel over respijtzorg de volledige infographic 'Respijtzorg, een adempauze voor mantelzorgers'.

Organisatie  

In een goede netwerksamenwerking is niemand de baas. Toch moeten er keuzes en besluiten genomen worden. Hoe doe je dat nou? Daarin kun je onderscheid maken tussen samenwerking tussen organisaties en samenwerking tussen professionals.  
Hoe doe je dat tussen organisaties? Zorg dat jullie passende afspraken maken over wie wanneer waar beschikbaar voor is, wat voor inzet een organisatie levert en hoe organisaties samen tot besluiten komen. 

Hoe doe je dat in samenwerking in de dagelijkse praktijk rondom cliënten en hun mantelzorgers? Ook daar heb je afspraken te maken. Wie gaat nou waarover? Wie neemt uiteindelijk het besluit? Hoe leggen we dat vast? Hoe informeren we elkaar? Hoe zorgen we ervoor dat iedereen van die afspraken op de hoogte is.  

In de regio Drechtsteden werkte ze aan het signaleren en doorverwijzen van mantelzorgers van mensen met een ggz-achtergrond naar passende vormen van respijtzorg. De gemeente, ggz-instelling en het steunpunt mantelzorg werkten samen aan een gedragen plan. Hier is een geleerde les om duidelijke afspraken te maken over de rollen in de projectgroep. Daarnaast is gebleken dat het belangrijk is om het onderwerp in alle organisaties en op alle niveaus te agenderen. Spreek af hoe je de samenwerking organiseert. Hoe neem je besluiten, hoe en hoe vaak heb je overleg? 

Proces  

Hoe vinden we nu dat het gaat in de praktijk? Zijn we nog op de goede weg samen? Bij tijd en wijle het gesprek voeren hierover helpt om de samenwerking gezond te houden. 

  • Klopt de ambitie nog? 
  • Zijn de belangen misschien anders dan toen we begonnen?  
  • Zijn er nieuwe mensen in de samenwerking? 
  • Moeten we de spelregels nog veranderen? 
  • Het is van belang te blijven bespreken hoe je vindt dat het gaat en of dat er wat aangepast moet worden.

In West-Betuwe werkten ze aan de verwijzing naar respijtzorg. Tijdens de samenwerking merkten ze hoe belangrijk het was om steeds te reflecteren op de vraag: zijn we op de goede weg? Met name omdat partijen wat op de achtergrond raakten en anderen instroomden was de vraag extra belangrijk. Door opnieuw met elkaar het gesprek aan te gaan, is het gelukt om zo de samenwerking sterk te maken en te houden.