In het GALA wordt gesproken van een beweging naar de ‘voorkant’. Dit betekent dat zowel beleid als de uitvoering daarvan goed aansluit bij de leefwereld van inwoners en dat er gekeken wordt naar de gevolgen ervan voor hun gezondheid (health in all policies). Dit vraagt om meer aandacht voor de invulling van samenwerking tussen inwoners, beroepskrachten en de gemeente. Bij het werken aan en in de sociale basis gaat dit om een heldere positionering van de betrokkenheid van inwoners bij plannen en projecten, maar ook over helderheid rondom rollen en verantwoordelijkheden.

Wie is wie

Wie spelen er nu in een rol in deze (nieuwe) samenwerking? En welke taken hebben zijn te vervullen? In de publicatie Sterke beleidsinterventies, sterke sociale basis worden er vijf actoren onderscheiden:

• De gemeenteraad en B&W heeft als opdracht om de koers te bepalen met oog voor de behoeften en vragen van alle inwoners. Zij stellen een financieel kader vast en formuleren opgaven voor de ambtenaren. Vuistregels die hierin richting kunnen geven, zogenaamde leidende principes, kunnen hierbij helpen.
• Ambtenaren gaan met deze opgaven aan de slag, samen met sleutelpersonen,  inwoners, ervaringsdeskundigen, (sociaal) professionals, ondernemers, religieus leiders, etcetera.
• Buurtmakers zijn de actieve inwoners. Zij denken, beslissen en doen mee bij het realiseren van de gestelde opgaven. De buurtmakers balanceren tussen wat zij zelf kunnen doen en waar zij ondersteuning bij nodig hebben, bijvoorbeeld van andere buurtmakers. Buurtwijs.nl is een platform voor buurtontwikkeling waar je meer informatie kunt vinden over buurtmakers.
• Sociaal professionals hebben als taak om goed hun professionele ruimte in te nemen, om zo te werken vanuit de normen en waarden die bij hun beroep horen (beroepscode). Voor de sociale basis betekent dit goed kunnen samenwerken met inwoners en hun netwerk. Specifiek voor het werken aan een sterk sociaal weefsel in de buurt waar ontmoeten en hulpuitwisseling centraal staat, biedt de reeks Wij in de wijk inspiratie voor de invulling van de samenwerking tussen buurtbewoners en professionals.
• Vrijwilligers, kunstenaars en ondernemers vormen een groep die, net waar het past en mogelijk is, mee denken en meedoen.

Aan de slag

Een nieuwe samenwerking brengt ook uitdagingen met zich mee. Voor de gemeenteraad en B&W betekent dit bijvoorbeeld dat je ondersteuning kunt bieden, zodat:

• er oog is voor de diverse geluiden van álle inwoners. Dit vraagt om aanpakken die daar recht aan doen. Denk bijvoorbeeld aan sleutelpersonen, of specifieke aanpakken om ouderen te bereiken en te betrekken. Zo werk je ook een optimaal draagvlak onder inwoners.
• er aandacht besteed wordt in de visieontwikkeling en bestuursstijl aan manieren die de sociale basis ondersteunen, met expliciet aandacht voor mensen in een kwetsbare situatie.
• er ruimte in de lange-termijnbegroting is om flexibel in te kunnen spelen op ontwikkelingen  en er een goed evenwicht gevonden wordt tussen politieke ambities en de intrinsieke en instrumentele waarde van de sociale basis.

Daarnaast is er een aantal uitdagingen waar je zelf mee aan de slag kunt gaan om te komen tot een goed samenspel in de sociale basis:

• Geef het zeggenschap van inwoners effectief vorm. Doe het samen, wees proactief, flexibel, dichtbij en pak vraagstukken vroegtijdig aan. Onderken ook dat de gemeente soms moet participeren in bewonersinitiatieven, in plaats van andersom. Geef ruimte aan meerstemmingheid van inwoners.
• Durf nieuwe wegen in te slaan en houd niet vast aan strategieën die niet werken. Zoek verbindingen tussen domeinen, denk bijvoorbeeld aan sociale sportinitiatieven of cultuuractiviteiten. En zorg dat de vernieuwing waaraan je werkt in beweging blijft.
• Combineer de financiële taakstelling van de gemeente met inhoudelijke ambities. Lees hiervoor ook het artikel over Inkoop en het artikel over Outcomegericht werken.
• Wees transparant in de samenwerkingsrollen met sociaal professionals. Soms ben je een partner, soms een opdrachtgever. Gebruik hiervoor de inzichten van de vijf condities voor succesvolle samenwerking.
• Bekijk per wijk wat er nodig is, en stel een buurt-, wijk- of regio-agenda op. Lees hiervoor ook het artikel Aan de slag met de buurtagenda? Neem deze lessen mee.
• Kies een bestuursstijl die past bij de sociale basis
• Onderken dat de sociaal professional te sturen is, maar de persoonlijke en gemeenschappelijke sociale basis niet. Het gaat echt om het aansluiten bij de leefwereld.
• Onderken dat het versterken van de sociale basis een lange adem vraagt.

Heb je vragen over het GALA en het maken van beleid rondom de sociale basis? Neem dan contact op met Roos Scherpenzeel (r.scherpenzeel@movisie.nl).