SCP-onderzoeker Jaco Dagevos in ‘360 graden’ over Oekraïne
Wat gebeurt er als de Oekraïnse vluchtelingen straks in Nederland blijven? Sinds 1 januari 2022 geldt de nieuwe Wet inburgering voor iedereen die inburgeringsplichtig wordt. Een van de belangrijkste deskundigen op dit terrein is Jaco Dagevos. Op woensdag 23 maart is hij te gast in de 2e aflevering van ’360 graden Movisie Talk’.
Wie is Jaco Dagevos?
Dagevos is bijzonder hoogleraar Integratie en Migratie aan de Erasmus Universiteit en onderzoeker bij het SCP (Sociaal en Cultureel Planbureau). In de afgelopen jaren richt zijn onderzoek zich in het bijzonder op de positie en leefsituatie van statushouders die de afgelopen jaren in Nederland zijn komen wonen. In ‘360 graden’ gaat hij in op de vraag wat we bij de opvang en participatie van Oekraïense vluchtelingen leren van eerdere ervaringen met andere groepen? Eerder publiceerden KIS een artikel van Hester Heite dat we licht geactualiseerd hieronder opnieuw publiceren. Beluister ook de KIS-podcast uit 2020 met Jaco Dagevos.
‘Het nieuwe inburgeringsbeleid doet meer recht aan de verscheidenheid onder statushouders. De verschillen tussen het oude en nieuwe inburgeringsstelsel zijn groot’, stelt Dagevos. ‘Sinds 2013 is het inburgeringsbeleid erg gericht op zelfredzaamheid: de inburgeraar moet zelf een taalschool kiezen en zo nodig een lening aanvragen. Nu heeft de gemeente weer de rol om de nieuwkomer te begeleiden in het traject om het inburgeringsexamen te halen.’
Drie trajecten
Een ander belangrijk verschil is dat er drie trajecten komen. Het ene is gericht op onderwijs, de ander meer op arbeid. En voor mensen voor wie de stap naar de arbeidsmarkt te groot is, wordt gekeken naar andere vormen van participatie. ‘De verschillende routes zijn een goed idee’, vindt Dagevos. ‘Zo kun je veel gerichter taaltrainingen aanbieden. Het doet recht aan de grote verscheidenheid binnen de groep statushouders: van analfabeten tot mensen die hoog zijn opgeleid. Ook de aspiraties en wensen van mensen lopen enorm uiteen.’
Uit onderzoek van het SCP blijkt dat veel statushouders behoefte hebben aan meer praktijkgericht taalonderwijs. ‘Gerelateerd aan het werk dat ze willen gaan doen, willen ze de taal leren. Veel werkgevers en maatschappelijke instanties willen wel een werkplaats aanbieden en meedenken over hoe een statushouder de taal leert, maar hebben daarbij hulp nodig. Partijen en geld bij elkaar brengen, dat kunnen gemeenten bij uitstek.’
Kostbare tijd
Dagevos werkte mee aan het rapport ‘Geen tijd te verliezen: van opvang naar integratie van asielmigranten’ van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), dat overheden vijf jaar geleden al adviseerde om gelijktijdig te werken aan huisvesting, taalverwerving, opleiding en werk. ‘Om zo min mogelijk kostbare tijd te verliezen’, aldus de onderzoeker. ‘We hebben gekeken naar vluchtelingen die in de jaren negentig naar Nederland waren gekomen. Met hun positie was het slecht gesteld doordat er in de opvang weinig gebeurde. Pas als ze een status hadden, konden ze achtereenvolgens aan de slag met taal, opleiding en werk, waardoor het allemaal heel veel tijd kostte.’
Op papier ziet het er heel goed uit, maar het gaat om de uitvoering
‘Onze oproep was: ga activiteiten, zoals het leren van de taal en het opdoen van werkervaring, combineren.’ Wat betreft Dagevos kan daarmee al in asielzoekerscentra worden begonnen. ‘De wachttijden zijn de afgelopen twee jaar snel opgelopen. Benut deze. Organiseer activiteiten, zodat vluchtelingen de taal kunnen leren, vrijwilligerswerk doen, sociale contacten opdoen. Zorg ervoor dat mensen een zinvolle wachttijd hebben, ook voor hun mentale gezondheid. We hebben vorig jaar de relatie tussen activiteiten in de opvang en participatie nu onderzocht: die is vrij sterk. Investeer vroeg, dat betaalt zich later uit.’
Het nieuwe inburgeringsbeleid sluit aan bij de roep om duale trajecten. Dagevos heeft er hoge verwachtingen van, maar houdt een slag om de arm. ‘Op papier ziet het er heel goed uit, maar het gaat om de uitvoering. Daar moeten we de komende vijf jaar op inzetten. Het is belangrijk dat gemeenten daarbij van elkaar leren en problemen, waartegen we zullen aanlopen, zo goed en snel mogelijk oplossen.’
360 graden Movisie Talk aflevering 2: sociale gevolgen Oekraïne-oorlog in Nederland
In Oekraïne is een oorlog uitgebroken. Die raakt de inwoners van het land natuurlijk het meest – er zijn dodelijke slachtoffers, gewonden, steden worden gebombardeerd, het land is ontwricht, mensen zijn op de vlucht. Maar de oorlog heeft ook grote gevolgen voor andere landen in Europa, waaronder Nederland. Ook in ons land zullen duizenden vluchtelingen uit Oekraïne worden opgevangen. Hoe organiseren we dat, wat leren we daarbij van eerdere crises (zoals in 2015), en wat betekent het voor de onderlinge solidariteit in de samenleving? Welke sociale gevolgen heeft dit voor de samenleving en op welke manier kunnen we de veerkracht van burgers versterken? Over deze vragen en meer gaat de 2e aflevering van 360 graden Movisie Talk op woensdag 23 maart van 12.00 tot 12.30 uur. Olaf Stomp is de presentator en de tafelgasten zijn naast Jaco Dagevos, Quita Muis en Ahmad Jabr. Meld je nu aan!