Discriminatiegevoelens worden ondersteund door harde cijfers

11 procent van de inwoners van Nederland van vijftien jaar en ouder voelde zich in 2021 gediscrimineerd, melden statistiekbureau CBS en het Ministerie van Justitie en Veiligheid op maandag 4 juli. De dag erop, 5 juli, besprak Nu.nl het rapport met experts. Hanneke Felten van Movisie zegt in het artikel: 'Voor wie nu denkt "deze 1,6 miljoen mensen voelen zich gediscrimineerd, maar dat is misschien slechts een gevoel", zou ik zeggen: kijk naar de cijfers over de objectieve discriminatie.' Het Verwey-Jonker Instituut concludeerde bijvoorbeeld eind juni in de Monitor Discriminatie bij Woningverhuur 2022 dat discriminatie bij woningverhuur in twee jaar flink is toegenomen. Die conclusie trok het instituut na onderzoek in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Nu.nl besteedde eind juni een week lang veel aandacht aan racisme en liet daarbij regelmatig Movisie-expert Amma Asante aan het woord, tijdens een vraag-en-antwoordsessie met Amma Asante op 27 juni: Vragen over institutioneel racisme beantwoord: 'Is racisme iets wits?', en vervolgartikelen op 29 juni, Dit wordt bedoeld met 'institutioneel racisme' (en zo pak je het aan) en op 30 juni, Experts: Racisme is gevolg van slavernij en ons koloniaal verleden. De afgelopen 4 weken (tussen 15 juni en 4 juli) heeft Movisie/KIS in totaal maar liefst acht keer op nu.nl gestaan.

Complimentje voor onderzoekers discriminatie

Mediaspecialist Luna van der Waarde (ANP Business) sprak tijdens het communicatiecongres C-Day op donderdag 23 juni in Spant! in Bussum en nam het onderzoekswerk van Movisie als lichtend voorbeeld. Veel organisaties willen politiek correct zijn en communicatieprofessionals vinden het daarom moeilijk om een scherp standpunt te formuleren. 'We hebben een bepaalde verantwoordelijkheid en dan moet je luisteren naar je stakeholders', merkt een van de aanwezigen bij de sessie op. 'Daardoor schaaf je de boodschap die je als bedrijf wilt vertellen steeds bij en hierdoor wordt je standpunt uiteindelijk erg oppervlakkig.' Hoe ga je daar als organisatie mee om? Luna van der Waarde: ‘Een voorbeeld is Movisie; deze organisatie doet onderzoek naar verschillende sociale vraagstukken, waaronder discriminatie. Aan de ene kant kan haar visie hierop zorgen voor weerstand in het debat. Aan de andere kant kunnen de onderzoekers die de organisatie in huis heeft ook zorgen voor meer nuance. Omdat zij cijfers hebben over bijvoorbeeld institutioneel racisme in Nederland. En daarmee kunnen ze ook goed uitleggen wat er aan de hand is en hoe het opgelost kan worden.’

‘Eenzaamheid voorkomen is makkelijker dan verminderen’

47% van de volwassenen voelt zich eenzaam volgens recente cijfers van het RIVM. Daarvan geeft 11% aan zich extreem eenzaam te voelen. Op 3 juni publiceerde het ABP daarom een interview met Movisie projectleider Jan Willem van de Maat. ‘Veel mensen herkennen eenzaamheid en zien het onderwerp als een probleem. Doordat we het makkelijk herkennen, willen we hier iets aan doen. We willen een maatschappelijke bijdrage leveren. 'Dat zien we ook bij gemeenten, vooral in coronatijd. Gemeenten hebben veel in gang gezet om vereenzaming te voorkomen. We werken regelmatig samen', vertelt Jan Willem. 'De meeste initiatieven die gemeenten financieren zijn maatwerk. Het werkt het beste als je zo dicht mogelijk aansluit bij de leefwereld en behoeften van de deelnemers. Anders dragen we alleen kennis over en dat sluit niet aan bij de praktijk. We kunnen wel uitleggen dat elke dag wandelen structuur geeft en wegzakken in eenzaamheid voorkomt. Maar dat raakt de deelnemer niet. Wanneer een ervaringsdeskundige hetzelfde verhaal vanuit zijn perspectief vertelt, komt dit wel binnen.'

Twintig jaar onderzoek naar de boze burger

Het electorale succes van Pim Fortuyn in 2002 heeft een enorme impact gehad op politiek en samenleving. ‘Een slagveld was het, in zetels. Het beeld van ‘boze burgers’ was geboren. De analyses en onderzoeken kwamen onmiddellijk op gang en zijn sindsdien niet meer gestopt. Wie zijn zij, wat willen zij? Zijn ze wel boos?’, schrijven Jelle van der Meer en Movisie-programmamaker Marcel Ham op Sociale Vraagstukken. Op 28 juni, tijdens het VNG Jaarcongres 2022 in West-Friesland overhandigde Janny Bakker, voorzitter Raad van Bestuur van Movisie, het eerste exemplaar van boek ‘Niet boos maar machteloos. Twintig jaar onderzoek naar de boze burger' aan VNG-voorzitter Jan van Zanen. Een conclusie uit het boek: ‘Ook de hoogste bestuurders van de instanties waarmee burgers dagelijks te maken hebben, moeten uit hun cocon komen: de woningcorporaties, de zorginstellingen, de zorgverzekeraars, het UWV, de Belastingdienst, de politie... Ook zij weten onvoldoende wat er leeft bij mensen.’

‘Blijf je tussen je vier muren, dan glij je alleen maar verder af’

In het Overijsselse Dalfsen gebeurt iets bijzonders. In de vijf dorpskernen poppen steeds meer ontmoetingsinitiatieven op. Tot wel veertig dorpsgenoten ontmoeten elkaar bij een goed gekookte en betaalbare maaltijd. Opbouwwerker Peter ten Have is de drijvende kracht hierachter en Movisie publiceerde zijn succesverhaal in het boekje ’Ontmoetingen in de wijk’, waarvan op 4 juli het eerste exemplaar werd overhandigd aan wethouder Jan Uitslag van gemeente Dalfsen. De publicatie is het resultaat van het project ‘Elkaar leren kennen, ontmoetingen in de wijk’. De gemeente Dalfsen, Saam Welzijn en Movisie hebben dit project opgezet om ontmoetingen in de vijf kernen van Dalfsen te realiseren, vanuit de wensen en behoeften van inwoners zelf. Zorg +Welzijn publiceerde er op 24 juni over: ‘Met de methodiek van het Vangnetwerken in zijn achterhoofd koos Ten Have voor de opzet van het later geopende eetcafé in Nieuwleusen een andere insteek. Daarbij stimuleerde hij eigen verantwoordelijkheid bij de vrijwilligers. Een belangrijk uitgangspunt van Vangnetwerken is dat ieder mens iets voor een ander wil en kan betekenen. Ten Have ziet dat ook gebeuren onder de gasten in de eetcafés. ‘Laatst nog, toen vertelde iemand over zijn kapotte koplamp op de fiets. De volgende dag was een van de andere gasten al langs geweest om het te repareren. Er ontstaan nieuwe vriendschappen, afspraken om bij elkaar thuis op de koffie te gaan.’ Ten Have benoemt de waarde hiervan, ook naar de mensen om wie het gaat.’

De huidige arbeidsmarkt is voor te veel mensen een onneembare rots!

‘De arbeidsmarkt is een onneembare rots geworden voor te veel mensen en dat heeft een enorme maatschappelijke en economische impact. De rots moet omlaag en de paden naar inclusieve arbeid moeten begaanbaarder worden. Op de flanken gebeurt het ware inclusiewerk. Dat is pionierswerk, de bestaande kaders zijn daarvoor veelal te knellend. Er kan meer dan men dacht. Men is bezig met het vormgeven van de flanken. Want daar gebeurt het: Waardevol werken’ schrijft programmaleider Marjet van Houten op 10 juni in een gastcolumn op de website Op naar de 100.000! van VNO NCW, MKB en LTO. Zij eindigt haar column met een oproep: ‘In heel Nederland richten momenteel vele burgerinitiatieven, coöperaties en sociale ondernemingen werk(plekken) in. Mensen die langdurig uitgesloten zijn kunnen er naar vermogen meedoen en een fatsoenlijk inkomen krijgen. Bij voorkeur in een reguliere setting en dichtbij huis. Veel gemeenten volgen en experimenteren met meedoen zonder druk, maatschappelijke of basisbanen. En banen zo nieuwe paden. Werkgevers, zoek hen op, neem aan hen een voorbeeld, sluit je aan. Zo brengen we samen de rots omlaag.’