Het aardbevingsgebied bestaat uit de gemeenten Groningen, Eemsdelta, het Hogeland, Midden-Groningen en Oldambt. In 2015 woonden hier circa 367.000 inwoners. De mensen ervaren onrust en onzekerheid over woningschade en maken zich zorgen over de onverkoopbaarheid van huizen en mogelijke gezondheidsklachten. Deze aardbevingen hebben rechtstreeks te maken met de winning van aardgas in deze gebieden.

Aanspreekpunt voor mensen

Mylene Piek (gespecialiseerd maatschappelijk werker) en Sabine Snellen van Vollenhoven (gespecialiseerd buurtwerker) werken beiden sinds 2019 als aardbevingscoach in de gemeente Hogeland. Hun beroep is tot stand gekomen doordat er in de naburige gemeente Ten Boer een collega zich ook bezighield met de aardbevingsproblematiek en er beseft werd dat dit ook speelde in de gemeente Hogeland. Mylene en Sabine bieden psychosociale ondersteuning aan inwoners die getroffen zijn door aardbevingen door de gevolgen van gaswinning. Met hun specifieke rol beogen zij eraan bij te dragen dat inwoners met problemen als gevolg van de gaswinning zichzelf staande kunnen houden. Voor Mylene betekent dit dat ze op individueel niveau bij inwoners op huisbezoek gaat om te kijken wat er precies speelt en wat ze voor hen kan betekenen. Sabine focust zich als opbouwwerker op het collectieve aspect. Hoe dragen we zorg voor voldoende onderlinge verbinding?

Samen zijn zij het aanspreekpunt voor inwoners van de aardbevingsgebieden in de gemeente Hogeland. Mensen met problemen als gevolg van aardbevingen kunnen bij hen terecht met hun verhaal. Veel vragen van inwoners gaan om schade en vergoedingen, maar ook andere zorgen die leven komen aan de orde. Mylene: 'Het is niet zo dat de inwoners per se materiële schade moeten hebben, zoals scheuren en versterking van huizen. Ze kunnen in de breedste zin bij ons terecht. Dus ook voor zorgen over aardbevingsproblematiek en gevoelens van onveiligheid, al hebben zij niet direct zelf schade aan hun huis. We bieden ook sociaal emotionele ondersteuning.'

Gebrek aan vertrouwen

Veel mensen in de getroffen gebieden in Groningen vragen zich af wanneer en op welke wijze ondersteuning komt vanuit de overheid. Deze kwestie speelt al tientallen jaren. Mylene: 'In de jaren vijftig werd er al gewaarschuwd voor grondverzakkingen en schade aan huizen. Dit is echter lang onder het tapijt geveegd en stil gehouden.' Al die tijd hebben de inwoners van deze gebieden met lede ogen aangezien hoe de gaskraan, tegen beter weten in, toch bleef openstaan. Met een  diepgeworteld gevoel van wantrouwen jegens Den Haag tot gevolg. Sabine beaamt dit en legt uit hoe zij klaar kan staan voor haar cliënten: 'Het gebrek aan vertrouwen in de overheid leeft sterk bij de meeste bewoners waar wij mee in contact staan. Het wantrouwen kunnen wij niet direct wegnemen. Wat wij doen is luisteren, hen erkennen in en hun feitelijke situatie écht zien. Dat is de essentie van ons werk.'

De spelregels sluiten niet altijd aan op de situaties waar inwoners mee te maken hebben

Spelregels moeten niet te strak

Mylene en Sabine proberen hun cliënten en inwoners zo goed en professioneel mogelijk te helpen bij hun problemen en waar mogelijk maatwerk te leveren. Zij hebben bij hun werkzaamheden echter te maken met bepaalde spelregels en stuiten dan soms op de grenzen van hun beroep. De spelregels sluiten niet altijd goed aan op de situaties waar inwoners mee te maken hebben en staan maatwerk in de weg. Mylene: 'Ik denk dat wij veel kunnen doen, maar spelregels in dit dossier maken het soms lastig. We werken hier met mensen, ieder huis is weer anders en regels kunnen wringen. Neem het voorbeeld van een mevrouw die vanwege chronische ziekte niet op tijd een schademelding had ingevuld bij het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG). Zij is vervolgens niet verder geholpen, omdat dat niet volgens protocol zou zijn. Dan gaan de hekken dicht en kijkt men niet naar de plausibiliteit van de achterliggende reden. De regels zijn dan keihard.' Andersom kunnen reactietijden en onderzoeken vanuit de instanties zonder inspraak van inwoners verlengd en vertraagd worden met zes maanden. Mylene: 'Dat vind ik heel lastig, want onze functie is in het leven geroepen juist omdat bewezen is dat mensen op het welzijnsvlak last kunnen ervaren van onzekerheid.'

Tot slot

De aardbevingsproblematiek in de provincie Groningen speelt al tientallen jaren en is de afgelopen jaren in heftigheid toegenomen. De vraag naar energie neemt echter niet af. Tegelijkertijd heeft de overheid in 2018 besloten dat de gaswinning in Groningen de komende jaren zou verminderen en zelfs in 2022 naar nul gaat wat weer stijgende gasprijzen tot gevolg heeft (Rijksoverheid, 2020). Veel inwoners van deze regio’s verkeren in grote onzekerheid en zijn het vertrouwen in de politieke beslissingen uit Den Haag kwijt. Gelukkig kunnen deze mensen met hun problemen, emoties en frustraties terecht bij aardbevingscoaches zoals Mylene en Sabine. Zij staan op collectief en individueel niveau klaar om de inwoners te ondersteunen. Dit kan door deze mensen te ondersteunen in het terugkrijgen van grip en perspectief op hun eigen woon- en leefsituatie maar ook door ondersteuning te bieden bij sociaal-emotionele problemen. Ze doen dit door de zelfredzaamheid van deze inwoners te vergroten. De rol van aardbevingscoaches is al met al een rol die naadloos aansluit bij het sociaal werk en waar sociaal werkers die onlangs actieve rol zijn gaan spelen in de energietransitie of klimaatcrisis, van kunnen leren.