Sociaal werker Katinka Verdonk: ‘Het is een rollercoaster geweest’

Het artikel over hoe we de uitstroom van sociaal werkers kunnen voorkomen, riep op sociale media opvallend veel reacties op. Katinka Verdonk, sociaal werker (ouderen) bij WIJ Heemstede schreef bijvoorbeeld: ‘Ondanks alles hebben een aantal van mijn collega's en ik ons belangrijke werk weten door te zetten. (…) Ik ben trots op onze flexibiliteit en vertrouwen in onszelf, in elkaar en dat we de moed nooit opgegeven hebben!’ Communicatieadviseur Paul van Yperen vroeg haar naar haar ervaringen en haar drive om door te gaan.

Waren de uitkomsten van de Grote raadpleging sociaal werk herkenbaar voor je?

‘Wat ik herkenbaar vond was de onrust die eruit sprak en die ik momenteel zie bij alle organisaties in zorg en welzijn. Door de transities, de bezuinigingen en de enorme verschuivingen in personeel. Mensen moesten naar andere plekken, mensen moesten andere taken gaan doen. Ik werk nu 20 jaar bij WIJ Heemstede. In de eerste 10 jaar heb ik continu dezelfde directeur en manager welzijn gehad. In de tweede 10 jaar heb ik 10 verschillende gehad. Dat geeft een enorme onrust. Dan moesten we weer met z'n allen naar links, dan weer naar rechts. Eigenlijk is de zeggenschap over de voorwaarden en wat er om ons heen gebeurt steeds kleiner geworden, maar tegelijk zijn we ook steeds meer alleen en zelfstandiger gaan werken om wat we belangrijk vinden voort te zetten.’

Portretfoto Katinka Verdonk

Portretfoto van Katinka Verdonk

Wat betekende corona voor je werk?

‘Ik had een sociëteit voor ouderen opgezet en van daaruit waren allerlei andere activiteiten ontstaan op verzoek van die ouderen zelf. Dat lag van de een op de andere dag stil. Die ouderen zaten thuis, dus ben ik met collega’s en vrijwilligers gaan kijken hoe we het lijntje konden vasthouden, hoe we een vinger aan de pols konden houden en of mensen hulp nodig hadden. Toen hebben we een belsysteem opgezet. We zijn onze ouderen allemaal gaan nabellen of ze behoefte hadden aan een wekelijks belmoment. Zo'n 75 ouderen hadden die behoefte en samen met onze vrijwilligers hebben we ze zo’n driekwart jaar wekelijks gebeld. En waar nodig hebben we hulp en diensten geboden, samen met onze andere collega’s en vrijwilligers. We zijn bijvoorbeeld aangesloten bij wehelpen.nl, waarbij je mensen kunt matchen op vraag en aanbod. Andere collega’s hebben een noodtelefoon aangelegd samen met het maatschappelijk werk. Het eethuis heeft afhaalmaaltijden gemaakt en maaltijden rondgebracht. We hebben bloemetjes en cadeautjes langs gebracht, nieuwsbrieven met activiteiten die je thuis kon doen - ook digitaal - verspreid en waar nodig mensen doorverwezen naar het Loket van de gemeente. Zo hebben we een vangnet gemaakt waar we hopelijk geen mensen tussendoor hebben laten vallen. Tegen de mensen die in eerste instantie geen hulp wilden, hebben we ook steeds gezegd: “U kunt altijd bellen.”’

Ik ga door!

'De afgelopen 10 jaar waren ook zeker niet makkelijk. Soms was het verleidelijk het bijltje erbij neer te gooien. Ondanks alles hebben een aantal van mijn collega's en ik ons belangrijke werk weten door te zetten. Soms met vallen en opstaan, vaak tegen de stroom in, in een steeds veranderende omgeving, organisatie, met een enorme werkdruk en met 10 (!) wisselende direct- leidinggevenden op rij hebben we samen met nieuwe collega's toch een basis overeind kunnen houden. Ik ben er trots op wat wij samen nieuw hebben neergezet en op hebben gebouwd. Ik ben trots op onze flexibiliteit en vertrouwen in ons onszelf, in elkaar en dat we de moed nooit opgegeven hebben! De Coronaperiode heeft ons werk nu ook weer duidelijk op de kaart gezet. Ik ga door!'
- Oorspronkelijke reactie van Katinka Verdonk op Facebook n.a.v. het artikel Hoe voorkomen we de uitstroom van sociaal werkers?

Lees het artikel Hoe voorkomen we de uitstroming van sociaal werkers?

‘Wat we in dat jaar aan nare situaties tegenkwamen, was voor ons best schokkend. In de eerste belronde kreeg ik al een heel verdrietig verhaal van een mevrouw wiens partner een dag daarvoor plotseling aan Corona overleden was in het verpleeghuis, waar een enorme uitbraak was. Een bewoner die niet ziek geworden was belde vanaf haar kamer dat iedereen om haar heen doodging en dat zij niet van haar kamer af kon en dat ze zo bang was. Een zeer graag gezien echtpaar van de sociëteit overleed al meteen in het begin, vier dagen na elkaar.  De impact op ons en de andere ouderen was enorm. Daarnaast speelde natuurlijk ook onze privésituatie mee. Collega’s of familie van collega’s werden ziek. Mijn vader zat in een verpleeghuis vanwege dementie, en die kreeg op een bepaald moment ook corona… Alles liep door elkaar. Een van de deelnemers van de sociëteit bleek ook in dat verpleeghuis te zitten en die smeekte achter het raam: “Neem me mee, neem me mee.” Het is een rollercoaster geweest. We hebben elkaar heel erg gesteund om daar doorheen te komen en veel overlegd hoe we problemen moesten aanpakken. Die band tussen de collega’s onderling is heel erg belangrijk geweest om door te gaan. En daarnaast de dankbaarheid van de mensen voor wie we het deden. Dat zij teruggaven hoe belangrijk het voor hen was, gaf mij weer de moed om door te gaan.’

Katinka Verdonk aan het zwaaien

Katinka Verdonk aan het zwaaien

‘Toen de Sociëteit in de zomer van 2020 weer op kon starten, lieten we de ouderen in kleine groepjes zo snel mogelijk weer komen met inachtneming van de maatregelen. We zijn afgelopen januari bij WIJ Heemstede met het project Achter de Voordeur gestart, een project tegen eenzaamheid onder ouderen. En deze zomer zijn we begonnen met UP!-gesprekken, groepsgesprekken met ouderen over thema’s die ertoe doen bij het ouder worden. Nu starten ook de andere activiteiten allemaal weer op. Gisteren zijn we bijvoorbeeld met het Elpee-café gestart. Dan draaien we met mensen op een pick-up oude plaatjes die mensen zelf meenemen. Vrijwilligers zorgen voor een hapje en een drankje. Er is een oude dj van de lokale radio die alle plaatjes draait. Mensen zijn dan weer helemaal blij. Het was echt een gouden middag.’

Ga met sociaal werkers om zoals wij met onze cliënten omgaan

Wat is jouw tip om de uitstroom tegen te gaan, aan jongere collega’s, aan bestuurders?

‘Nou, tegen bestuurders en leidinggevenden zou ik zeggen: “Ga met sociaal werkers om zoals wij met onze cliënten omgaan.” Wij bieden aan alle kanten een luisterend oor en zo nodig steun. We proberen klantgericht te werken. Ik merk dat niet iedere bestuurder zo werkt. In het verleden heb ik meegemaakt dat het vaak van bovenaf werd bedacht hoe het zou moeten. Ik denk dat vaker gevraagd mag worden: “Wat hebben jullie nodig om je werk goed te kunnen doen?” Ik hoorde op de radio over een onderzoek naar hoe organisaties voor hulpverleners in de derde wereld hun werknemers ondersteunen die traumatische gebeurtenissen meemaken. Uit dat onderzoek bleek dat zingeving een belangrijke voorwaarde is om dat werk vol te houden en er geen psychische klachten aan over te houden. Misschien is dat onderzoek ook in de zorg en onze sector bruikbaar. Ik denk dat ook de motivatie voor mensen in zorg en welzijn voor een groot deel die zingeving is. Geloven, weten dat je het goede doet.’

‘Tegen de oudere sociaal werkers zou ik willen zeggen: Kijk om naar je nieuwe collega’s. Biedt hen steun aan. Natuurlijk niet als degene die vertelt hoe het allemaal moet, maar biedt hulp aan voor als ze vragen hebben. Dan kunnen ze zelf kiezen bij wie ze terecht kunnen. Deel je kennis, je expertise. Ik heb zelf laatst ook twee nieuwe collega’s uitgenodigd op de koffie om kennis te maken. Dan weten ze wie ik ben en wat mijn werk is. Daar is niet altijd meer tijd voor en we werken vaak niet meer bij elkaar in hetzelfde gebouw. Nieuwe mensen zijn vaak op zoek naar wat onze gemeenschappelijke deler is. We doen zoveel dingen dat het voor een nieuwe medewerker vaak ook heel moeilijk is om helder te krijgen wat er allemaal is. Wij hebben het netwerk, dus het is voor nieuwe medewerkers fijn als die van ons netwerk gebruik kunnen maken. Neem mensen mee! Misschien is een vast maatje in de eerste maanden een idee?’

Wat moet op De Agenda van het Sociaal Werk?

Movisie organiseert met medewerking van Sociaal Werk Nederland en Sociaal Werk Werkt, twee gratis onlinebijeenkomsten op 12 oktober en 11 november, over dit probleem én de oplossingen.

Podcast Buurtblik

BUURTBLIK Heemstede van de Haarlemse Stadsreporters heeft met WIJ Heemstede een prachtige podcast gemaakt waarin ouderen vertellen over hun belevenissen tijdens de corona periode. Voor meer informatie, kijk op de website van WIJ Heemstede.