Onze samenleving gaat er vanuit dat mensen op eigen kracht en zelfredzaam hun leven vormgeven. Ongeacht ziekte, kwetsbaarheid of weerbaarheid. Zij horen verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leefsituatie. Bovendien wil de overheid dat ze zich (meer) inzetten voor elkaar. Dit is in de praktijk niet voor iedereen vanzelfsprekend, want de samenleving wordt complexer. Daardoor wordt deze opgave ook complexer. Het resultaat: mensen zijn minder vaak in staat om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leven. Laat staan voor andermans leefsituatie. Daardoor vallen mensen buiten de boot en neemt de kansengelijkheid tussen groepen mensen af (Liefhebber 2018). Sociaal werkers in welzijn en maatschappelijke dienstverlening hebben de opdracht om daar iets aan te doen. Zij dragen bij aan vroegtijdig signaleren, voorkomen en veranderen van een niet-zelfstandige leefsituatie.

Voordelen hulpvrager

Hoe kan sociale technologie bij die opdracht helpen? Het evaluatieonderzoek 'Klik voor Hulp' (2016) benoemt de volgende voordelen van sociale technologie voor mensen met een (latente) hulpvraag:

• het stimuleert de zelfredzaamheid van de hulpvrager;
• hulpvragers participeren actiever in een online behandeling dan in een face-to-face situatie;
• hulpvragers ervaren door fysieke en emotionele afstand meer ‘macht’ om zelf te kiezen wanneer en op welke manier ze hulp wensen te krijgen.

Het praktijkvoorbeeld “SchuldendeBaas” benoemt andere voordelen:

• De anonieme start maakt het makkelijker om hulp te vragen: schaamte is minder aanwezig. Daardoor zoeken mensen in een eerder stadium hulp.
• Schrijven helpt bij reflectie en ordenen van gedachten.

Deze voordelen geven de hulpvrager regie over de ondersteuning. Daarmee leren ze vaardigheden om onafhankelijk te zijn van hulp. Onderzoek onder de gebruikers van het platform MijnKwadraad bevestigt dat de gebruikers zelf regie en eigenaarschap voelen.

Voordelen professional

Er worden ook voordelen genoemd voor de professional en diens organisatie:

• Sociale technologie kan wellicht een goedkoper hulpaanbod bieden in tijden van bezuiniging (Van der Tier en Potting, 2016).
• Doordat er geen (of minder) afspraken zijn, komt “No show” niet (minder) voor. En dat scheelt effectieve werktijd.
• De hulpverlener hoeft geen dossier bij te houden (SchuldendeBaas). Dat doet de klant grotendeels zelf.

Een deel van het benodigde werk doet de hulpvrager zelf. Daarmee snijdt het mes aan twee kanten.

Het inzetten van sociale technologie doet een sociaal werker dus niet om het eigen werk te ontlasten. De sociaal werker zet technologie in als onderdeel van de eigen opdracht: toewerken naar een zelfstandige leefsituatie en bevorderen van zelfregie. Bijkomende voordelen kunnen zijn dat de inzet van technologie tijd kan besparen en kosten kan verminderen. Dat hoeft niet te leiden tot een gevoel dat het vooral het eigen werk ontlast.

Sociale cohesie

Een andere vorm van sociale technologie is gericht op sociale cohesie in de buurt. Een voorbeeld daarvan is Mijnbuurtje.nl. Met inzet van een digitaal buurtplatform werken 'buurtverbinders' of 'communitymanagers' aan verbinding in de buurt. Met het digitale platform kunnen mensen, bedrijven en organisaties elkaar makkelijk vinden in de buurt. Het biedt dan ook een digitale sociale kaart. Naast de techniek is hier ook inzet nodig voor het contact leggen tussen buurtbewoners. Deze rol past prima bij die van een opbouwwerker. Door het digitale platform kunnen mensen – eenmaal betrokken – zelfstandig gebruik maken van de voordelen van de buurt. Anders gezegd: de technologie helpt om mensen te verbinden. Van die kracht kan de sociaal werker gebruik maken. Uit de ervaring van Leeftsamen leren we dat een platform wel een moderator nodig heeft om te blijven bestaan. Die rol past prima bij de taak van een sociaal werker.

Er zijn legio mogelijkheden voor technologie in het sociaal werk. De belangrijkste redenen om er mee aan de slag te gaan, zijn het bevorderen van eigen regie en zelfstandigheid van mensen. Dat sluit naadloos aan bij de opdracht van de sociaal werker. Doen dus!