In de gemeente Leeuwarden werken verschillende partijen al langer samen om de gemeente dementievriendelijk te maken. Eén van die partijen is Stichting Kameraad. Ook bij dit project over zinvolle daginvulling voor mensen met dementie en hun naasten waren ze vanaf het begin betrokken. Stichting Kameraad werkt succesvol samen met welzijnsorganisaties, vrijwilligers, de hogeschool en de gemeente Leeuwarden. Bodde: ‘De partijen waarmee we samenwerken zitten in het gebouw hiernaast, dus dat maakt het contact ook heel gemakkelijk’. 

Toen er een behoefteonderzoek gedaan moest worden, als onderdeel van de ZonMw subsidie naar zinvolle daginvulling, was er direct veel enthousiasme bij Stichting Kameraad om hiervoor een instrument te ontwikkelen. Samen met werkstudenten social work gingen ze  aan de slag. 

Ontwerpen en experimenteren 

Studenten van de Hogeschool Leeuwarden melden zich vaak aan als maatjes van ouderen en komen zo in aanraking met Stichting Kameraad. Ook Fonk is zo gestart. Al snel kreeg ze de mogelijkheid om te helpen bij het behoefteonderzoek. Ze ging samen met een aantal andere studenten aan de slag met het ontwikkelen en testen van een instrument dat de behoeftes van mensen met dementie moest ophalen. 

Dat het uiteindelijk een kwartetspel is geworden was in het begin nog niet duidelijk, vertelt Fonk. Het eerste idee was een ‘kletspot’. In deze pot zitten briefjes met vragen die je aan elkaar kunt stellen, die je om de beurt eruit haalt. ‘Het leek een heel goed idee.’ vertelt Bodde. Dus namen de studenten de kletspot mee naar hun maatjes met dementie én werd het getest op de dagbesteding. ‘Al snel werd duidelijk dat het veel te lang duurde, er kwam soms geen eind aan de gesprekken. Niemand, en dus niet alleen mensen met dementie, heeft een spanningsboog van 2 uur.’ vertelt Fonk met een grote glimlach.  

En dus was het terug naar de tekentafel. Via een creatieve sessie aan de Hogeschool bedachten ze een nieuwe oplossing. Mensen met dementie weten vaak nog veel over vroeger, zoals de spelletjes die ze vroeger speelden. ‘En zo is het kwartet ontworpen’ vult Bodde aan.

Het kwartet

Het kwartetspel bestaat uit verschillende thema’s, zoals familie, jeugd, activiteiten of het dagelijks leven, met bijbehorende vragen. Elk thema heeft een eigen kleur en een eigen logo. Bodde vertelt: ‘Dat is handig, zo kun je goed zien wat waar bij hoort. Dat maakt het voor iedereen die het speelt heel makkelijk’. 

Fonk geeft aan dat je het kwartet op veel verschillende manieren kan spelen. ‘Sommige thema’s, zoals ‘activiteiten’, vragen wat meer aandacht en begeleiding. Vragen als waar ben je geboren of heb je broers of zussen zijn makkelijker te beantwoorden dan een vraag over waar je dagelijks moeite mee hebt.’ Bodde en Fonk benadrukken dat de laagdrempeligheid van het kwartet het zo succesvol maakt. Bodde: ‘Iedereen kan het spelen. Je kunt een uur uittrekken voor het spel, maar je kunt het ook prima 10 minuten spelen. En als iemand graag wandelt kun je de vragen gewoon meenemen en stellen onder het lopen’. ‘En’, vult Fonk aan, ‘het kwartet kan ook voor andere doelgroepen gebruikt worden omdat de vragen open zijn en niet specifiek voor mensen met dementie.’ 

'Als iemand graag wandelt kun je de vragen gewoon meenemen en stellen onder het lopen'

Het spelen van het kwartet bij de dagbesteding en bij mensen thuis zorgde voor leuke en gezellige gesprekken, maar gaf ook inzicht in de behoeften. Bodde haalt een voorbeeld aan van een man die vereenzaamde. Hij kwam niet graag buiten onder de mensen. Maar hij hield wel van muziek. Zo heeft een student geregeld dat hij eens kon komen kijken bij het radiostation in Leeuwarden. En daarna volgden nog meer uitstapjes. Bodde: ‘Iedereen heeft andere behoeften. Je moet de ander goed kennen om hierop in te spelen’. 

Lokaal samenwerken

In Leeuwarden wordt al langer laagdrempelig samengewerkt tussen de verschillende organisaties aan een dementievriendelijk Leeuwarden. Dit project zorgde voor een versterking van die samenwerking. Bodde: ‘Nu hebben we echt samen de schouders eronder gezet. Er is meer positieve energie ontstaan en organisaties helpen elkaar.’

Bodde geeft een voorbeeld van een vrijwilliger die schilderde met deelnemers aan de dagbesteding in het Odensehuis. Toen de vrijwilliger stopte liet dat een leegte achter voor de mensen die graag meededen met deze activiteit. Een andere organisatie heeft toen een van hun vrijwilligers, die ook van schilderen houdt, naar het Odensehuis gestuurd. ‘Zo wissel je uit, omdat je weet dat je allemaal aan hetzelfde doel werkt. Het heeft geen zin om elkaar als concurrentie te zien.’

Het vertrouwen tussen de organisaties is goed in Leeuwarden. ‘Het ontstaat door elkaar goed te leren kennen en elkaars visie te begrijpen,’ vertelt Bodde. ‘Het is belangrijk om eerlijk naar elkaar te zijn en je uit te spreken over de dingen die opvallen aan de andere organisatie. Zo kun je een goed gesprek houden.’ 

'Alleen als je weet wie tegenover je zit kun je iets voor hen doen'

De kern van het succes 

Het kwartetspel is een succes volgens Bodde omdat ze het in Leeuwarden laagdrempelig, persoonlijk en simpel hebben gehouden. ‘Je kunt duizenden mensen online bevragen, maar wie weet dan precies wat er met de uitkomsten gebeurt? En hoe koppel je dat goed terug?’ Ook benadrukt Bodde dat het belangrijk is om de juiste mensen in je project te verzamelen die jouw kennis en vaardigheden kunnen aanvullen. 

Ook Fonk denkt dat het succes te danken is aan de aansluiting bij de mensen met dementie. ‘Want alleen als je weet wie tegenover je zit kun je iets voor hen doen. Blijf dus niet op afstand, maar leer de mensen kennen voor wie je het doet!’

Het kwartetspel kost € 12,50 en bestel je door een e-mail te sturen naar info@stichtingkameraad.nl. De factuur wordt meegestuurd met het kwartetspel.