TEAM ED is een zelfstandige organisatie die fungeert als sociaal uitzendbureau voor ervaringsdeskundigen met ervaring op diverse gebieden, zoals armoede, psychische kwetsbaarheid of detentie. De ervaringsdeskundigen hebben allemaal een herstelproces doorgemaakt en kunnen voorbij de eigen ervaring denken. Moni Hanasbei, GGZ Coach Welzijn bij Dynamo, is verheugd te vertellen dat binnen de aanpak W in de Wijk, samen Werken aan Wijken waar Iedereen Welkom is ervaringsdeskundigen ‘onderdeel van de familie’ zijn: medewerkers die echt als gelijkwaardig worden gezien in hun kennis.

Nog niet vanzelfsprekend

‘Helaas is de betrokkenheid van ervaringsdeskundigheid bij het welzijnswerk nog niet vanzelfsprekend’, vertelt Moni,  ‘terwijl een ervaringsdeskundige als geen ander weet hoe je psychisch en psychiatrisch lijden kan verzachten.’ Ervaringsdeskundigen zijn hierdoor volgens Moni en Charlotte geschikt voor veel verschillende rollen, zoals gastheer of – vrouw bij de ED-plaatsen. Dit zijn ontmoetingsherstelplaatsen voor en door mensen met een kwetsbaarheid die als springplank kunnen fungeren naar werk, betekenisvolle sociale contacten of die anderszins van betekenis kunnen zijn voor bezoekers en ervaringsdeskundigen.

Moni Hanasbei (fotograaf: Tiziana Nespoli)

Inclusie door ontmoeting

Mens-tot-mens ontmoetingen creëren zorgt voor het doorbreken van (zelf)stigma en het normaliseren van psychische diversiteit. ‘Te vaak wordt nog gedacht: maar die doelgroep is toch wel zwaar, die kan beter naar een activiteit speciaal georganiseerd door de GGZ. Dit is vreselijk stigmatiserend en betuttelend’, onderstreept Charlotte. Ontmoetingen dragen zodoende bij aan een inclusieve samenleving.

Professionele spiegels

Eveneens professionals hebben profijt van mens-tot-mens ontmoetingen. ‘Het contact van mens tot mens is waardevoller dan de functie die je bekleed’, aldus Moni. Als collega houden ervaringsdeskundigen de (ambtelijke) professionals zo mede een spiegel voor. Moni beschrijft wat het met haar eigen professionaliteit en met haarzelf als mens heeft gedaan: ‘Door met ervaringsdeskundigen samen te werken kijk ik meer naar mijn eigen attituden en ervaringen. Het helpt mij enorm om te begrijpen dat ik bepaalde gedragingen van iemand bijvoorbeeld eng vind en waarom dan. En is deze angst gegrond? Negatieve vooroordelen – stigma’s dus – met bijhorende gevoelens heeft iedereen – ook de professionals. Op deze manier worden ze doorbroken’. 

Taalgebruik belangrijk bij doorbreken van stigma’s

TEAM ED is een onafhankelijke organisatie met een eigen doel en taak. Moni en Charlotte verklaren hierdoor mede het succes van TEAM ED. De organisatie vertrekt altijd vanuit ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid en hierdoor hebben de ervaringsdeskundigen veel bondgenoten om zich heen. TEAM ED heeft inmiddels veel ervaring opgedaan met intervisie geven aan ervaringsdeskundigen en ervaringsdeskundigen kunnen hierdoor in een veilige omgeving met elkaar sparren en van elkaar leren. Charlotte verwoordt: ‘Hoewel ik kritisch ben, hoor ik soms ook GGZ vocabulaire in mijn hoofd voorbijkomen. Dan denk ik bijvoorbeeld snel in diagnoses in een context waarin die diagnose helemaal niet relevant is. Het is dan fijn om steeds terug te gaan naar waar ik echt in geloof en vanuit welke rol ik contact wil maken met iemand’. Taalgebruik is volgens Moni en Charlotte namelijk ontzettend belangrijk bij het doorbreken van stigma’s. De zelfstandigheid zorgt er mede voor dat TEAM ED eigen woorden en gebruiken hierin kan hanteren. Wanneer mensen zich bijvoorbeeld aanmelden bij TEAM ED vragen wij niet naar diagnose of indicatie. We informeren naar menselijke behoeften zoals gezelschap, iets betekenen voor een ander, jezelf kunnen ontplooien. In de zorg worden deze vragen snel geproblematiseerd, bij TEAM ED wordt dit juist genormaliseerd. Een belangrijke randvoorwaarde in dit geheel is volgens beide dames de steun vanuit gemeente Amsterdam. ‘In visiestukken neemt ervaringsdeskundigheid een belangrijke plek in’, aldus Moni, ‘en in de praktijk staat de gemeente echt voor het gedachtegoed van het betrekken van ervaringsdeskundigen.’

Charlotte van der Veen (fotograaf: Tiziana Nespoli)

Strijd om erkenning

Alle medewerkers van TEAM ED, van directeur tot vrijwilliger, zijn constant bezig met kwartiermaken: ruimte maken voor ervaringswerkers in diverse rollen. Soms zijn ze co-trainer, soms ondersteuner van individuele bewoners in bijvoorbeeld de rol van coach, rolmodel of bondgenoot. Nieuw zijn de betaalde TEAM ED-ervaringsdeskundigen die worden ingezet in Amsterdamse buurtteams. Erkenning in de vorm van betaald ervaringswerk is hetgeen waar Charlotte en Moni beiden zeer enthousiast van worden, aangezien volgens hen de waardevolle kennis van ervaringsdeskundigen lang ongevraagd misbruikt is en absoluut niet op waarde is ingeschat. De erkenning in de vorm van betaalde plekken is dan ook precair en is iets wat bevochten moet worden. TEAM ED heeft in ieder geval een belangrijke plek bemachtigd binnen het sociaal domein van Amsterdam (en daarbuiten) en hiermee ervaringsdeskundigheid hoog op de agenda geplaatst.

Een verkorte versie van dit artikel verscheen eerder in Movisies, het gratis relatiemagazine van Movisie.