Stoppen met je boerenbedrijf; en dan?

In gesprek met ervaringsdeskundige Frits van den Bosch

Frits van den Bosch, boer en tuinder, zag zijn levenswerk ten onder gaan. In 2011 vertelde hij zijn verhaal in de publicatie Aan het woord. Hoog tijd om te vragen hoe het nu met Frits gaat.

'Mensen raken de regie kwijt, vergis je niet. Wanneer je je boerenbedrijf beëindigt gebeurt er zo ontzettend veel’, vertelde Frits in Aan het woord. ‘Je hebt ontzettend veel vragen en onzekerheid. En ondertussen komen er constant mensen in je huis, keuken, slaapkamer, overal. Een hele moeilijke tijd. 'Stoppen met een boerenbedrijf is een aangrijpende gebeurtenis. In veel gevallen betekent het dat mensen niet alleen hun inkomen, maar ook hun levenswerk kwijtraken.'

Doorgaan of uitbreiden

Toen Frits 45 jaar was stond hij voor de keuze: zo doorgaan of uitbreiden. Stilstand is achteruitgang, dus het bedrijf moest groeien: meer schapen, meer technologie en uiteindelijk ook steeds meer personeel. Zelf deed hij veel zwaar fysiek werk. Frits kreeg lichamelijke klachten en er was steeds meer personeel nodig om het bedrijf draaiende te houden, met de bijbehorende hoge kosten. Uiteindelijk hakte het gezin de knoop door en stopte met het bedrijf. Frits belandde in de WAO en het gezin verhuisde naar een huurhuis. Eigenlijk raakte hij alles kwijt, zijn inkomen, huis en levenswerk.

‘Eindelijk konden we ons verhaal kwijt, eindelijk snapten mensen ons.’

Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland (LTO) organiseerde in die tijd beëindigingdagen: dagen waarop echtparen die in soortgelijke situaties zaten, samen kwamen om ervaringen uit te wisselen. Dat waren belangrijke dagen voor Frits en zijn vrouw: ‘Eindelijk konden we ons verhaal kwijt, eindelijk snapten mensen ons.’

Deskundig door ervaring

Dit jaar is het thema van de Movisie Participatieprijs ‘deskundig door ervaring’. De inzet van ervaringsdeskundigen binnen zorg en welzijn krijgt steeds meer erkenning als waardevolle aanvulling op professionele hulpverlening. Movisie wil met de Participatieprijs stimuleren dat initiatieven die ervaringskennis inzetten, breed gezien en gehoord worden. Doe dus mee, laat zien waar u trots op bent en inspireer daarmee anderen! Schrijf u hier in. Inschrijven kan tot 1 februari 2016.

Met je snufferd door het stof

In plaats van LTO organiseert Zorg om Boer en Tuinder (ZOB) nu beëindigingdagen. Al snel werd Frits gevraagd vrijwilliger te worden. Vrijwilligers bij ZOB ondersteunen en begeleiden boeren die denken over stoppen met het bedrijf of de stap al gezet hebben. Frits vertelt:

'Er komt zo ontzettend veel bij kijken. Advies, informatie, emotionele steun, maar ook meegaan naar afspraken. Mensen overzien het allemaal niet en moeten aan zo ontzettend veel zaken denken. Op dat moment lukt helder denken niet altijd. Daar hebben ze hulp bij nodig’

'Ik heb een flinke rugzak met gereedschap die ik kan inzetten. Ik zeg altijd ‘je moet met je snufferd door het stof zijn gekropen, dan kan je een goede hulpverlener zijn. Mensen die het niet hebben meegemaakt, hebben die finesse niet. Die weten niet hoe het is om schroom te hebben. Dit is kennis die niet over te dragen is, maar een fingerspitzengefühl. Dat betekent dus ook dat je niet iedereen hetzelfde werk kan laten doen. Sommige vrijwilligers vinden huisbezoek te zwaar of te moeilijk. Die kunnen weer andere dingen goed, en die moet je dus daar op inzetten.'

Valkuil

'Een valkuil van ervaringsdeskundigen is dat ze teveel hun eigen verhaal willen vertellen. De vrijwilligers van ZOB krijgen twee keer per jaar training en juist daar gaat aandacht naar toe. Want hoe kan je goed luisteren en toch je kennis  en ervaring ter ondersteuning inzetten? 'Niet het verhaal naar je toe trekken, maar die ander ondersteunen en de ruimte geven, vanuit je ervaringskennis.'

Ab Harrewijnprijs

Een hele belangrijke rol heeft de Werkgroep Landbouw en Inkomen gespeeld. Frits zat zo bij drie ministers aan tafel en ging op bezoek bij de Koning Boudewijn Stichting in België. Maar de kroon op het werk was toch wel de nominatie voor de Ab Harrewijnprijs in 2009 voor ‘de meest sociaal betrokken persoon’. Waar ooit gevoelens van schroom en falen overheersten, kwam nu trots. De nare periode was omgezet in positieve gevoelens. 'Wat ik in die paar jaar geleerd heb, kun je op geen enkele universiteit leren.' Nu, jaren na de verkoop van het bedrijf kan hij de mensen recht in de ogen kijken, is hij uit het dal opgeklommen en wordt hij gerespecteerd om wat hij doet. Zelf streeft hij naar authenticiteit, puur zijn. In de loop der jaren heeft hij zo tientallen mensen, en misschien nog wel veel meer gezien, gesteund, gehoord en erkend.

Aan het woord

Bijna vier jaar geleden vertelden 14 ervaringsdeskundigen hun verhaal. Deze verhalen werden gebundeld en gepubliceerd in 2012. De brochure ‘Aan het woord – portretten van ervaringsdeskundigen’ kunt u hier bestellen of downloaden.

Dit artikel is onderdeel van een serie waarin we terugblikken op deze verhalen van ervaringsdeskundigen. Het eerste artikel in de serie ging over Investeren in het bereiken van allochtone patiënten en het tweede artikel over Van werkloze docent tot voorzitter mantelzorgorganisatie.