Stress-sensitief werken ontmoet ervaringskennis
De professionals bij Buurtteam Amsterdam Noord en Zuid proberen met een stress-sensitieve beroepshouding de wereld een beetje mooier te maken. In een aantal bijzondere ontmoetingen met Marc Mulder, senior-ervaringsdeskundige bij Movisie, wordt duidelijk waar de waarde van ervaringskennis zit voor Stress-sensitief werken.
Bij stress-sensitief werken staat een oprechte, gelijkwaardige en respectvolle manier van contact maken met mensen centraal. Stress-sensitief werken richt zich op het verminderen van stress bij hulpvragers en het vergroten van het gevoel van grip. Empathie is daarbij een sleutelwoord. Medewerkers van het Buurtteam Amsterdam Noord en Zuid ontlokken met die basishouding oplossingsmogelijkheden bij de hulpvragers zelf. Dat betekent: steeds weer het gesprek aangaan om te luisteren en samen te reflecteren om erachter te komen wat iemand nu echt bedoelt.
Verrijken
Marieke Jansen en Suzanne Oehlen zijn twee gepassioneerde pleitbezorgers van stress-sensitief werken en zij ontwikkelden samen met een aantal collega’s hierover een training bij het buurtteam waar zij werken. Volgens hen komt met stress-sensitief werken de bedoeling van sociaal werk weer centraal te staan: mensen en gemeenschappen tot hun volle recht laten komen. Jansen en Ohelen zijn ambitieus en zijn met hun collega’s blijvend op zoek naar elementen die stress-sensitief werken nog beter kunnen maken. Zo kwamen ze kwamen in contact met Marc Mulder, senior ervaringsdeskundige bij Movisie. Jansen, Oehlen en Mulder delen de missie om de wereld een beetje mooier te kunnen maken, elk vanuit hun eigen achtergrond. Ervaringsdeskundigheid blijkt een waardevolle invalshoek die stress-sensitief werken kan verrijken.
Elkaar steeds opnieuw vinden
De waarde van ervaringskennis voor stress-sensitief werken was niet meteen duidelijk. In verschillende gesprekken bleven Jansen en Oehlen Mulder daarom bevragen: ‘Waar zit die waarde van ervaringskennis precies?’ Mulder bleef uitleggen en uiteindelijk vonden ze elkaar. Mulder herinnert zich dat Jansen hem mailde en vertelde hoe zij terugkeek op hun afspraak. Bij een specifieke zin, dacht ik: die is raak. Ik wist toen dat we echt met iets moois bezig waren.’
Het vergt moed om steeds opnieuw dezelfde vragen te stellen om ervaringskennis in verschillende contexten echt te doorgronden
Dit is de zin die Jansen mailde: ‘Het samen op zoek zijn naar taal en metaforen die de ervaring eer aandoen, raakt iets essentieels en wezenlijks in mij. De intentie zo dicht mogelijk aan te sluiten bij waar de ander zit, is er. En toch zullen we nooit in de schoenen van die ander staan. Ik vind het prachtig dat we ons in dit project nadrukkelijk openen voor ervaringskennis (nabijheidskennis) om alles wat die nabijheid in de weg zou kunnen staan in beeld te krijgen'.
Bijzonder aan de uitwisseling met Mulder is dat Jansen en Ohelen steeds weer opnieuw durven vragen naar waar de waarde van ervaringskennis precies in zit. Het vergt immers moed om steeds opnieuw dezelfde vragen te stellen om ervaringskennis in verschillende contexten echt te doorgronden. Zo blijven Marc, Marieke en Suzanne met elkaar in gesprek, tot ze elkaar weer gevonden hebben.
Gelijkwaardigheid is niet vanzelfsprekend
Mulder, Jansen en Ohelen organiseren een bijeenkomst Stress Sensitief werken & ervaringsdeskundigheid. Hier komen acht ervaringsdeskundigen uit Amsterdam samen om te kijken hoe ervaringskennis het programma en de inhoud van Stress Sensitief werken kan verrijken. De vraag waarover zij in gesprek gaan: Hoe kan ik nog meer vermenselijken in mijn werk, in plaats van professional zijn? Mulder is gespreksleider en Jansen en Ohelen brengen de kennis over Stress sensitief werken in. Achteraf reflecteren we samen op het gesprek.
Wat allereerst opviel tijdens het gesprek in de bijeenkomst is dat een aantal ervaringsdeskundigen zich regelmatig excuseren voor zij het woord nemen in de groep. Dit zijn de antwoorden van de deelnemers op de vraag hoe dat komt:
-
‘‘Ik voel me snel te veel in groepen’
-
‘Dit is ingebakken bij mij vanuit beleefdheid’
-
‘Ik weet dat ik veel praat dus bied mijn excuses aan. Toch wil ik wat zeggen’
-
‘Ik weet van mezelf dat ik ‘overpraat’ als ik me niet begrepen voel. Daarvoor bied ik mijn excuses aan’.
Deze antwoorden laten de drempels zien die een aantal ervaringsdeskundigen in deze bijeenkomst ervaren om het woord te nemen in een groep. Dit lijkt niet te maken te hebben met de bijeenkomst zelf of zelfs de mensen hier, maar een bijna ‘ingebakken’ mechanisme van jezelf ‘klein’ voelen of maken in een groep. Dit laat zien hoe belangrijk het is dat deelnemers in een gesprek zich veilig voelen om zich uit te spreken, en hoe lastig het kan zijn om dat te organiseren. Toch lijkt die veiligheid in dit gesprek op momenten zeker bereikt. Dat blijkt onder andere uit de reactie van een deelnemer achteraf, die zijn waardering deelt voor het gevoel tijdens de bijeenkomst:
‘Ik heb echt een gemis van dit fijne gevoel in het dagelijks werk als ervaringsdeskundige binnen het buurtteam. Daar ben je toch in je eentje in een groep professionals.’ – deelnemer aan de bijeenkomst Stess sensitief werken & ervaringsdeskundigheid
Mogen stoeien samen
Het reflecteren gaat verder. Een andere ervaringsdeskundige gaf aan zich een moment niet begrepen te hebben gevoeld. Ook Jansen benoemt een moment waarin dat voor haar het geval was. En Mulder deelt dat het gesprek leiden soms hard werken was en dat hij het niet perfect deed. Mooi aan deze bijeenkomst en de ontmoetingen hiervoor is om te zien hoe open iedereen staat om te leren. De deelnemers van de bijeenkomst staan open om te reflecteren op de manier waarop het gesprek is gevoerd tijdens de bijeenkomst. En Jansen en Ohelen reflecteren telkens weer met Mulder na elke ontmoeting hoe dat is gegaan. Jansen Marieke vat mooi samen hoe waardevol dat samen leren is:
‘Practice what you preach – het mogen stoeien samen. Dat vind ik heel mooi in deze bijeenkomst. Dat we nu ook kunnen uiten wat niet goed en wel goed voelt. Dat brengt verbinding’ – Marieke Jansen
