Nu wordt meer dan ooit duidelijk dat betalingsproblemen iedereen kan overkomen. Waar ervaringsdeskundigen  en belangenorganisaties de afgelopen jaren nog moeite moesten doen om hier aandacht voor te vragen, is nu voor iedereen duidelijk dat financiële zekerheid in één klap weg kan vallen. De onzekerheid en stress die dit met zich meebrengt heeft verregaande gevolgen. Hoe langer dit voortduurt, hoe zwaarder deze gevolgen gaan tellen. De problemen stapelen zich op met grote consequenties. Naast de stress vanwege geldzorgen, ontstaan er nieuwe problemen zoals bijvoorbeeld echtscheidingen, huiselijk geweld, vereenzaming, ziekte, verslaving en geestelijke problemen. En wat te denken van mensen die een dierbare verloren hebben maar die ook geldzorgen hebben. Hier is de nood helemaal hoog. We zullen het maximale moeten doen om grotere problemen te voorkomen.

Verschillende fases van rouw

Het begint ermee dat we begrijpen wat er gebeurt als je plotseling je inkomen kwijt bent. Het proces dat mensen doorlopen als hun leven plotseling op zijn kop staat begint met ontkenning van de ernst van de situatie en een gevoel dat het wel weer goed komt. Daarna volgt vaak boosheid. Boos op de situatie, op degene die oplossingen zouden moeten vinden of gewoon boos op iedereen. Vanuit deze boosheid volgt dan het verzet. Het vechten tegen het grote geheel. Inzamelingen organiseren, alternatieven zoeken, alles om maar te knokken om vast te houden aan wat er was. En als dan, na de ontkenning, de boosheid en het gevecht er nog steeds niets verandert, dan rest een gevoel van machteloosheid en falen. Machteloos tegen de elementen, het systeem. Na een periode van wanhopig schuiven met betalingen, bijverdiensten verzinnen en hopen op verlossende hulp, daalt het gevoel in dat het allemaal geen zin heeft. Er ontstaat een verdrietig besef dat geen enkele inspanning voldoende is om terug te keren naar wat was. De droom die eens was bestaat niet meer.

De rouwfases: ontkenning, boosheid, gevecht, machteloosheid en aanvaarding

De laatste fase in dit proces is aanvaarding van de nieuwe situatie. Het mooie leven dat er was moet worden ingeruild voor een ander leven. Een leven waarin alles anders is. Een leven waarin je iemand bent die een droom had in plaats van iemand die een droom leeft. Een leven van iemand die iets op te lossen heeft in plaats van iemand die zijn zaakjes voor elkaar heeft. Misschien moet je aanvaarden dat je droomhuis nu van een ander is, dat je van huis met tuin nu woont in een flatje. Of dat je van eigenaar van een bedrijf nu magazijnmedewerker bent geworden. Je zult aanvaarden dat je voortaan met een ander zelfbeeld verder moet. Het nieuwe zelfbeeld dat slechts een startpunt is op weg naar een geheel nieuwe toekomst. Anders dan eerder gedroomd maar zich langzaam vullend met nieuwe dromen.

Geef ruimte aan emoties

Wat helpt op deze weg van ontkenning via boosheid en vechten, langs machteloosheid naar aanvaarding is je emoties er laten zijn. Je mag verdrietig zijn over wat je overkomt, ook als de situatie voor anderen erger is. Emoties zoals verdriet en stress kosten veel energie, het is daarom belangrijk dat je de lat voor jezelf niet te hoog legt. Praten met familie, vrienden of hulpverleners helpt bij het aanvaarden van je situatie. Het voorkomt dat je er niet alleen voor staat en het zorgt ervoor dat je gedachten geordend worden. Het duurt even voordat je de nieuwe situatie kunt accepteren, terugdenken aan hoe het was doet pijn. Vraag om hulp als het je niet lukt om deze stap te zetten. Uiteindelijk volgt de realisatie dat vanaf nu alles anders is, dat het verleden achter je ligt. 

Hoe kun je als hulpverlener helpen? Als hulpverlener is het van belang dat je luistert. Voorop staat dat je samen die zaken aanpakt die als probleem ervaren worden. Vaak betekent dit dat je in gesprek moet over de situatie omdat iemand nog niet toe is aan het aanvaarden van de situatie. Begrijp waar iemand zich bevindt in bovenstaand proces. Verklein de afstand door gelijkwaardig te zijn. Laat zien dat je het zelf ook moeilijk zou hebben in een dergelijke situatie. Erken het verdriet en probeer niet vooruit te lopen op het proces wat iemand doormaakt. Het is lastig als de bestaanszekerheid in het geding is en er actie vereist is. Maak er kleine stapjes van, maak samen de keuze welke stap je neemt en doe het samen. Blijf verwijzen naar het belang van de gevoelens voordat je een praktische stap gaat nemen. Erkenning van gevoel en het recht om zelf te kiezen welke stappen genomen worden zijn uitermate belangrijk in dit proces.