Suïcidaliteit onder LHBTI-jongeren
De cijfers spreken boekdelen
De cijfers spreken boekdelen. Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau komen zelfmoordpogingen onder lesbische, homo- en biseksuele jongeren 4,5 keer vaker voor dan onder heteroseksuele leeftijdgenoten. Van transgenderpersonen heeft maar liefst 21% een poging gedaan.
Het ministerie van VWS stelde in 2018 extra geld beschikbaar voor het terugdringen van suïcidaliteit onder LHBTI-jongeren. Dat gebeurde in het kader van de tweede landelijke agenda Suïcidepreventie. Vier partijen bundelden hun krachten: Movisie, 113 Zelfmoordpreventie, COC Nederland en het ministerie van VWS. Het resultaat: de campagne ‘Iedereen is anders’. Deze campagne biedt jongeren informatie over seksuele en genderdiversiteit en steekt ze een hart onder de riem. Centrale boodschap: jij bent goed zoals je bent, ook al twijfel je over wie je bent en op wie je valt. Het verspreiden van deze boodschap moet depressieve gevoelens en suïcidegedachten bij LHBTI-jongeren helpen verminderen.
Website voor jongeren
En dat blijkt hard nodig. ‘De cijfers spreken boekdelen’, aldus staatssecretaris Paul Blokhuis van het ministerie van VWS eerder in een interview met Movisies. Hij benadrukte dat er vanuit het kabinet brede steun is om actie te ondernemen. Dat resulteerde in de vernieuwing van de website www.iedereenisanders.nl en de social-mediacampagne #Kweetnie. De website bevat actuele informatie over seksuele oriëntatie, genderidentiteit, genderexpressie en seksekenmerken. Ook lees je waar jongeren kunnen aankloppen voor hulp en meer informatie. In bijzondere videoportretten vertellen LHBTI-jongeren over hun worsteling en hoe zij daarmee om leerden gaan. Zo ervaren de jongeren die worstelen met hun identiteit en gevoelens dat zij niet de enige jongeren zijn. En niet onbelangrijk: dat het beter wordt.
Behoed jezelf voor aannames: niet alle LHBTI-jongeren zijn depressief
E-learning voor scholen
Bij het terugdringen van suïcidaliteit speelt de omgeving een belangrijke rol. Vooral een veilige schoolomgeving blijkt cruciaal. Daarom is er sinds eind 2020 een e-learning voor onderwijsprofessionals. Deze e-learning laat zien hoe scholen LHBTI-jongeren steun en acceptatie kunnen bieden, vooral als jongeren met zichzelf in de knoop zitten. Professionals leren meer over de kwetsbaarheid van LHBTI-jongeren voor suïcidaliteit en doen vaardigheden op om hiermee om te gaan. De e-learning brengt onderwijsprofessionals op laagdrempelige wijze in aanraking met de thematiek. Ook kunnen ze oefenen met mogelijke situaties.
De oefeningen zijn gebaseerd op casussen uit de praktijk, die zijn opgehaald uit gesprekken met docenten en leerlingen. Hoe ga je bijvoorbeeld het gesprek aan met een leerling die z’n lunch op het toilet opeet, geen aansluiting zoekt met andere leerlingen en soms spijbelt omdat hij zich schaamt voor zichzelf? En wat kun je betekenen voor een leerling die met zichzelf in de knoop zit en zichzelf beschadigt? De e-learning biedt praktische tips en handvatten hoe je dat kunt aanpakken. Zodat je zelfverzekerd en met de juiste kennis kunt zorgen voor een veilige onderwijsomgeving en passende ondersteuning. Ook als je daar in alle drukte weinig ruimte voor voelt.
Tip: let op aannames
Het ontwikkelen van sensitiviteit voor seksuele en genderdiversiteit is belangrijk. Cruciaal is echter ook om jezelf te behoeden voor aannames. Niet alle LHBTI-mensen zijn depressief of hebben zelfmoordgedachten. Er is immers geen causaal verband tussen LHBTI-zijn en het hebben van
depressieve gevoelens. Twijfel je of het goed met iemand gaat? Vraag het dan en straal uit dat je te vertrouwen bent en in bent voor een goed gesprek.
Info voor ouders
Ook voor ouders en de sociale omgeving van de jongeren is informatiemateriaal ontwikkeld. Op iedereenisanders.nl staan tips en handvatten om met jongeren in gesprek te gaan over seksuele- en genderdiversiteit en wat je kunt doen als het niet goed met ze gaat.
Praatplaat voor GSA’s
Voor Gender and Sexuality Alliances (GSA’s) op middelbare scholen en jongerenorganisaties is een praatplaat ontwikkeld met als centrale vraag: Ben je oké? Het antwoord op die vraag kan worden gegeven aan de hand van 4 vragen:
- Wat weet je over seksuele en genderdiversiteit?
- Wat voel je hierbij?
- Hoe is dit voor je?
- Voel je je veilig?
De vragensteller laat altijd de regie bij de ander en geeft ruimte om vragen niet te beantwoorden. Samen kom je tot de conclusie of iemand oké is of juist hulp nodig heeft.
Professionele hulp voor jongeren
Ook buiten het kader van ‘Iedereen is anders’ wordt gewerkt aan preventie van suïcide onder LHBTI-jongeren. Zo is inmiddels een behandeling ontwikkeld voor jonge LHBTIpersonen met depressieve en suïcidale gedachten en gevoelens. Deze behandeling bestaat uit 8 chatsessies met een gespecialiseerde GZ-psycholoog en huiswerkopdrachten. De sessies zijn erop gericht zelfmoordgedachten te verminderen en te leren omgaan met lastige situaties die te maken hebben met seksuele en/of genderdiversiteit. Aan deze behandeling is een langdurig onderzoek vooraf gegaan, uitgevoerd door de Rijksuniversiteit Groningen, ZonMw, Movisie en 113 Zelfmoordpreventie. De behandeling is te vinden via PratenOnline.
De e-learning vind je op movisie.nl/lhbti-op-school.
Hoe nu verder?
Staatssecretaris Blokhuis tekende begin 2021 de derde landelijke agenda Suïcidepreventie. Hierin pleit hij voor verdere verspreiding van de producten die voortkomen uit het project ‘Iedereen Is Anders’. De organisaties gaan dit jaar aan de slag met het verder onder de aandacht brengen van de website en de online module.
