Om zich te kunnen ontplooien en uit te groeien tot evenwichtige volwassenen is het belangrijk dat kinderen de kans krijgen om hun woordenschat, taalbegrip en communicatieve vaardigheden te ontwikkelen. Maar in sommige wijken, zoals in Woensel-West in Eindhoven, is er een relatief groot aantal kinderen die deze kans niet vanzelf krijgt. ‘Kinderen verdienen de kans om uitgedaagd te worden, bij veel gezinnen in de wijk is dat niet vanzelfsprekend of weten ouders niet hoe’, vertelt Anne Meesters, (sociaal) ontwerper van We are Social Rebels en betrokken bij het experiment Woordenstroom. Vanuit die gedachte heeft de Stichting Kansen voor Kinderen het initiatief genomen om naschoolse taalactiviteiten voor kinderen op te zetten voor de onderbouw.

Met de subsidie uit het actieprogramma Tel mee met Taal ontwikkelen ze nu ook een activiteit voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Meesters: ‘Woordenstroom heeft als doel kansengelijkheid te bevorderen en deze kinderen meer te geven dan alleen ontwikkeling op school. Wij streven ernaar dat er niet nog een generatie in armoede opgroeit. En de kinderen die hier opgroeien willen we een breder perspectief en meer mogelijkheden te geven, zodat ze zichzelf ook kunnen ontwikkelen.’

Visie

Volgens Meesters heeft stichting Kansen voor Kinderen in Woensel-West als visie dat een wijk die goed is voor kinderen, een wijk is die voor iedereen fijn is. Als kwartiermakers zijn Meesters en haar collega’s na een uitgebreid wijkonderzoek tot de conclusie gekomen dat er al veel taalondersteuning is voor jonge kinderen – zoals het succesvolle taalproject Woordenschat – maar dat er voor de kinderen van groep 5 tot en met 8 nog weinig aanbod was. Deze conclusie is de aanleiding geweest om het programma Woordenstroom te ontwikkelen, specifiek voor en met 8 tot 12 jarigen. In nauwe samenwerking met Maud van de Poel, de coördinator van Woordenschat, en vrijwilligers en partners in de wijk.

Focus: taal is leuk

‘Taal op school is vaak in de context van goed of fout, maar taal is ook een middel om je emoties te uiten en om in contact te komen met anderen. Dus daar zitten ook heel creatieve kanten aan. Maar op school is er binnen de taallessen voor dit deel weinig ruimte naast al het andere dat ook moet gebeuren’, vertelt Meesters. De redenatie van Woordenstroom is dat kinderen intrinsiek leergierig zijn. Als kinderen op een prikkelende creatieve manier met taal bezig zijn – bijvoorbeeld door theater, schilderen of poëzie – en op hun eigen manier leren, dat ze dan plezier krijgen in taal.

'Door bezig zijn met taal een leuke ervaring te maken, komt het leren vanzelf'

‘Wat je ziet in veel aanbod van taalontwikkeling, is dat wordt ingezet op het verbeteren van de vaardigheden. Er wordt dan uitgelegd hoe het wel en niet moet, terwijl de houding tegenover deze vaardigheid vaak wordt vergeten. Wij zetten juist in op die houding, door bezig zijn met taal een leuke ervaring te maken, dan komt het leren vanzelf’, legt Meesters uit.

Woordenstroom sluit aan bij onderzoek dat aangeeft hoe je een context kan neerzetten die talentontwikkeling bevordert en aantoont dat verwondering heel belangrijk is om het zelfvertrouwen van kinderen te vergroten. Dat kun je creëren door ze iets te laten maken en dan vervolgens de verwondering en trots te laten ervaren dat zij dat zelf gemaakt hebben. ‘Vandaar dat alle opdrachten die we bij Woordenstroom gaan doen of nu hebben gedaan een stukje ambacht in zich hebben. De kinderen maken echt iets.’

Ontwerptraject

Het opzetten van het naschoolse programma Woordenstroom volgt een ontwerpmethode met verschillende fasen; van heel breed naar steeds concreter. Voor het ontwerptraject zijn kinderen gevraagd voor wie taal (nog) een uitdaging is, maar ook kinderen die het juist heel erg leuk vinden met taal bezig te zijn, in samenwerking met school. Zo is een gemengde groep van twaalf kinderen samengesteld. ‘Juist in die twee groepen samenbrengen, zien we veel kansen voor ontwikkeling', vertelt Meesters. ’Al vanaf de start hebben we kinderen gevraagd hoe zij bezig willen zijn met taal. Wat willen zij leren? Wat vinden ze leuk? Hoe gaat dat nou als je een groep kinderen samenbrengt en je ze op een creatieve manier een verhaal laat schrijven?’

In co-creatie met de kinderen wordt toegewerkt naar verschillende creatieve opdrachten die aansluiten bij hun belevingswereld. Die opdrachten worden omgezet in opdrachtkaarten en vormen een flexibele werkvorm die de basis biedt voor Woordenstroom. Inmiddels zijn de eerste kaarten ontwikkeld en worden de vrijwilligers uit de wijk ingezet om een pilot te draaien. Meesters geeft een voorbeeld van een opdrachtkaart: ‘Eén van de deelnemende kinderen wilde graag wat leren over de toekomst; een uitvinding maken van de toekomst. We zeiden: knutsel eerst een uitvinding over de toekomst en schrijf daarna een handleiding. Hoe werkt de uitvinding en wat doet het? Een handleiding schrijven is een hele goede manier om aan schrijfvaardigheden te werken. En door de creatieve invalshoek krijgen de kinderen veel vrijheid om het op hun manier in te vullen.’