‘Technologie is er. Neem de regie!’

Associate lector Job van 't Veer over inzet technologie in zorg en welzijn

Job van ’t Veer is associate lector binnen het instituut Zorg & Welzijn van de NHL Hogeschool. Technologie is er gewoon en het gebruik zal alleen maar toenemen de komende jaren, stelt hij. Het gaat er om hoe we ons ertoe verhouden, er de regie in nemen.

'Tante Miep van tachtig moet het ook kunnen snappen'

Verwacht geen hosannaverhaal van hem over enkel de zegeningen van technologie. 'Ik ben geen evangelist', zegt Job van 't Veer tot twee keer toe tijdens het vraaggesprek. Je zou misschien anders verwachten van iemand die aan de basis heeft gestaan van de Master digitale innovatie in zorg en welzijn aan zijn hogeschool, de NHL Hogeschool. Maar zijn betoog is nuchter en glashelder. Technologie is er gewoon, ook in zorg en welzijn, ook al zijn we ons er niet altijd van doordrongen.

Dat bleek bijvoorbeeld tijdens een klein onderzoek van Van 't Veer c.s. waarin zorg- en hulpverleners de vraag voorgelegd kregen welke technologie ze inzetten voor hun werk. 'Is whatsapp ook technologie?', vroegen sommigen zich af. En een verpleegkundige meldde weinig met technologie op te hebben. Van 't Veer: 'Grappig voor iemand die in de kraamkamer de hele werkdag omringd is met geavanceerde apparatuur. Dus op het moment dat technologie onderdeel is van je werk, zie je het niet meer als technologie. We zien technologie als iets vreemds, waar je liever niet iets mee wilt.'

Cruciaal uitgangspunt: de cliënt als medeontwerper

De master digitale innovatie in zorg en welzijn startte twee jaar geleden. Van 't Veer: 'We leiden onze studenten op tot change agents, om het maar even in slecht Nederlands te zeggen.' 'De opdracht voor hen is', zo vervolgt hij, 'om in eigen organisaties vernieuwingen rond technologie positief en kritisch volgen. Het is geen kwestie van: technology is going to save us all. Nee, het zijn geen techneuten die we opleiden maar sociale professionals en zorgprofessionals. Ze dienen in hun werkomgeving voortdurend de vraag te stellen: wat is voor ons vak, voor onze cliënt nodig en welke rol kan technologie daarbij spelen?'

'En als je echt vanuit het perspectief van de gebruiker wil werken, hoort daar een specifieke werkwijze bij. Het is ontwerpgericht denken. Iteratief werken, in cocreatie met de gebruiker. Je begint niet bij wat het moet worden. Uitgangspunt is het proces: hoe gaan we daar naar toe?' Dit uitgangspunt is ook de reden dat Van 't Veer geen antwoord zegt te hebben op de vraag die hij vooraf al meekreeg voor het vraaggesprek. Wat voor technologische toepassingen voorziet hij voor de komende jaren waarmee de sociale sector zijn voordeel mee kan doen? 'We weten niet vooraf wat we gaan ontwikkelen.'

Toch valt er in grote lijnen wel iets over te zeggen. Hij voorziet dat personalized health een groot thema gaat worden. Bijvoorbeeld met lerende systemen die het gedrag van mensen gedurende de dag in kaart brengen en suggesties geven voor verandering van gedrag. Een polshorloge dat afwijkingen in gedrag signaleert en alternatieven voorstelt aan de drager. 'Dat moet natuurlijk niet betuttelend. Maar voor mensen die grote problemen hebben om structuur aan te brengen in hun dagelijkse leven, door een autismestoornis of door iets anders, kan zo'n technologische toepassing heel erg helpen.'

Welke rol moet kennis en een organisatie als Movisie spelen bij de inzet van technologie?

'Blijf een landelijk podium bieden voor best practices. Ook bij beantwoording van vragen als: wat werkt nu? Zijn interventies gefundeerd op onderzoek, vind ik de rol van een kennisinstituut cruciaal. Niettemin: met nieuwe technologische interventies zijn deze vragen best lastig te beantwoorden. Met toepassingen in ontwikkelingen moet je dat zelfs niet doen, die moet je de tijd gunnen. Maar je kunt wel visualiseren - via een road map - waar de interventie zich bevindt op de weg naar effectiviteit.'

Dit artikel is een verkorte versie van het artikel dat in MOVISIES nr. 3 - oktober 2017 is verschenen. MOVISIES is ons relatieblad en verschijnt drie maal per jaar. Neem nu een gratis abonnement door u aan te melden.