Dagvoorzitter Gerda Andringa, lector en docent-onderzoeker vertelt: ‘De cijfers laten ons zien dat de mate van eenzaamheid bij de oudste ouderen in Zeeland behoorlijk hoog is. Hoewel er steeds meer aandacht voor eenzaamheid is, lijkt het alsof we hierbij een groep vergeten: ouderen in verpleeghui-zen. Eenzaamheid en alleen zijn is namelijk niet hetzelfde. Het gaat er ook om dat mensen een gevoel hebben van zingeving en gezien worden.’ 

‘Laat de ander tevoorschijn komen door te luisteren’

Nico van der Leer, specialist zingeving bij PZC Dordrecht, deelt aan aantal inzichten naar aanleiding van zijn onderzoek naar zingeving in het verpleeghuis. Hij vertelt: ‘het is belangrijk om aandacht te hebben voor de dingen waar mensen zich aan hechten in de afhankelijksheidssituatie waar zij niet voor gekozen hebben. Laat de ander tevoorschijn komen door actief te luisteren en door te vragen. Voor professionals is het daarin belangrijk om echt contact te maken en er in eerste instantie voor iemand te zíjn. Gelijkwaardigheid zou daarin het uitgangspunt moeten zijn.’ Verder is het belangrijk om bewoners het gevoel te geven dat de professional werkt in hun woonomgeving, in plaats van het gevoel te hebben dat de bewoner woont in de werkomgeving van de professional. Dat is subtiel en draait ook om bewustwording.’

Demonstratie van de e-learning

Vervolgens geven Letty Wessels, ontwikkelaar van e-learnings bij Movisie, Mirjam Vreeke, teamleider en vrijwilliger bij zorggroep Ter Weel, en Eline van der Vliet, Medewerker Welzijn bij SVRZ (Stichting voor Regionale Zorgverlening), een demonstratie van de e-learning. Deze is opgebouwd uit verschillende reflectievragen, video’s en diverse casussen. Mirjam: ‘We willen graag de werkvloer betrekken bij de e-learning, om ervoor te zorgen dat dit thema bespreekbaar blijft.’ Eline vult aan: ‘Ook voor ervaren professionals is het heel zinvol om de e-learning te doorlopen. Ik kom nu met meer bewustzijn binnen bij ouderen.’ 

Onderzoek naar eenzaamheid

Dan volgt Dick van der Kolk met een toelichting over zijn promotieonderzoek. Hij vertelt: ‘Het is belangrijk om meer zichtbaarheid te krijgen op de condities in verpleeghuizen die eenzaamheid kunnen vergroten, of condities die de eenzaamheid juist verminderen. De manier waarop eenzaamheid wordt vastgesteld werkt niet altijd even goed. Er wordt vaak gewerkt met vragenlijsten, waarbij de groep mensen met dementie wordt uitgesloten. Je doet dan wel een uitspraak over de situatie, maar niet over de hele populatie.’ Ook vertelt Van der Kolk meer over de rol die de coronatijd heeft gehad op de mate van eenzaamheid in verpleeghuizen. Zo bleek de extra aandacht die het zorgpersoneel had voor mensen met dementie heel waardevol. En hoewel het gebrek aan bezoek een groot gemis was, werd de verwachting rondom bezoek wel verlaagd. Van der Kolk: ‘Mensen zagen dat hun medebewoners ook geen bezoek kregen. Daardoor voelden sommigen van hen zich juist wat minder eenzaam.’

'Het is zo belangrijk om zin te geven aan je leven. Dat zou een van de uitgangspunten moeten zijn bij ouderenzorg.'

Vervolgens gaan Lenie de Leeuw en Jo Jeurissen, beiden betrokken bij Genero Rotterdam, in gesprek met Gerda over ouderen en eenzaamheid. Lenie vertelt: ‘Iedereen is anders. Elke oudere heeft een andere achtergrond. Het is belangrijk om je dat te realiseren wanneer iemand naar een verpleeghuis verhuist.’ Ze vervolgt: ‘Wanneer iemand dementie heeft, is het niet alleen eenzaam voor diegene zelf, maar juist ook voor de omgeving.’ 

Over de e-learning zijn Jo en Lenie enthousiast. Jo benadrukt het belang van het samenwerken mét ouderen. Het zou daarbij ook waardevol zijn als de e-learning ingezet wordt op hogescholen. Ook schat hij de waarde van zingeving hoog in. ‘Het is zo belangrijk om zin te geven aan je leven. Dat zou een van de uitgangspunten moeten zijn bij ouderenzorg. Zingeving houdt je gezond.’  

Tot slot krijgen Susan Hupkens, docent-onderzoeker bij de Hogeschool van Rotterdam en Cynthia Dijk, welzijnscoach bij WVO Zorg, het woord. Susan vertelt: ‘er is veel aandacht voor eenzaamheid, maar zorgverleners realiseren zich nog onvoldoende hoe ze daar aandacht aan kunnen geven in hun werk. Daar is in de e-learning op een goede manier aandacht aan besteedt.’ Cynthia vult aan: ‘het mooie aan de e-learning is de mens die centraal staat. Jij als professional, maar ook de cliënt zelf. De e-learning is toepasbaar op jezelf, waardoor je de ander ook beter kunt begrijpen.’