Momentum voor een wijkgerichte aanpak

Programmanager Andy Clijnk (ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) vertelt hoe het programma Leefbaarheid en Veiligheid eind 2019 van start is gegaan. “Het Rijk was een tijd weg uit de wijk. Trends uit de Leefbaarometer toonden aan dat de kloof tussen ‘goede wijken’ en ‘slechte wijken’ toeneemt. Dit in combinatie met gebeurtenissen waaronder de moord op Derk Wiersum met de wijk als voedingsbodem voor zware criminaliteit, zorgden voor een ‘momentum’ dat de wijkgerichte aanpak hoog op de politieke agenda zette.”

De verkenningsfase van het programma zette in op een lerende aanpak. Ook startte een traject met vijftien grote gemeenten die al met het ministerie aan tafel zaten, bijvoorbeeld via de woondeals. In het minisymposium wil het ministerie de focus verbreden en ook met andere gemeenten in gesprek gaan.

Afronding verkenningsfase

In opdracht van het ministerie bracht het Verwey-Jonker Instituut alle resultaten uit de verkenningsfase samen in een synthesenotitie. Matthijs Uyterlinde, senior onderzoeker bij het Verwey-Jonker Instituut en auteur van rapport ‘Perspectief bieden’, schetst een beeld van waar we nu staan met de wijkaanpak:

'Niet de plek, maar de mens staat centraal. Structurele verbetering van de leefbaarheid en veiligheid van kwetsbare wijken start met het bieden van toekomstperspectief aan bewoners. Door te investeren in de kansen van bewoners op het gebied van onderwijs, werk, huisvesting en gezondheid. En zo te zorgen voor een prettiger leefklimaat en meer sociale cohesie en vertrouwen.'

→ Zie ook het nieuwsbericht over het rapport ‘Perspectief bieden: Bouwstenen voor de gebiedsgerichte aanpak van leefbaarheid en veiligheid in kwetsbare gebieden’

Krachten bundelen in het platform WijkWijzer

Mirjam Fokkema, projectleider Platform31, neemt het publiek mee in de achtergrond van WijkWijzer. 'WijkWijzer bundelt de krachten van een groot aantal partners met de ambitie voor een slagvaardige wijkaanpak. Er is veel kennis en WijkWijzer werkt graag samen met bewoners, gebiedsgerichte professionals en bestuurders. Deze groep is niet exclusief: iedereen kan aansluiten.'

WijkWijzer is van start gegaan als online vindplaats voor rapporten, praktijkvoorbeelden en activiteiten. Het platform wordt doorontwikkeld tot een actieve verbinder tussen vraag en aanbod. Zo is er de leergang ‘Slagvaardige wijkaanpak: Van oriëntatie naar uitvoering.’ Beleidsmakers bij gemeenten kunnen zich hier inschrijven voor de leergang.

Maak een goede start met een buurtagenda

'Niet de gemeente bepaalt wat er in de wijk gebeurt, maar de bewoners en de gebiedsprofessionals.' Radboud Engbersen, programmaleider Sociale Basis bij Movisie, vertelt over een buurtagenda als tool om een deel van de zaken die spelen in de wijk te tackelen. Een buurtagenda brengt de beleving van een buurt door bewoners (de leefwereld) en de beelden die gemeenten en andere partijen hebben (vanuit de systeemwereld) samen.

Dat zorgt voor een visie op de gewenste ontwikkeling van een gebied die door alle belanghebbende partijen wordt herkend en erkend. Zo’n gezamenlijke visie is essentieel om met een lange adem aan leefbaarheids- en veiligheidsvraagstukken in een buurt te kunnen werken. Het zorgt bovendien voor samenhang tussen projecten en maatregelen. Daarnaast draagt het eraan bij dat het proces van het werken aan een toekomstbestendige buurt in gezamenlijkheid en samenhang tussen de betrokken partijen gebeurt.

De handreiking ‘Hoe maak ik een buurtagenda?’ van Movisie en Platform31 geeft zeven bouwstenen waarmee je een vliegende start kunt maken met het opstellen van een buurtagenda. Of je nu beleidsmaker, wijkprofessional of bewoner bent. Van de handreiking is ook een handig factsheet gemaakt.

Leerroute over gemeenschapsvorming

De gemeenschap vormt de basis voor veerkrachtige wijken. Dit is het uitgangspunt van de verkenning over de rol van gemeenten bij gemeenschapsvorming. Marieke Koot, projectleider bij LSA bewoners (Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners), belicht de inzichten uit een verkenning naar het versterken van gemeenschappen samen met bewoners. Ze nodigt gemeenten uit om deel te nemen aan het leer- en intervisieprogramma ‘Gemeenten en gemeenschappen’.

→ Neem contact op met LSA bewoners voor informatie over deelname aan het programma

De wijkgerichte aanpak in de praktijk

Medewerkers van de gemeenten Zaanstad, Roosendaal en Haarlem delen tot slot hun ervaringen met een wijkgerichte aanpak. Bastiaan van der Valk vertelt hoe hij in de gemeente Zaanstad de versnippering in het aanbod voor jongeren aanpakt. Op 1 juli 2021 opende in Assendelft de eerste JongerenHUB, in 2022 volgen er meer.

In gemeente Roosendaal waren de vuurwerkrellen eind 2020 aanleiding om onderliggende problemen in verschillende wijken te analyseren en integraal aan te pakken. Harold van de Velde vertelt hoe de integrale aanpak geleidelijk van repressie naar preventie verschoof. Anne Michiels van Kessenich vertelt over de wijkaanpak in de Transvaalbuurt in Haarlem. Zij houdt een pleidooi voor meer losheid en minder strakke doelen die van bovenaf opgelegd worden. Zij noemt dat een ecologische manier van werken in de wijk.

Adviezen van deelnemers

Het is duidelijk dat het onderwerp leeft. De online deelnemers mengen zich via de chatfunctie actief in de discussie. Een deelnemer reageert gerustgesteld: “Als dit de grenswerkers zijn, dan komt het goed.” Ook waren er oproepen aan de Rijksoverheid: “Hierbij de uitnodiging om terug te komen in de leefwereld van burgers. Met de systeemwereld als middel.” En: “Tweede Kamer, doe je werk: investeer in de wijken.”

→ Bekijk de vragen (met antwoorden) en opmerkingen van de deelnemers

Blijf op de hoogte

Op de hoogte blijven van alles rondom het onderwerp ‘Slagvaardige wijkaanpak’ en de activiteiten die WijkWijzer organiseert? Meld je dan hier aan.