De sessies 

Sessie 1: Jacqueline Postulart, Klantmanager Wmo bij Servicecentrum MER voor de gemeente Maasgouw  

 Zij vertelt in haar sessie waarom zij het belangrijk vindt om aandacht te hebben voor mantelzorgers in het keukentafelgesprek. ‘Mantelzorgers zijn zo belangrijk in de zorg. Als die omvalt ben je verder van huis. Die aandacht moet dan ook verder gaan dan vragen wat een mantelzorger doet’, benadrukt ze. ‘Vraag vooral hoe het met de mantelzorger gaat en verwijs door als er hulp nodig is. Daar hoort ook doorvragen bij, want iemand zegt al snel: het gaat goed. Heb je twijfels of iemand wel vrijuit durft te spreken? Bel dan iemand later terug.’  

Daarnaast gaat ze in op haar samenwerking met het sociaal wijkteam. ‘Ik sluit aan bij hun overleg. Zo kun je snel schakelen met andere beroepskrachten, met diverse expertise en houd je de aandacht voor mantelzorgers ook warm in het sociaal wijkteam. Het heeft al verschillende aanmeldingen van de thuiszorg opgeleverd voor mantelzorgondersteuning. Aanmeldingen die we eerder niet hadden gekregen.’ 

Gouden tip
Zorg als Wmo-consulent dat je genoeg en voldoende aandacht besteedt aan een mantelzorger in het keukentafelgesprek. Dat doe je door open vragen te stellen: hoe gaat het met u? Hoe combineert u de zorg met uw werk? Verwijs ze door naar mantelzorgondersteuners als ondersteuning nodig is.  

Sessie 2: Wendy Huijbers, Sociaal werker bij Sociom in het Land van Cuijk  

 Zij vertelt hoe je de samenwerking tussen professionals en het informele netwerk rondom kwetsbare ouderen en hun mantelzorgers versterkt met Voorzorgcirkels. Ze deelt haar ervaringen over het opzetten van deze cirkels: ondersteuning voor en door inwoners, met ondersteuning van organisaties op het gebied van Wonen Welzijn en Zorg.   

‘Dit is op initiatief van inwoners en vrijwilligers tot stand gekomen. We vroegen ouderen: wat heb je nodig om langer zelfstandig thuis te wonen. Het antwoord: het versterken van het sociaal netwerk. Deze voorzorgcirkels kunnen ook helpend zijn voor mantelzorgers, omdat ouderen, vitaal en kwetsbaar, elkaar helpen.’ 

Gouden tip
Wil je de samenwerking met inwoners versterken? Betrek inwoners dan vanaf het eerste moment of sluit aan bij de ideeën die zij zelf hebben om hun omgeving leefbaar te maken. Ga er echt op af: organiseer bewonersavonden, betrek de ouderenbonden, ga het gesprek met ouderen aan. Kijk daarnaast samen met professionele en vrijwilligersorganisatie met wie je samenwerkt naar een gezamenlijke ambitie. Want elke organisatie heeft een eigen doel en eigen belang, maar kijk naar de maatschappelijke toegevoegde waarde en probeer elkaar daar op te vinden. 

Sessie 3 Hans Verbist, Geriatrisch consulent bij Tante Louise regio Brabantse Wal  

Hans legt uit dat hij het belangrijk vindt om niet alleen met open blik te kijken naar de mens met dementie en wat hij/zij nodig heeft, maar om ook de mantelzorger te ondersteunen. ‘Soms betrap ik mezelf erop dat ik alleen focus op de mantelzorger en bijna vergeet te luisteren naar de cliënt. Dat is ook wel logisch, want als de mantelzorger omvalt, valt vaak het hele systeem rondom de cliënt om. 

Hij vertelt over de samenwerking met andere organisaties en hoe dat werkt via het digitale platform OZOverbindzorg, met de mantelzorgers in de regie. ‘We zijn hiermee net begonnen en we merken dat het mantelzorgers meer overzicht geeft van wie er zijn betrokken. Het is makkelijk en snel, en overzichtelijk. Ook voor professionals levert het winst op. De mantelzorgers bellen minder, en dat bespaart dus veel tijd. Het geeft mantelzorgers bovendien rust om te weten dat alle professionals op de hoogte zijn.’  

Ook de inzet van technologieën om mantelzorgers te ondersteunen vindt hij belangrijk. ‘Dat kan rust en vertrouwen geven aan mantelzorgers. Denk bijvoorbeeld aan valsensoren en bedalarmen, Soms kan een client hierdoor langer thuis blijven wonen, waardoor de mantelzorger ook blij is.’ 

Gouden tip
Stel de mantelzorger gerust en gebruik waar mogelijk tools om gerust te kunnen zijn, zoals sensoren. Kijk ook wat er in de regio is voor mantelzorgers. Dat kan je blik verruimen. 

Sessie 4: Dian Paasman (Isala ziekenhuis) en Jeanine de Vos (Steunpunt mantelzorg Zwolle)   

Zij delen hoe zij een klantreis maakten van het pad dat mantelzorgers doorlopen bij ziekenhuisopname en -ontslag van hun naaste. Hierdoor zijn momenten zichtbaar geworden die van invloed zijn op een ‘zachte landing’ voor mantelzorgers terug in de thuissituatie.  

‘Als een naaste is opgenomen in een ziekenhuis, zorgt dat vaak voor turbulentie bij de mantelzorger. Opnames zijn vaak zo kort dat het een vrije val is voor patiënt en mantelzorger. Met de klantreis hebben de ervaringen van verpleegkundigen en mantelzorgers in kaart gebracht waar kansen liggen om te zorgen voor een veilige parachute voor mantelzorgers, zodat ze zacht landen als de patiënt weer naar huis gaat.’ 

Gouden tip 
Probeer de parachute van de mantelzorger steviger te maken door een mantelzorgmakelaar te betrekken, die is in het ziekenhuis vaak nog niet zo bekend. Vergeet de casemanager dementie vooral ook niet. Houd tot slot rekening met vraagverlegenheid bij de mantelzorger. Zo kijk je uit verschillende perspectieven naar wat nodig is voor een mantelzorger. 

Wil je zelf in een ziekenhuis aan de slag? Ga het gewoon proberen en zoek bijvoorbeeld een ingang bij ouderengeneeskunde, geriatrie, een transferverpleegkundige of de cliëntenraad. Het momentum is er.  

Landelijke organisaties 

Bij alle sessies waren ook landelijke belangen-, branche- en beroepsverenigingen aanwezig om te horen en te vertellen over wat zij kunnen doen. Zij kunnen immers onder andere een rol spelen bij het verspreiden van informatie over en het stimuleren van samenwerking. 

Zo was Anne Poppema er namens, medeorganisator MantelzorgNL. Over de sessie van Dian Paasman zegt ze. ‘Over medische zorg komen veel vragen bij de Mantelzorglijn van mantelzorgers die willen weten wat ze moeten doen als naaste thuiskomt. Daar valt een wereld te winnen. Dus ik ben blij om te horen dat Zwolle hier zo voortvarend mee bezig is. Wat ik zie is dat de rol van de mantelzorgmakelaar soms onderbelicht blijft. Er zijn er veel, maar doorverwijzing en gebruik ervan vraagt nog aandacht.’ 

Ook de achterban van VNG en V&VN, afdeling Transferverpleegkundigen waren aanwezig. Voor BMZM waren Monique Groote en Bonny Veenstra er. Cynthia Lionahr Vernie vertegenwoordigde Sociaal werk Nederland en Gea Koster en Lizet Klein Nagelvoort waren er namens BPSW. Gea: ‘Met belangstelling heb ik geluisterd over techniek inbrengen in de zorg in de sessie van Hans Verbist. Goed om te horen dat de mantelzorgers hier blij mee zijn. Ik heb ook eigen positieve ervaring hiermee. Ik vraag me wel af of er belemmeringen zijn om technologie toe te passen. Hoe kijkt de mantelzorger hier tegenaan? Wat heb je als professional nodig om toe te passen. En wat zijn de ethische dilemma’s? Goed om hierover door te praten.’  

Susan Kraaijeveld, beleidsmedewerker Informele zorg bij het ministerie van VWS onderstreepte aan het eind van de bijeenkomst ook het belang van betrokkenheid van landelijke partijen. Zij gaf aan dat ze hierover graag met deze partijen zou willen doorpraten tijdens een landelijke bijeenkomst in het najaar.