Sinds een aantal jaren is het registreren van geslacht onderwerp van gesprek en vindt ten aanzien van dit onderwerp een ontwikkeling plaats. Zo wordt geslacht inmiddels niet meer vermeld op diploma’s, visa, stempassen, museumjaarkaarten en persoonlijke ov-kaarten. Overheden, landelijk en lokaal, denken meer en meer bewust na over het nut van de registratie van sekse in de communicatie met burgers en de formulieren die ingevuld moeten worden.

Waarom geen sekseregistratie (meer)?

Soms heeft het registreren van geslacht een functie, maar vaker wordt dit onnodig geacht. De belangrijkste redenen om sekse niet meer te registeren zijn volgens de website van Atria:

• Privacy: onnodige registratie van persoonskenmerken is niet wenselijk vanuit het perspectief van de privacywetgeving, zoals de AVG. Registreer daarom geslacht/sekse alleen in gevallen waar dat strikt noodzakelijk is.
• Stereotypering: sekseregistratie draagt bij aan het in standhouden van stereotypen en gendernormen die voortkomen uit de indeling in ‘man’ en ‘vrouw’. Deze indeling en registratie impliceert dat er wezenlijke verschillen zijn tussen mannen en vrouwen, terwijl dit in veel situaties niet het geval is, en in ieder geval niet relevant.
• Er is meer dan binair: niet iedereen herkent zich in de indeling ‘man of vrouw’ en voor deze mensen, zoals trans en intersekse personen, is deze registratie onprettig en onvrij.

Het terugdringen van sekseregistratie zorgt er als neveneffect voor dat dataverwerking efficiënter en doelmatiger wordt. Het vermindert de hoeveelheid opgeslagen data.

Direct naar de toolkit

Juridische en technische belemmeringen

We zijn zo gewend aan het moeten aangeven of vragen naar sekse/geslacht en de keuze tussen twee opties, dat alleen al het ter discussie stellen ervan weerstand kan oproepen. De vraag is echter: is het echt nodig en relevant om te weten van welk geslacht een persoon is voor de situatie waarin er naar gevraagd wordt? Welke informatie geeft het je? Hiernaast kunnen ook juridische en technische belemmeringen een rol spelen. Dit speelt zeker bij overheden, waar systemen gekoppeld zijn aan de gemeentelijke basisadministratie en er vervolgens ICT-systemen gebouwd zijn vanuit de gedachte dat het een meerwaarde heeft om sekse te registreren. De overheid wil dat onnodige registreren nu beperken en stelt daarvoor instrumenten beschikbaar.

Afwegingskader en handreiking

Allereerst is er een checklist met een afwegingskader ontwikkeld waarmee lokale en landelijke overheden, bedrijven en organisaties, eenvoudig de huidige stand van zaken wat betreft de registratie van sekse in kaart kunnen brengen. Aan de hand van een aantal vragen en stappen helpt de chart scherp in beeld te krijgen wat het precieze doel is van sekseregistratie. Ook biedt het inzicht in de vraag of deze doelen behaald worden door de vragen die je stelt. Tot slot wordt er gevraagd een afweging te maken alvorens een besluit te nemen het mogelijk anders te doen. Hoe je het anders kunt doen, staat vervolgens beschreven in de handreiking.

In de handreiking worden voor de landelijke en lokale overheid en het bedrijfsleven voorbeelden gegeven van verplichte, nodige en onnodige sekseregistratie, en worden alternatieven genoemd. Tot slot zijn er een aantal goede voorbeelden uitgewerkt.

Aan de slag!

Dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) dit afwegingskader en de handreikingen heeft laten maken, maakt het nadenken over en inzetten van een verandering een stuk eenvoudiger dan het voorheen was. Een omslag blijft nodig, ook in het denken. Maar waar voorheen vooral gepionierd werd, zijn er nu concrete hulpmiddelen beschikbaar.

Naar de toolkit