Wat is de achtergrond van de campagne?

White Ribbon is in 1991 gestart in Canada, als reactie op de moordpartij op veertien vrouwen aan een universiteit in Montreal in 1989, door een man voor wie vrouwenhaat en antifeminisme expliciete motieven waren. Sindsdien zijn wereldwijd in meer dan zestig landen White Ribbon Campagnes georganiseerd.

In 2016 haalde Stichting Emancipator de campagne naar Nederland. Vanaf 2018 werkt Movisie samen met Emancipator, Rutgers, Doetank PEER, en vele andere partners aan het ‘Deltaplan voor het betrekken van jongens en mannen bij het voorkomen van geweld tegen meisjes en vrouwen’. Dit plan is continu in ontwikkeling, en omvat ook de White Ribbon Campagne. In 2019 organiseerden we tot nu toe onder meer een trainingsweekend, waar een breed scala aan activiteiten - georganiseerd door de deelnemers - uit is voortgekomen. Die activiteiten en de aandacht en beweging die ze genereren, vormen samen de White Ribbon Campagne.

De campagne vindt grotendeels plaats tijdens de internationale Sixteen Days of Activism Against Gender Based Violence. Deze periode van zestien dagen start op 25 november, de internationale dag voor de uitbanning van geweld tegen meisjes en vrouwen, en 10 december, de internationale dag van de mensenrechten.

Het doel van de White Ribbon Campagne en het Deltaplan is het betrekken van jongens en mannen bij het voorkomen van geweld tegen meisjes en vrouwen. Het betrekken van jongens en mannen (en dat expliciet maken) is zo belangrijk, omdat jongens en mannen nog onvoldoende als noodzakelijk onderdeel van de oplossing worden gezien. Terwijl negen op de tien plegers van geweld man is, wordt dat geweld vooral gezien als een probleem van degenen die het wordt aangedaan. Meisjes en vrouwen moeten maar op weerbaarheidstraining of een zelfverdedigingscursus. En jongens en mannen? Die blijven we gerust hetzelfde verhaal vertellen over wat ze moeten doen om een echte man te zijn. Met alle schadelijke gevolgen van dien.

Wat is het verhaal over mannelijkheid dat we jongens vertellen?

‘Kom, veeg je tranen weg, je bent toch een stoere jongen?’
‘Stel je niet aan, je bent toch geen (…)?’
‘Neem nu eens je verantwoordelijkheid, jij moet hier in huis voor brood op de plank zorgen!’
‘Heb je geen zin in me? Kom op zeg, wat voor man ben jij?!’

Ben je een jongen of een man, of werd of word je door anderen als jongen of man gezien? Dan kan het bijna niet anders dan dat je een of meer van deze uitspraken, of een variant erop, wel eens van iemand hebt gehoord. Samen vormen dit soort boodschappen het verhaal dat we vertellen aan kinderen die we opvoeden als jongens: toon geen kwetsbaarheid, wees niet emotioneel, werk hard en verdien (veel) geld, ga je eigen grenzen over, wees (hyper)seksueel en vooral ook hetero. En dit is pas het topje van de ijsberg.

Wat zijn de gevolgen van dit mannelijkheidsverhaal, en wie hebben daar last van?

De gevolgen van dit narratief zijn groot, zowel voor mannen zelf als voor hun omgeving. Voldoet een man niet ‘genoeg’ aan het plaatje? Dan krijgt hij van alles – van 'homo' tot 'mietje' – naar het hoofd geslingerd, vooral door andere mannen. En vaak blijft het niet bij verbaal geweld. Mannen proppen trouwens niet alleen elkaar, maar ook zichzelf in dat krappe mannelijkheidshokje.

De ‘straf’ op niet mannelijk genoeg zijn is dus best groot. En om maar niet gestraft te worden, gaan veel mannen ver. Bewijsdrang om als seksueel actieve hetero te worden gezien kan leiden tot het negeren of niet eens opmerken van grenzen van meisjes en vrouwen. De angst om als homo te worden gezien onder mannen, zeker onder jongeren, is enorm. Homo is nog steeds het meest gebruikte scheldwoord op scholen. Je kunt dus stellen dat traditionele mannelijkheidsnormen, naast geweld tegen vrouwen, óók geweld tegen LHBTI-personen in de hand werken.

Wat heeft dit met geweld tegen LHBTI-personen  te maken?

Onderzoek laat zien dat een van de hoofdoorzaken van antihomoseksueel geweld ligt in de ideeën die plegers hebben over mannelijkheid en vrouwelijkheid. De plegers ervan zijn ook veelal man. Zij hebben er sterke emoties bij en ergeren zich bijvoorbeeld aan ‘vrouwelijk’ gedrag bij mannen, de zichtbaarheid van homoseksualiteit of zijn bang om door een homo versierd te worden. 'Als het gaat om geweld tegen lesbische vrouwen, voelen mannelijke plegers zich buitengesloten, of afgewezen in hun mannelijke (hetero)seksualiteit. Trans personen die zichtbaar afwijken van het traditionele hokje 'man' of 'vrouw' hebben te maken met extreem en excessief geweld. (NOS: Waarom lhbti'ers kampen met discriminatie en geweld en wie ze lastigvalt). 'Geweld tegen LHBTI personen zou je dus ook 'gender based violence' kunnen noemen. In de kern heeft het immers te maken met afwijken van strikte mannelijkheids- en vrouwelijkheidsnormen.

Wat kan ik doen om bij te dragen?

Om te beginnen kun je je natuurlijk actief uitspreken tegen geweld, en er met mensen in je directe omgeving over in gesprek gaan. Wil je je er eerst eens wat meer in verdiepen? Dan is de website van Emancipator een goed startpunt. Wil je nog actiever bijdragen aan het voorkomen van geweld? Dan kun je je (als organisatie) aansluiten bij het Deltaplan. Ook kun je eens een kijkje nemen bij de andere projecten van Emancipator, bijvoorbeeld de workshops van IMAGINE over gender en mannelijkheid, geweld, en grenzen. Tot slot vind je op deze pagina een nog uitgebreider overzicht van kleine en grote acties die je kunt ondernemen.

Dit artikel is geschreven door Gijs Hablous, vrijwilliger bij Emancipator en eerder werkzaam voor Movisie.