Transcafé voor mensen met een licht verstandelijke beperking: ‘Ik voel me zoals ik me voel’

Nederland is sinds dit voorjaar een bijzonder initiatief rijker: ‘Transcafé LVB’. Doelgroep zijn transgender personen met een licht verstandelijke beperking. Op 16 oktober organiseren initiatiefnemers Gio en Jess de eerste bijeenkomst.

Gio en Jess, de drijvende krachten achter Transcafé BV, zijn echte actievelingen. Zo richtte Gio U-pride op, een personeelsnetwerk van de gemeente Utrecht dat ernaar streeft dat homo’s, lesbiennes en transgender personen zich ook op de werkvloer sociaal veilig kunnen voelen. Verder is Gio oprichter van Utrecht Gender Divers, een community die zich inzet voor de verbetering van de positie van transgender personen in de stad Utrecht. 

Portretfoto Jess

Jess (spreek uit: Jazz) is een trans man en heeft een licht verstandelijke beperking, dus is echt ervaringsdeskundig. Hij is erg actief in de lhbti+ community en houdt van zingen, dansen en toneel. ‘Dat is mijn uitlaatklep: op die manier kan ik zijn wie ik wil zijn. Het helpt mij om te groeien als man. Vanaf mijn vijftiende sta ik op podia, destijds was ik als man gekleed. Via mijn begeleider kwam ik voor het eerst in aanraking met dragkings. De laatste vier jaar kom ik uit als man.’

Aansluiting

Bij initiatieven binnen de transgender gemeenschap vinden transgender personen met een verstandelijke beperking meestal weinig aansluiting, zegt Gio. ‘Vanwege hun beperktere intellectuele functioneren zijn de meesten sociaal wat minder redzaam. Dus je uiten in Facebook-groepen kan dan lastig zijn. Er zijn wel steeds meer zorgorganisaties die initiatieven voor lhbti+ personen opzetten, maar daar melden zich (nog) weinig trans personen.’

Portretfoto Gio

Jess komt regelmatig bij Café Oké, een Amsterdams ontmoetingscafé voor mensen met een verstandelijke beperking en homoseksuele gevoelens. Het café valt onder het COC-project Zonder Stempel en staat open voor iedereen uit de lhbti+ community. ‘Mensen zoals ik, transgender personen, komen er echter weinig’, zegt Jess. ‘Meestal ben ik de enige trans man. In mijn eentje kan ik geen ervaringen uitwisselen.’

Reden om het plan op te vatten om iets speciaals op te zetten voor transgender personen met een licht verstandelijke beperking. Gelukkig was er al een begin gemaakt door andere transambassadeurs. Jess werkte bijvoorbeeld mee aan de ‘Transgender een toegankelijke gids’, die in 2019 uitkwam. Gio heeft als trans man en procesmanager ook extra kennis opgedaan door het initiatief te nemen om de online training Jong en Transgender te ontwikkelen. Via hun netwerkcontacten zoals Jessica en Mike, ontstond het idee om een soort café op te zetten. Gio: ‘Daarna hebben we Transvisie om ondersteuning gevraagd, een team opgericht en zo werd het Transcafé LVB een feit. Het initiatief hangt ook onder Transvisie. Jess heeft er de rol van ervaringsdeskundige, ik ben coördinator.’

Transgender persoon en non-binair persoon

Een transgender persoon is iemand die geboren is met een ander geslacht dan hoe die persoon zich van binnen voelt. Een non-binair persoon is iemand die zich niet man en niet vrouw voelt, maar iets er tussenin of juist geen van beide.

Erbij horen

Het Transcafé LVB wil aanvullend zijn op wat er is en eraan bijdragen dat ook mensen met een verstandelijke beperking en transgenders gevoelens, bij de community horen. Dit versterkt hun zelfvertrouwen en maakt ze minder eenzaam. Gio: ‘Vier keer per jaar willen we ontmoetingsbijeenkomsten organiseren bij zorginstellingen voor mensen met een verstandelijke beperking op verschillende plekken in het land. We zoeken hier nog organisaties voor. Als het vervoer van en naar de bijeenkomst een probleem is, denken we mee over een geschikte oplossing. Iedereen vanaf 18 jaar is welkom, maar als iemand 16 jaar oud is, wordt die niet uitgesloten. En als je wilt, mag je iemand meenemen naar de bijeenkomsten. Bijvoorbeeld een begeleider, familielid of vriend(in). Het kan allerlei emoties bij je losmaken als je voor het eerst naar zo’n bijeenkomst gaat. Daarom raden we aan om iemand mee te nemen met wie je het er nadien over kunt hebben.’

Transvisie en Transgender Netwerk Nederland

Transvisie zet zich in voor alle mensen met vragen rond hun genderidentiteit en voor hun familie, naasten en relevante omgeving. Transvisie is formeel een patiëntenorganisatie. Transgender Netwerk Nederland (afgekort TNN) is een organisatie die zich landelijk inzet voor de emancipatie van transgender personen en hun naasten. Het streven is een genderdiverse samenleving mogelijk maken.  

Ervaringen uitwisselen

Tijdens de bijeenkomsten in Transcafé LVB zullen spelletjes worden georganiseerd en kunnen bezoekers met elkaar kennis maken. En er is veel ruimte voor het uitwisselen van ervaringen over transgender gevoelens. ‘Ook willen we mensen uitnodigen die al wat verder zijn in hun proces’, zegt Gio. ‘Denk aan een trans man, trans vrouw of non-binair persoon die vertelt over eigen ervaringen de stappen die ze hebben gezet. Of aan een trans vrouw die komt vertellen hoe je je het beste op kunt maken of kleden. Maar we willen vooral aansluiten bij de vragen waar de mensen zelf mee komen. Dus als mensen ons mailen of bellen, om zich op te geven, mogen ze ook aangeven waar ze het in de volgende bijeenkomst over willen hebben. Wij gaan dan we kijken of we dat kunnen organiseren.’ Gio en Jess hebben al geregeld dat er op de bijeenkomsten een boekenstand is met relevante informatie. 

'We willen vooral aansluiten bij de vragen waar de mensen zelf mee komen'

Coming-Outdag 

De initiatiefnemers van ‘Transcafé LVB’ vinden Coming-Outdag belangrijk, ook voor transgender personen met een beperking. Jess: ‘Ik heb 46 jaar geworsteld met de vraag wie ik nou eigenlijk ben. Ik kon daar geen woorden voor vinden en mijn ouders konden mij daar niet bij helpen. Uiteindelijk kreeg ik hulp van Perspectief, een organisatie die ambulante hulpverlening geeft bij ggz-problematiek. Op basis van mijn eigen coming-out schreef ik een verhaal: ‘Rupsje wordt een vlinder’. Dat heeft me erg geholpen. Ik vind het fijn om mezelf te zijn.’

Gio herkent het verhaal van Jess en diens inspanningen om zijn geslachtsregistratie in zijn paspoort te veranderen en windt zich op. ‘Om dat voor elkaar te krijgen heeft iedereen in Nederland en deskundigenverklaring van een psychiater of psycholoog nodig, die vertelt dat je niet gek bent maar transgender. Maar voordat je een gesprek met een deskundige hebt geregeld, ben je een of twee jaar verder. Jess staat op de wachtlijst voor zo’n gesprek. Enorm frustrerend. Het botst enorm met het idee van Coming-outdag en trots zijn op jezelf dat iemand anders - een deskundige - moet verklaren hoe jij je voelt.  Voor mij staat dat haaks op Coming-Outdag.’

Jess sluit zich daarbij aan: ‘Als je de gevoelens die je hebt, accepteert, dan moet dat genoeg zijn. Die bevestiging van een ander heb ik niet nodig. Ik voel zoals ik me voel.’

Droom 

Gevraagd naar hun dromen over de toekomst zegt Jess: ‘Op een boerderij wonen waar iedereen kan zijn wie die wil zijn, mensen met en mensen zonder beperking. Transcafé LVB is voor mij stap één in die richting.’ Gio: ’Mijn droom is dat transgender personen op een normale manier bejegend worden. En dat transpersonen met een licht verstandelijke beperking onderdeel uitmaken van de trans community, zodat ze daar steun ondervinden, vriendschappen kunnen sluiten en voelen dat er velen zijn zoals zij. Dat gun ik iedereen.’

Meer informatie over de toekomstige bijeenkomsten van ‘Transcafé LVB’ vind je hier.