Utrecht Omarmt: de aanpak van eenzaamheid onder de loep
Net als in de rest van Nederland staat het thema eenzaamheid ook in Utrecht hoog op de agenda. Uit de Gezondheidsmonitor Utrecht bleek eerder dat in 2016 het aantal mensen dat zich ernstig eenzaam voelt sterk toenam. Dat was een van de redenen om in 2018 een lokale aanpak van eenzaamheid op te starten. Hoe staat de aanpak er nu voor? Movisie voerde een tussenevaluatie uit.
Op 29 maart 2019 lanceerde de gemeente de lokale aanpak van eenzaamheid met de ‘Routekaart: routes naar verbinding’. De Routekaart geeft in het kort weer waar de Utrechtse aanpak voor eenzaamheid voor staat. Het laat onder ander zien dat er in de levens van mensen verschillende schakelmomenten zijn waardoor zij uit hun situatie van (dreigende) vereenzaming kunnen komen. Het begint vaak met ‘signaleren’. Dat is dan ook een belangrijke focus van de Utrechtse aanpak. Uitgangspunt daarbij is dat allerlei partijen kunnen signaleren, ook de bakker, de notaris en medewerker van de supermarkt. Verder gaat de aanpak uit van het versterken van de gemeenschap om vereenzaming te voorkomen. Zorg- en welzijnsprofessionals zijn hierin ondersteunend aan wat de Utrechtse samenleving zelf op kan pakken.
Hoe de buurtcaravan in de Vogelenbuurt vitaliteit stimuleert
Supermarkt Jumbo, buurtteams en Beter Thuis werken in de Vogelenbuurt samen om eenzaamheid in de buurt te verminderen. Met een ouderwetse caravan staan zij in de wijk om de saamhorigheid te versterken en een uitgebreid programma rondom vitaliteit aan te bieden. 'Mensen met elkaar in contact brengen en hulpvragen aan mensen koppelen die tijd hebben om zoiets op te pakken. Dat is waar ik me mee bezig hou.'
Netwerkaanpak van eenzaamheid
Als vorm koos de gemeente voor een zogenaamde ‘netwerkaanpak’ en richtte het netwerk ‘Utrecht Omarmt’ op, waarin met nadruk ook partijen van buiten het sociale en zorgdomein welkom zijn. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is de ‘al doende lerende’ manier van werken met elkaar. Er zijn geen vooraf vastgestelde doelen, maar het netwerk speelt met actiecoalities in op actuele knelpunten.
Fietskoeriers met tijd en aandacht voor inwoners
Met plezier en passie bezorgen de koeriers van de Fietskoerier Utrecht pakketjes bij mensen door heel Utrecht. 'Aandacht hebben voor de medemens past binnen onze bedrijfsfilosofie, maar ook heel erg bij de mensen die er werken. Je gooit niet het eten zomaar neer. Maar zegt: zal ik het voor u op het aanrecht zetten? Of zal ik het papier meenemen?'
Na ruim een jaar is er veel in gang gezet en gebeurd. Het is gelukt om een divers samengesteld netwerk op te richten met meer dan 200 deelnemers, waarin veel enthousiasme en energie zit. In verschillende actiecoalities werken de leden van het netwerk aan actuele vraagstukken waarvoor zij zich in willen zetten, zoals bijvoorbeeld de bewustwordingscampagne ‘Stel je voor’. Ontmoetingen die in het netwerk tot stand komen, leiden bovendien tot ‘out of the box’-oplossingen.
Dankzij een thuiskok weer plezier in het eten
Stichting Thuisgekookt koppelt mensen in een kwetsbare situatie, die het lastig vinden om een verse maaltijd op tafel te krijgen aan thuiskoks in de buurt. Dit zijn veelal mensen in de wijk die zich hiervoor hebben aangemeld en het leuk vinden om te koken voor iemand anders. 'Ons hogere doel is om mensen met elkaar in contact te brengen, het liefst mensen die zo dicht mogelijk bij elkaar in de buurt wonen.'
Aanscherpen aanpak
Uit het rapport 'Tussenevaluatie van de Utrechtse aanpak van eenzaamheid' blijkt dat er naast de succesverhalen ook mogelijkheden zijn om de aanpak aan te scherpen, zodat deze zich tot een sterke en volgroeide aanpak kan ontwikkelen. Daarbij staat het verduidelijken van de aanpak voorop. Duidelijkheid is nodig over waar de aanpak voor staat en wat ieders rol binnen het netwerk is. Verder liggen er kansen om met het netwerk het signaleren verder te verbeteren en beter zicht te krijgen op de behoeften van mensen die vereenzamen.
Door de coronacrisis dreigen er bovendien nieuwe groepen zich terug te trekken en te vereenzamen. Het bereiken van hen is een uitdaging op zich, waar het netwerk mogelijk een rol in kan spelen. Ten slotte gaat de Utrechtse aanpak sterk uit van de ‘sociale basis’ en kiest het daarmee voor een meer preventieve insteek. Dat verklaart mogelijk het relatief kleine aantal activiteiten dat zich richt op meer ernstige vormen van vereenzaming. Cijfers over de grootte van deze groep en onderzoek naar de behoefte van de groep kunnen daarin meer inzicht geven.
Peersupport werkt bij aanpak psychische problematiek en eenzaamheid
Vanuit Enik Recovery college kunnen mensen die te maken hebben met ontwrichting door psychische problematiek of verslaving werken aan hun eigen herstel. Enik wordt volledig gerund door peers, en besteedt in het programma veel aandacht aan het thema eenzaamheid en het doorbreken hiervan. 'Er ontstaan nieuwe vriendschappen en mensen gaan op weg naar nieuwe wegen in de samenleving.'
Download het rapport 'Utrechtse aanpak van eenzaamheid' (pdf)
