'Veel mensen vinden de weg naar het welzijnswerk niet'

Over de brugfunctie van ervaringsdeskundigen

Astrid Philips (Team ED) en Gerdien Rabbers (Samen Sterk Zonder Stigma) zijn partners van de vierde Movisie Participatieprijs. In een interview met Jelle Guijt vertellen zij over de kloof tussen sociaal werkers en de mensen die hun hulp dringend nodig hebben en hoe ervaringsdeskundigen soms een brug kunnen zijn.

Op welke manier komt jullie organisatie in aanraking met ervaringsdeskundigheid?

Gerdien: Ons doel is psychische aandoeningen bespreekbaar te maken. Daarbij is het cruciaal om te werken met mensen met ervaringen. Zij gaan bijvoorbeeld met grote organisaties het gesprek aan over stigma’s en psychische diversiteit. En ook binnen de GGZ zelf is veel sprake van vooroordelen en buitensluiting. Men moet zien dat iemand veel meer is meer dan alleen zijn ‘ziekte’.

Astrid: We bestaan er uit. We zijn een sociaal uitzendbureau en hebben 80 ervaringsdeskundigen in onze pool, waarvan 40 heel actief. Zij krijgen voor en tijdens hun inzet training en begeleiding. We geven ook trainingen aan welzijnswerkers en beleidsambtenaren. Ook hebben we de ‘vliegende brigade’. Deze ervaringsdeskundigen gaan de wijk in en vormen een brug tussen moeilijk bereikbare doelgroepen en het welzijnswerk.

Wat maakt jullie bijdrage zo belangrijk?

Astrid: We merkten dat heel veel mensen de weg naar het welzijnswerk niet vinden. Mensen moeten tegenwoordig steeds meer zelf kunnen en meer eigen regie nemen. Dat is voor veel mensen nog moeilijk. Wij willen er zijn voor mensen die tussen wal en schip raken. Of dat nou gaat om armoede, schulden of GGz-problematiek dat maakt niet uit.

Gerdien: Mensen participeren al, maar stigma’s zitten daarbij vaak nog in de weg. Dat werkt van twee kanten. Als je buitengesloten wordt, dan laat je je ook buitensluiten. Wij dragen er enerzijds aan bij dat mensen met een psychische aandoening zelf meer open staan en steviger in hun schoenen staan. Anderzijds lukt het om bij grote bedrijven psychische diversiteit op de agenda te krijgen.

Participatieprijs over ervaringsdeskundigheid

Het thema van de vierde Participatieprijs is ‘Deskundig door ervaring’. 116 projecten dingen mee. Op 15 april reikt Pieter Hilhorst zeven prijzen uit namens de jury. Maar wie verdient volgens u de Publieksprijs? Breng vanaf 28 maart uw stem uit op Facebook. Aanmelden voor de uitreiking kan vanaf 1 maart via www.movisie.nl/participatieprijs.

Ondervinden jullie problemen in jullie werkwijze? Hoe lossen jullie dat op?

Astrid: We merken dat hulpverleners in het sociale domein het spannend en soms moeilijk vinden om met ons samen te werken. Kunnen we het werk wel aan en zijn we zelf wel genoeg hersteld? We lossen dit op door onszelf te laten zien. We gaan de buurt in, naar inlopen, vergaderingen, wijktafels en netwerkborrels. Door zichtbaar te zijn neem je veel onzekerheden weg.

Gerdien: Het is niet altijd makkelijk, zeker niet voor onze ambassadeurs. Die steken hun nek uit, zitten echt in de voorhoede. Acceptatie en participatie is er gewoon nog niet op het niveau dat wij willen. Iemand kan zich op een vervelende manier gaan gedragen als hij bijvoorbeeld een psychose krijgt. Anderen kunnen daar bang van worden en iemand buitensluiten. Dat is de realiteit waar je rekening mee moet houden. Maar daar kun je wel iets aan doen door uit te leggen dat een psychose iets tijdelijks is en niet per se gevaarlijk. Dat moeten we blijven uitleggen en laten zien.

Waarom vinden jullie het belangrijk om betrokken te zijn bij de participatieprijs?

Gerdien: Wat je ziet is dat het heel vaak gaat óver bepaalde doelgroepen. Maar het is cruciaal dat het mét die doelgroepen gaat. Dus ik ben heel blij dat de Participatieprijs er is. Zo worden projecten die dat doen in het zonnetje gezet en kunnen goede voorbeelden verspreid worden.

Astrid: We zijn gericht op meer participeren en via de Participatieprijs worden we nog meer gezien, juist door mensen die ons niet kennen. De kracht van ons is dat de mensen die wij bezoeken en ondersteunen ook weer bij ons in de pool kunnen komen. Het is een wisselwerking, waar mensen hun eigen kracht ontdekken. Waar het vooral om gaat is dat ze een plek hebben waar dat kan. We creëren de ruimte om jezelf te ontwikkelen.

Wat zijn andere interessante initiatieven die met ervaringsdeskundigheid werken?

Gerdien: Zonder andere mooie initiatieven te kort te doen vind ik de Anti-Stigma Jas van ervaringsdeskundige Ahmet Turkmen een hele mooie. Door de jas aan te trekken ervaren mensen hoe het voelt om als verslaafde ‘volgeplakt’ te worden met vooroordelen. Het symboliseert prachtig dat er onder de jas die iemand aanheeft een persoon zit die veel meer is dan alleen zijn verslaving.

Astrid: Het zelfregiecentrum in Venlo en ‘Samen één’ in Gorinchem vind ik mooie projecten. Als ik naar Amsterdam kijk ben ik heel kritisch. Het is daar bijna allemaal hokjesdenken. Wij willen juist van die hokjes af. Ieders ervaringskennis is waardevol om in te zetten, of je nou visueel beperkt bent of in een rolstoel zit.