Verduurzamen aanpak eenzaamheid met beperkte financiële middelen
Veel gemeenten hebben te maken met financiële tekorten door hoge uitgaven aan Wmo en jeugdzorg. De coronacrisis zet de begroting nog verder onder druk. Hoe zorg je ervoor dat je, ondanks beperkte middelen, zo veel mogelijk bereikt met je activiteiten? Waar zet je in elk geval op in? En wat kost weinig en levert op de lange termijn veel op? Kortom, hoe verduurzaam je in deze tijd je aanpak van eenzaamheid?
Jan Willem van de Maat, als expert werkzaam bij Movisie, vertelde tijdens de leerbijeenkomst op 17 november over de huidige uitdaging van de aanpak van eenzaamheid: ‘Al meer dan de helft van de gemeenten zijn bezig met een aanpak van eenzaamheid. We zien nu alleen dat gemeenten te maken krijgen met tekorten. De gedachte van de decentralisatie was dat als zorg en ondersteuning dicht bij mensen wordt georganiseerd, deze zorg en ondersteuning lichter en goedkoper zou worden. Dat is niet uitgekomen. Bovendien zorgt de coronacrisis voor extra uitgaven en tekorten.’
‘Bij beperkte middelen is het belangrijk om voort te bouwen op wat er al is. Is het aanbod dekkend en voldoende divers? Je kunt ook naar de kwaliteit van het bestaande aanbod kijken; wat kunnen we verbeteren? Daarnaast lopen er vaak al programma’s binnen gemeenten waar je bij aan kunt sluiten, zoals programma’s rondom Langer Thuis wonen. En durf ook verbinding te zoeken met andere beleidsterreinen zoals sport en cultuur. Veel activiteiten binnen deze sectoren voorkomen immers dat mensen vereenzamen.’
Wat kost relatief weinig en levert op de lange termijn veel op? Van de Maat noemt vier aspecten: deskundigheidsbevordering, signaleringssystematiek, bewonersinitiatieven en samenwerken en afstemmen. Om de aanpak te verduurzamen is het bovendien belangrijk om politiek draagvlak te organiseren. Treed in contact met wethouders en raadsleden, bijvoorbeeld door een bijeenkomst voor raadsleden te organiseren. Laat zien hoe de aanpak vordert, hoe je met elkaar leert en verbetert. De inzichten, ervaringen en overtuigingskracht van ervaringsdeskundigen kunnen daarbij helpend zijn. Ten slotte is het voor het verduurzamen op de lange termijn van belang om eenzaamheid expliciet op te nemen als doel bij de subsidieverlening; als initiatieven of organisaties zich specifiek op het verminderen van eenzaamheid richten, moeten ze daar ook op langere termijn subsidie voor kunnen ontvangen.’
Inspiratie vanuit drie gemeenten
‘In Stein hebben we momenteel te maken met tekorten op het sociaal domein. Voor eenzaamheid is er geen budget meer vrijgemaakt. Maar dat betekent niet dat we niets doen op dit thema. Er zijn veel burgerinitiatieven en veel mensen die iets willen betekenen. Wij stimuleren en faciliteren deze initiatieven door ze aan elkaar te koppelen. Deze initiatieven kunnen van elkaar leren en elkaar stimuleren. De Heemkundevereniging, een vereniging die zich bezighouden met de geschiedenis van ons dorp, heeft nu een tabletproject, zodat mensen thuis of ouderen in het verzorgingshuis ook mee kunnen doen. Zo breiden ze hun doelgroep uit en werken ze samen met ouderenbond KBO.’ - Britt Stoks (beleidsmedewerker gemeente Stein)
‘Vanuit passie voor het onderwerp zijn we enkele jaren geleden gestart met een platform; verschillende mensen uit verschillende organisaties. We hebben organisaties betrokken die dezelfde passie hadden. Dat leidde tot veel initiatieven in de week tegen eenzaamheid. Vervolgens hebben we de groep uitgebreid. We richten ons op ‘doen’, niet op ‘praten’. We kijken naar wat er is, wie sluit aan, wat kunnen we samen doen. Dat werkt hier op Walcheren.’ - Mira Weber (projectleider platform eenzaamheid Walcheren)
‘In Zoetermeer hanteren we de community-aanpak. Daarin maken we de beweging van ontmoeten naar werken aan betekenisvolle relaties. We zijn gestart met politiek draagvlak, zo waren een aantal wethouders nauw betrokken. We wilden eenzaamheid begrijpen en signaleren om vervolgens een duurzame aanpak op te zetten. Vanuit een VIP-diner, met partijen die betrokken zijn bij het onderwerp, zijn afspraken gemaakt en nieuwe samenwerkingen opgestart, bijvoorbeeld met ondernemers.’ - Anouk Logtenberg (beleidsadviseur gemeente Zoetermeer)
‘Ik vond het een hele nuttige sessie, waar ik veel uit meeneem. Zowel de inleiding van Movisie als de uitwisseling met deelnemers vond ik inspirerend!’ - Anouk Logtenberg (Gemeente Zoetermeer)
Inzichten van deelnemers
- ‘Voldoende financiële middelen is niet de gouden oplossing, het gaat ook om het opzoeken en stimuleren van de passie op het thema eenzaamheid’
- ‘Ik ben geïnspireerd door het gedachtegoed van positieve gezondheid, daar ga ik me in verdiepen’
- ‘Klein beginnen in de gemeente en aansluiten bij andere beleidsterreinen’
- ‘Ondernemers betrekken bij eenzaamheidsplatform, of lokale coalitie, om actiegerichtheid in te brengen’
- ‘Benutten ervaringsverhalen’
- ‘Aanpak eenzaamheid doe je samen met partners en inwoners in de gemeente’
- ‘Uitgaan van en sturen op passie’
- ‘Politiek commitment werkt’
- ‘Verbindingen leggen met collega’s in de regio’
- ‘Ga creatief om met beschikbare middelen’
‘Het is interessant om te horen hoe andere gemeenten aan de slag gaan met dit onderwerp. En goed om te weten dat we met zijn allen bezig zijn met dit onderwerp!’ – Dewi van Maaren (Gemeente Den Bosch)
