Adviesvragen komen uit alle hoeken van de samenleving. Van gebedsvoorgangers van verschillende geloofsgemeenschappen, docenten en sociaal werkers tot jongeren van een politieke partij. En hoewel hun achtergronden totaal verschillen, delen ze de vraag: hoe kunnen we met elkaar in verbinding blijven? Die vraag is vaak gerelateerd aan de situatie in Palestina en Israël, die ook in Nederland impact heeft op het (samen)leven van mensen. Dagelijkse schokkende beelden van het menselijk leed en de ellende die zich in Gaza en ook in Israël afspeelt laten niemand onberoerd. Maar iedereen gaat hier anders mee om. Ofwel, mensen hebben verschillende strategieën om hun gedachten en gevoelens hierover te kanaliseren. De een organiseert een inzamelactie of neemt deel aan een demonstratie, de ander deelt uitgesproken standpunten via sociale media en weer een ander vermijdt juist elke discussie. Deze verschillen kunnen leiden tot onderling onbegrip, ongemak, spanning of zelfs conflict. Hoe ga je hier mee om?

1. Houd het dicht bij jezelf

‘Het belangrijkste advies dat ik hierin steeds opnieuw geef is: houd het dichtbij huis, dicht bij jezelf.'

Annemarie van Hinsberg: ‘Het belangrijkste advies dat ik hierin steeds opnieuw geef is: houd het dichtbij huis, dicht bij jezelf. Juist omdat het om zo een groot onderwerp gaat, kun je je lamgeslagen voelen, het is belangrijk om vragen over polarisatie rond deze grote onderwerpen terug te brengen tot je eigen cirkel van invloed. Onderzoek wat jouw verantwoordelijkheid en rol is, vanuit je positie in een organisatie én als mens. Van daaruit kun je bepalen: wat kan ik doen om een verschil te maken?’ De voorbeelden hieronder laten verschillende manieren zien van hoe je hieraan invulling kunt geven.

2. Toon empathie

Van Hinsberg noemt twee voorbeelden die ze tegenkwam op haar tijdlijn op Facebook. ‘Een Marokkaans-Nederlands meisje wilde na 7 oktober op haar school een inzamelactie organiseren voor de slachtoffers in Gaza. De school gaf hiervoor alleen toestemming als deze actie ook voor de Israëlische slachtoffers zou zijn. Op een andere school verscheen na 7 oktober een leerling met een keffiyeh (Palestijnse sjaal) op school. De jongen werd geschorst.’

Beide voorbeelden laten volgens Annemarie van Hinsberg zien hoe het niet moet. ‘Beide scholen tonen geen empathie voor de belevingswereld van de jongeren maar leggen hun eigen ideeën en principes aan hen op. Hiermee vergroot je een gevoel van sociale onveiligheid en wij-zij-denken. Niet alleen voor deze twee leerlingen maar ook voor andere leerlingen die met vergelijkbare gevoelens rondliepen. Je kunt dit voorkomen door je eigen ideeën even te parkeren en je in te leven in de ander. Stel bijvoorbeeld de vraag aan de jongen waarom hij die sjaal draagt in plaats van gelijk te veroordelen. Uit onderzoek weten we dat dit werkt. Je kunt in dit artikel meer lezen over methodieken die op empathie gebaseerd zijn en goed werken: Israël-Palestina: hoe blijven we in Nederland in verbinding?

3. Zet in op dialoog

'Uit onderzoek weten we dat debat of discussie niet werkt om verschillen te overbruggen.'

De jongerenafdeling van de politieke partij NSC (Jong Sociaal Contract) kreeg signalen dat leden het lastig vonden om met elkaar in gesprek te gaan over de situatie in Palestina en Israël. Ook vonden sommige leden berichten van anderen in de WhatsAppgroep kwetsend. Het bestuur van deze jongerenafdeling organiseerde een bijeenkomst om met elkaar in dialoog te gaan. De vorm van een dialoog was nieuw voor hen. Als politici in spé waren ze gewend om het debat aan te gaan waarbij meningen juist tegenover elkaar staan. Uit onderzoek weten we dat debat of discussie niet werkt om verschillen te overbruggen. Integendeel: mensen komen nog sterker tegenover elkaar te staan. Want mensen zullen niet snel water bij de wijn doen als het gaat om hun principes of over hun geloof. Wat wel werkt is (semi gestructureerde) dialoog. Een gesprek waarbij je dicht bij jezelf blijft en naar elkaar luistert. Waarbij elke deelnemer de ruimte krijgt om te vertellen hoe die kijkt naar de situatie en wat het met jóu doet. Het doel is niet, zoals bij een debat of discussie, om elkaar te overtuigen. Op deze wijze werden perspectieven naast elkaar geplaatst in plaats van tegenover elkaar. De deelnemers konden zich zo in elkaar inleven wat ook weer leidde tot empathie.

4. Stel een duidelijke norm

Voorgangers en bestuursleden van de verschillende geloofsgemeenschappen in de gemeente Sliedrecht maken zich zorgen over de verharding in de samenleving en groeiende polarisatie. Op initiatief van de burgemeester kwamen ze bij elkaar om te bespreken hoe zij voor meer verbinding kunnen zorgen in hun gemeente. Als voorgangers hebben zij een belangrijke positie in hun gemeenschap. Zij kunnen vanuit die positie het goede voorbeeld geven en een norm stellen ten aanzien van respectvolle omgang. Ook als onderling grote verschillen bestaan, zoals over de situatie in Israël en Palestina. Uit onderzoek weten we dat rolmodellen grote invloed kunnen hebben door het goede voorbeeld te tonen, zeker als zij status of gezag hebben. Door samen te komen voor het gemeenschappelijk belang van respectvolle omgang geven zij hiervan meteen het goede voorbeeld.’