Vier deskundigen over de herontdekking van de sociale basis
Het begrip ‘sociale basis’ is momenteel populair in het sociaal domein. Maar waarom en wat is dan de meerwaarde? Zorg + Welzijn interviewde vier deskundigen over de herontdekking van de sociale basis. ‘Het lijkt meer een beleids- dan een werkterm te zijn.’
'Zonder sociale basis is er geen transformatie'
Lou Repetur, expert innovatie sociale sector bij Movisie
‘We hebben een lange tijd van individualisering en neoliberale uitgangspunten achter de rug waar weinig is geïnvesteerd in samenlevingsopbouw en hoe we met elkaar willen omgaan. Ik geloof niet dat we in Nederland vijftig jaar geleden veel meer met elkaar verbonden waren. Toen waren er ook schotten, dat noemde we verzuiling. En had je tweedelingen, tussen randstad en platteland bijvoorbeeld. Maar we hadden ook een sterk opkomend sociaal werk dat emancipatorisch werkten. Binden en verbinden gaat niet vanzelf, daar moeten we als samenleving moeite voor doen. Daarnaast leven we nu in een samenleving met een transformerend zorgstelsel. Waarin mensen meer zelf en samen moeten doen, we meer willen vroegsignaleren en er minder van bovenaf geregeld wordt. Is er geen sterke sociale basis? Dan is dit niet mogelijk. Hier mogen we kritischer op zijn als sociaal werkers.'
Op de 3e dinsdag van september wordt het nieuwe regeringsbeleid gepresenteerd en het nieuwe werkjaar geopend van de Eerste en Tweede Kamer. Op de 4e dinsdag van september bespreken diverse topsprekers bij de Beleidsdag Sociaal Domein de actuele maatschappelijke kwesties met jou als gemeente. En zij bieden je concrete daaruit voortvloeiende beleidsuitgangspunten en handvatten om op de actuele ontwikkelingen in het sociaal domein in te spelen. Met welke uitdagingen moet je het komende jaar rekening houden? Lees meer en meld je aan voor de Beleidsdag Sociaal Domein op 25 september 2018.
Lou Repetur is één van de sprekers. Zij praat je bij over waarom Nederland juist nu een sterke sociale basis nodig heeft, wat de verschillende perspectieven hierop zijn én tegen welke dilemma's het sociaal domein aanloopt in de versterking van die sociale basis.
'De kunst is om aan te sluiten bij wat al gebeurt'
Nico de Boer, meedenker in het sociaal domein
'Het is lastig de sociale basis van bovenaf te verbeteren. Het is namelijk niet zo dat als je een goede strategie bedenkt en die uitrolt over het land, je een goede sociale basis hebt gerealiseerd. De kunst is juist om aan te sluiten bij wat er op basisniveau al gebeurt. En dat verschilt per wijk, sterker nog, misschien wel per straat. Als je dat van bovenaf gaat herorganiseren, loop je een groot risico dat je meer kapot maakt dan dat je iets verbetert. Dat betekent dus ook dat je het niet moet aanpakken op een overheidsmanier waarbij je uitgaat van eenheid, rechtvaardigheid en gelijkheid. De sociale basis gaat juist uit van ongelijkheid. Zoek de plekken waar sociaal gedrag zich manifesteert, in de ene straat is dat misschien de kerk, in de andere de sportschool, sluit daarop aan en kijk of je dan een heel subtiel zetje kunt geven om de sociale basis te versterken.’
'Het beroep doen op vrijwillige inzet verdient aandacht'
Suzanne Lecluijze, beleidsmedewerker sociale basis bij de gemeente Eindhoven
‘Al voor de decentralisatie is in Eindhoven een systeeminnovatie van het sociaal domein ingezet onder de noemer ‘WIJeindhoven’. Essentieel voor het slagen van deze innovatie is dat inwoners vanuit hun eigen talenten en zoveel mogelijk via hun sociale omgeving verantwoordelijkheid (kunnen) nemen om stappen te zetten en mee te doen. Waar mogelijk willen we een beweging maken van tweedelijnszorg naar ondersteuning door de eerste- of nuldelijn. Die nuldelijn noemen we de sociale basis. In de sociale basis gaat het om het versterken van zelfredzaamheid en “samenredzaamheid”. We doen daar een steeds groter beroep op door bij elke ondersteuningsvraag te kijken wat een inwoner, met zijn/haar netwerk, zelf kan betekenen. Het is daarom van belang dat de sociale basis op volle kracht is en leeft. Dat vraagt ons als gemeente om te investeren en te faciliteren. Dat doen we bijvoorbeeld door (inwoners)initiatieven gericht op het versterken van onderlinge betrokkenheid te ondersteunen. Daarnaast zijn we, met de stad, bezig met het ontwikkelen van plekken in de buurt waar ondersteuning laagdrempelig wordt aangeboden.'
'Het is meer een beleids- dan een werkterm'
Sjef van der Klein, Sociaal Werker van het Jaar 2018
‘Als je aan de sociale basis wilt werken, is het in elk geval van belang dat iedereen weet wat dat is, wat volgens mij nu niet het geval is. Het lijkt meer een beleidsterm te zijn dan een werkterm. Als we de sociale basis echt verder willen versterken, denk ik dat het van belang is dat we met elkaar vaststellen wat de sociale basis is, wie er deel van uitmaakt en hoe we de sociale basis, met elkaar, gaan versterken. Daar ligt een rol voor bijvoorbeeld het onderwijs, buurtbewoners en politie. Ook sociaal werkers kunnen een grote rol spelen. Als buurtondersteuner doe ik dat bijvoorbeeld door sleutelfiguren in de wijk met elkaar te verbinden en door aanspreekpunt voor partners en bewoners te zijn en een groot netwerk te creëren in een buurt. Benut de regelkracht en de talenten in de wijk, het sociaal kapitaal dus, dat helpt volgens mij als je de sociale basis wilt versterken.’
Dit artikel is een bewerking van een artikel dat eerder verscheen in het zomernummer van het magazine Zorg + Welzijn.
